Hiện nay, tại các cánh đồng xã Nhân Khang, huyện Lý Nhân, bên cạnh những thửa ruộng lúa đã bén rễ, hồi xanh thì nhiều thửa ruộng không được cày lật đất, còn nguyên gốc dạ; trong đó nhiều thửa ruộng có điều kiện canh tác thuận lợi, nằm ngay trục giao thông chính. Đó là những thửa ruộng nông dân bỏ không gieo cấy lúa Mùa.
tỉnh Hà Nam xuất hiện tình trạng nhiều nông dân bỏ ruộng không gieo cấy và có chiều hướng gia tăng. Ảnh minh họa: TTXVN
Ông Nguyễn Văn Bình - Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp xã Nhân Khang, huyện Lý Nhân cho biết, xã có gần 200 ha đất trồng lúa. Những năm trước đây, mỗi vụ chỉ có một vài ha đất lúa bị bỏ không gieo cấy. Nhưng vụ Xuân năm 2019, diện tích đất lúa bị bỏ không gieo cấy là hơn 16 ha, đến vụ Mùa đã tăng lên gần gấp đôi với khoảng 30 ha.
Tình trạng nông dân bỏ ruộng không cấy lúa xảy ra ở tất cả các thôn, hộ bỏ nhiều nhất là hơn 2.000 m2 ruộng.
Trước đây, chỉ những chân ruộng trũng, khó khăn về thủy lợi, đất canh tác xấu mới bị bỏ thì nay nhiều mảnh ruộng “bờ xôi ruộng mật” cũng hoang hóa.
Mặc dù chính quyền địa phương đã triển khai nhiều biện pháp tuyên truyền, vận động nông dân tích cực gieo cấy, không để ruộng hoang nhưng tình trạng này vẫn gia tăng.
Nhiều nông dân xã Nhân Khang không còn mặn mà với cây lúa, bởi việc trồng trọt vất vả nhưng thu nhập thấp, bấp bênh do ảnh hưởng của thời tiết, sâu bệnh hại.
Trong khi đó, ở địa phương có nhiều ngành nghề phát triển, đặc biệt là nghề mộc đã giải quyết việc làm cho nhiều lao động, kể cả lao động trung tuổi với thu nhập ổn định và cao hơn nhiều so với cấy lúa.
Bên cạnh đó, những năm gần đây, nhiều công ty may được thành lập đã thu hút lượng lớn lao động của xã vào làm việc - ông Nguyễn Văn Bình chia sẻ.
Lý Nhân được xác định là huyện trọng điểm về nông nghiệp của tỉnh Hà Nam. Tuy nhiên, đây lại là huyện có diện tích đất lúa bị bỏ không gieo cấy lớn, chỉ sau huyện Kim Bảng.
Theo bà Nguyễn Thị Quyên - Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam, tình trạng nông dân bỏ ruộng tại huyện Lý Nhân những năm gần đây có chiều hướng tăng. Năm 2016 toàn huyện có gần 30 ha, năm 2018 và 2019 diện tích đất bỏ không gieo cấy trên 100 ha. Tình trạng này còn diễn ra tại nhiều địa phương khác của tỉnh Hà Nam.
Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Hà Nam, năm 2017, cả 2 vụ Xuân và Mùa, toàn tỉnh có hơn 100 ha ruộng bị bỏ nhưng riêng vụ Mùa năm 2019, Hà Nam đã có 310 ha bị bỏ không gieo cấy.
Diện tích này tập trung nhiều tại các xã: Nhân Khang, Đồng Lý, Chính Lý, Bắc Lý (huyện Lý Nhân); Yên Nam, Tiên Nội, Hoàng Đông (huyện Duy Tiên); Lê Hồ, Nguyễn Úy, Thụy Lôi (huyện Kim Bảng); Tiên Tân, Tiên Hải, Lam Hạ, Đinh Xá, Liêm Tiết (thành phố Phủ Lý)...
Nguyên nhân là do thiếu lao động làm nông nghiệp bởi ngày càng có nhiều các khu công nghiệp, nhà máy được xây dựng trên địa bàn, thu hút một lượng lớn lao động của địa phương. Mặt khác, thu nhập từ cấy lúa không những thấp mà còn bấp bênh khiến người dân không mặn mà với việc đồng áng.
Ông Nguyễn Mạnh Hùng - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nam cho biết, ngành nông nghiệp đã phối hợp với các địa phương thực hiện nhiều giải pháp để khắc phục tình trạng này như: tuyên truyền, vận động các hộ nông dân tích cực tham gia gieo cấy để tránh tình trạng bỏ ruộng; kêu gọi các tổ chức, đoàn thể thuê lại diện tích ruộng bỏ của nông dân để gieo cấy; dồn, đổi những ruộng của các hộ nông dân không có nhu cầu gieo cấy, bỏ ruộng thành những khu có diện tích lớn để cho doanh nghiệp, cá nhân có năng lực làm nông nghiệp tổ chức sản xuất.
Tỉnh Hà Nam đang xây dựng kế hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng và nuôi trồng thủy sản trên đất trồng lúa giai đoạn 2019 - 2020, định hướng đến năm 2025 với mục tiêu nâng cao hiệu quả sử dụng đất, tạo việc làm, nâng cao thu nhập, đời sống người dân nông thôn. Đây cũng chính là giải pháp quan trọng để khắc phục tình trạng đất lúa bị bỏ hoang, gây lãng phí đất sản xuất./.