Phiên họp thứ 43 Ủy ban Thường vụ Quốc hội: Huy động tối đa nguồn lực đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng đường sắt

Sáng 10/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi).

Trình bày Tờ trình dự án Luật, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy cho biết, thực hiện tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, luật chỉ quy định những vấn đề khung, có tính nguyên tắc thuộc thẩm quyền của Quốc hội, dự thảo Luật được sắp xếp, bố cục gồm 8 chương, 70 điều; giảm 2 chương, 17 điều so với Luật Đường sắt 2017.

Dự thảo Luật cũng lược bỏ quy định đối với 20% số lượng thủ tục hành chính và 33% điều kiện kinh doanh so với Luật Đường sắt hiện hành để đáp ứng yêu cầu về đơn giản hóa, cắt giảm thủ tục hành chính và điều kiện kinh doanh.

Đối với một số nội dung cụ thể, về đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt, dự thảo Luật bổ sung quy định để huy động tối đa nguồn lực của địa phương, các thành phần kinh tế khác tham gia đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng đường sắt; sửa đổi, bổ sung quy định rõ trách nhiệm của các chủ thể trong việc đầu tư xây dựng công trình đường sắt quốc gia, đường sắt địa phương, đường sắt chuyên dùng và công trình hạ tầng kỹ thuật đấu nối với công trình đường sắt, công trình đường sắt quốc gia dùng chung với đường sắt địa phương, đường sắt dùng chung với đường bộ.

Về quản lý, khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về phân loại hệ thống đường sắt Việt Nam bao gồm đường sắt quốc gia, đường sắt địa phương (gồm đường sắt đô thị và đường sắt thông thường vận tải cả hành khách và hàng hóa phục vụ nhu cầu phát triển của địa phương) và đường sắt chuyên dùng. Bên cạnh đó, sửa đổi, bổ sung quy định tổ chức được giao quản lý tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt do Nhà nước đầu tư tổ chức thực hiện quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt để tháo gỡ vướng mắc tồn tại nhiều năm nay đối với việc giao tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia cho Tổng công ty Đường sắt Việt Nam.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết, về đầu tư xây dựng công trình đường sắt (Điều 20), cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ hơn về cơ chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý, rà soát, đánh giá kỹ lưỡng, bảo đảm quy định khả thi, nhất là khi triển khai các dự án lớn, đặc biệt là những dự án đường sắt liên vùng hoặc sử dụng các công nghệ mới. Đồng thời, cần có cơ chế kiểm tra và giám sát xuyên suốt từ cấp quốc gia đến cấp địa phương để đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả trong các dự án đầu tư.

Về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm trong hoạt động kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt (Điều 51 và Điều 52), cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ các quy định về trách nhiệm giám sát, kiểm tra của cơ quan nhà nước đối với việc khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt và các biện pháp xử lý nếu doanh nghiệp không tuân thủ các quy định về an toàn, bảo trì hoặc nâng cấp cơ sở hạ tầng. Ngoài ra, bổ sung quy định về cơ chế công khai thông tin liên quan đến chất lượng và tình trạng khai thác kết cấu hạ tầng để đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm của các bên liên quan.

Qua thảo luận, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Đường sắt.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định, việc sửa đổi luật lần này tập trung cho các chính sách đột phá; phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho địa phương trong quản lý đường sắt; bảo đảm tính thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành, trong đó có Luật Đất đai, Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư công nhằm tránh sự mâu thuẫn, chồng lấn.

Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu thiết kế một chương mục riêng về cơ chế ưu tiên về nguồn lực, công nghệ và đào tạo nhân lực chuyên sâu, học hỏi kinh nghiệm quốc tế; thúc đẩy mô hình đô thị định hướng giao thông, tạo cơ chế thúc đẩy hiệu quả quỹ đất, phát triển đô thị thông minh, bền vững; thiết lập cơ chế liên ngành giữa trung ương và địa phương trong việc giải quyết các vướng mắc trong triển khai các dự án. Cơ quan soạn thảo cần rà soát các quy định, bảo đảm phân rõ thẩm quyền của Quốc hội, Chính phủ trong dự thảo luật.

Đề cập đến Điều 8 quy định về các hành vi bị nghiêm cấm trong dự thảo Luật, trong đó có việc cấm lấn chiếm hành lang giao thông đường sắt, phạm vi bảo vệ công trình đường sắt, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải cho rằng, đây là các công trình mới. Trong khi đó, với công trình đang hiện hữu như "phố cà phê đường tàu" ngay ở trung tâm Hà Nội có hẳn khu phố kinh doanh dịch vụ du lịch rất nhộn nhịp cũng đang vi phạm luật.

"Đây là công trình hiện hữu, phải có nguồn tiền lớn di dời các hộ dân. Hay cả dọc đường Giải Phóng, nhà san sát cạnh đường tàu. Đối với công trình hiện hữu như vậy, chúng ta có khoản kinh phí bố trí tái định cư cho họ không?", bà Nguyễn Thanh Hải chỉ rõ.