Quản lý F1: Mắt xích quan trọng cắt đứt đường lây truyền của SARS-CoV-2

Làm thủ tục tiếp nhận hành khách về từ Đà Nẵng, tại khu cách ly tập trung Trường quân sự Bộ Tư lệnh Thủ đô. Ảnh: Thành Đạt - TTXVN

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Như Dương, Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, Phó Trưởng Bộ phận thường trực đặc biệt phòng chống dịch COVID-19 của Bộ Y tế tại Đà Nẵng, kiêm Đội trưởng Đội Điều tra, giám sát dịch đã dành thời gian trả lời phỏng vấn của các phóng viên về việc điều tra, giám sát các trường hợp lây nhiễm SARS-CoV-2, trong đó, cách ly, quản lý F1 là mắt xích quan trọng nhất.
Phóng viên: Trong nhiều cuộc làm việc với chính quyền địa phương, ông thường xuyên nhấn mạnh yêu cầu phát hiện sớm, cách ly tập trung ngay những người thuộc diện F1. Tại sao phải làm vậy, thưa ông?
Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Như Dương: Hiện dịch COVID-19 chưa có vacine phòng bệnh, cũng như chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, vì vậy, một trong những biện pháp quan trọng nhất để phòng chống dịch là cắt đứt đường lây truyền.

Để làm được điều đó phải cách ly, cô lập nguồn lây, không cho nguồn lây đó có cơ hội phát tán virus lây lan ra cộng đồng. Đó là cơ sở cho việc tổ chức cách ly đối với các trường hợp có liên quan đến ca bệnh và liên quan đến ca bệnh nghi ngờ mắc COVID-19.
Riêng đối với các trường hợp F1, trong hướng dẫn của Bộ Y tế, đây là những đối tượng tiếp xúc vòng 1 với bệnh nhân COVID-19 hoặc nghi ngờ mắc COVID-19 cần có sự chú ý đặc biệt hơn.
F1 là chính là những người tiếp xúc trực tiếp với ca bệnh xác định hoặc ca bệnh nghi ngờ trong vòng 2m, không kể là tiếp xúc trong thời gian bao lâu. Do tiếp xúc trực tiếp với nguồn lây nên F1 là người có nguy cơ rất cao bị lây bệnh từ người bệnh. Có thể coi F1 chính là những bệnh nhân tiềm tàng.
Vì vậy, việc truy vết F1 ngay khi phát hiện ca bệnh COVID-19 hay ca bệnh nghi ngờ mắc COVID-19 là yếu tố cực kỳ then chốt, quyết định trong việc chống dịch.
Chiến lược hiện nay của chúng ta trong chống dịch tại cộng đồng là phát hiện, phát hiện và phát hiện; cách ly, cách ly và cách ly. Muốn phát hiện sớm không có cách nào khác là phải giám sát và xét nghiệm. Một trong những cách quan trọng để phát hiện được F1 chính là phải truy vết.
Vì vậy, việc chống dịch trên mọi miền Tổ quốc, ở các địa phương phải tuân thủ nguyên tắc bất di bất dịch: “Truy vết F1 một cách thần tốc”. Có nghĩa là phải nhanh, đồng thời phải kiên quyết không được bỏ sót F1.
Như tôi đã phân tích, F1 đã tiếp xúc với nguồn lây nên khả năng F1 mắc bệnh là rất lớn. Nếu người này không được phát hiện ra và phát hiện kịp thời, không được tổ chức cách ly ngay, nếu không may để lọt F1 trong cộng đồng, nguy cơ cao trở thành người bệnh phát tán virus.

