Quy hoạch Điện VIII: Từng bước chuyển sang các nguồn năng lượng sạch

Tham dự có lãnh đạo một số bộ, ngành, tập đoàn và các chuyên gia, nhà khoa học, đại diện một số tổ chức quan tâm đến phát triển năng lượng: Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Hội đồng Năng lượng Gió toàn cầu, Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF), Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và tăng trưởng xanh, Liên minh Năng lượng bền vững tại Việt Nam.

* Cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP 26

Từ tháng 3/2021, Bộ Công Thương đã liên tục cập nhật, hoàn thiện, trình xin ý kiến Thủ tướng Chính phủ 3 phiên bản Quy hoạch điện VIII với những điều chỉnh rất quan trọng.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An cho biết, trên cơ sở chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành tại cuộc họp về Quy hoạch Điện VIII ngày 5/11/2021, Bộ Công Thương thực hiện tính toán bổ sung thêm phương án phát triển nguồn điện (Phương án điều hành tháng 11/2021) có xem xét tới yếu tố dự phòng khi tỷ lệ thực hiện nguồn điện không đạt 100% so với quy hoạch, đồng thời xem xét giảm nguồn điện than theo tinh thần của Hội nghị thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP 26), để xin ý kiến các cơ quan, tổ chức, địa phương và các chuyên gia, nhà khoa học.

So với dự thảo Quy hoạch tháng 3/2021, phương án điều hành trong Dự thảo tháng 11/2021 đã thể hiện xu hướng phát triển các nguồn năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, phù hợp cam kết cắt giảm khí CO2 tại Hội nghị COP 26. Cụ thể, phương án điều hành trong Dự thảo tháng 11/2021 đề xuất công suất nguồn đến năm 2030 giảm khoảng 24.000 MW (từ khoảng 180.000 MW xuống 156.000 MW), đến 2045 giảm khoảng 36.000 MW (từ 369.500 MW xuống 333.500 MW).

Một số quan điểm lớn trong Quy hoạch Điện VIII là giảm điện than; phát triển năng lượng tái tạo và năng lượng mới. Trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, chú ý bảo đảm hiệu quả, hài hòa, cân đối của hệ thống.

Điện gió ngoài khơi đóng vai trò quan trọng, sẽ được tập trung ưu tiên trong giai đoạn tới. Sẽ xem xét lại việc phát triển điện mặt trời, hiện có nhược điểm là có số giờ vận hành hạn chế (tương đương 4h/ngày), chưa có hệ thống lưu trữ năng lượng.

Quan điểm nữa trong Quy hoạch Điện VIII là tính toán cân đối nguồn – tải theo vùng miền, hạn chế truyền tải điện đi xa, hạn chế thấp nhất truyền tải điện liên vùng (qua tính toán, so với dự thảo quy hoạch trước, lần này, cắt giảm hàng nghìn km đường dây 500 KV phải xây mới).

Bên cạnh đó, bảo đảm dự phòng từng miền ở mức độ hợp lý, đặc biệt là ở miền Bắc, trong bối cảnh hiện nay tốc độ tăng trưởng điện năng tiêu thụ của miền Bắc cao nhất trong 3 miền.

Phát biểu tại cuộc họp, cơ bản các