Lúc đó, nguy cơ lây lan trước hết là trong chính gia đình của họ, sau là lây lan ra cơ quan, cộng đồng, các nhóm họp, tập trong đông người… dịch sẽ không ngăn chặn được nữa.
Cần nhắc đi nhắc lại: lại việc truy vết, cách ly tập trung bắt buộc đối với F1 là một trong những điều kiện cực kỳ quan trọng và mang tính chiến lược bắt buộc phải làm.
Phóng viên: Theo ông, có thể cho phép các F1 được tự cách ly tại nhà hay không?
Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Như Dương: Điều này cần được nói rõ: Bộ Y tế yêu cầu cách ly tập trung, bắt buộc đối với F1, kiên quyết không được cho F1 tự cách ly tại nhà.
Bởi, việc cách ly tại nhà là hoàn toàn không triệt để, khó kiểm soát. Chỉ cần người F1 đó lơ là, mất cảnh giác một chút hoặc vi phạm quy định đi ra ngoài (lại là trường hợp nhiễm bệnh chưa được phát hiện ra), khi đó nguy cơ gieo rắc virus rất lớn, tạo thành "lỗ thủng" trong hệ thống phòng dịch, để từ đó lây bệnh ra bên ngoài.
Vì vậy, trong giai đoạn hiện nay, đối với người thuộc diện F1, Bộ Y tế yêu cầu phải cách ly bắt buộc, tại cơ sở cách ly tập trung có sự quản lý theo dõi giám sát của nhân viên y tế tại cơ sở cách ly tập trung. Việc quản lý F1 giữ vai trò rất quan trọng.
Phóng viên: Ông có khuyến cáo gỉ đối với việc cách ly F1 tại các khu cách ly tập trung?
Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Như Dương: Bộ Y tế ban hành hướng dẫn cụ thể, chi tiết về hướng dẫn cách ly tập trung tại các cơ sở cách ly tập trung, trong đó có đối tượng F1.
Trong hướng dẫn đã có những quy định rất chi tiết cho từng đối tượng như người quản lý khu tập trung, người cách ly... Việc tổ chức cách ly phải theo đúng hướng dẫn của Bộ Y tế để phòng chống lây nhiễm tại các khu cách ly tập trung.
Vì ở những nơi này, các F1 là đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh, lây nhiễm virus, cho nên vào khu cách ly, việc sắp xếp từ phòng ở, đồ dùng sinh hoạt đến việc cách ly đều phải tuân thủ theo sự hướng dẫn của Bộ Y tế và được thực hiện bởi cơ quan quản lý. Theo dõi y tế phải được tiến hành bởi nhân viên y tế tại các khu cách ly tập trung này.
Việc tuân thủ các quy định trong khu cách ly là rất cần thiết để tránh lây nhiễm chéo bệnh (nếu có) sang nhau. Bộ Y tế đã xây dựng các biện pháp rất chặt chẽ, yêu cầu các cơ sở cách ly tập trung, các nhân viên tại các cơ sở này, người được cách ly tuân thủ nghiêm túc, sẽ tránh được lây nhiễm chéo bệnh (nếu có).

Nếu tuân thủ đúng các quy định đó, người dân yên tâm là đã đảm bảo được việc phòng chống lây nhiễm bệnh trong khu cách ly, nếu mình thuộc đối tượng phải cách ly tập trung.
Phòng, chống lây nhiễm SARS-CoV-2 tại các cơ sở cách ly tập trung không chỉ là trách nhiệm của cơ quan quản lý hay nhân viên ở các khu cách ly đó.

Một trong những việc đảm bảo cho sự an toàn tại khu cách ly đó là sự nghiêm chỉnh thực hiện nội quy của người được cách ly: Khi đã vào khu cách ly tập trung, phải ở trong phòng; không gặp gỡ ai; không tụ tập đông người; hạn chế đi ra ngoài; hạn chế tối đa việc nói chuyện với người khác. Như vậy mới là cách ly.
Phóng viên: Với tư cách là Phó Trưởng Bộ phận thường trực đặc biệt phòng chống dịch COVID-19 của Bộ Y tế tại Đà Nẵng và là người có kính nghiệm “lăn lộn” ở các điểm nóng, để nhanh chóng đẩy lùi dịch, ông có thông điệp gì gửi đến người dân?
Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Như Dương: Tinh thần của Chính phủ là chống dịch như chống giặc. Đây là cuộc chiến của toàn dân, không riêng gì của ngành y tế hay của chính quyền. Cuộc chiến này cần có sự chung sức đồng lòng của toàn dân, trong đó “mỗi gia đình là 1 pháo đài, mỗi người dân là 1 chiến sỹ”.

Mỗi người đều phải có trách nhiệm công dân đối với toàn xã hội, mình vì mọi người, mọi người vì mình. Có như vậy, chúng ta mới tạo ra được sức mạnh to lớn chống lại COVID-19.
Để cùng chống dịch, toàn dân nên tuân thủ các hướng dẫn phòng dịch của ngành y tế: đeo khẩu trang nơi công cộng, rửa tay thường xuyên, thực hiện khai báo y tế...
Đối tượng F1 cần tuân thủ nghiêm ngặt cách ly tập trung. Đây vừa là quyền lợi cũng là nghĩa vụ công dân. Quyền lợi là được cách ly theo dõi y tế; được phát hiện ngay; chăm sóc y tế ngay nếu mắc bệnh, bảo vệ được sức khỏe, tính mạng.

Nghĩa vụ là vào cách ly tập trung, tuân thủ các nội quy cách ly để bệnh không lây lan sang người khác, sang cộng đồng.
Tôi cho rằng, trong “cuộc chiến” này cần sự chung sức của toàn nhân dân, chúng ta phải chung sức, chung lòng, bệnh dịch mới sớm được đẩy lùi.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông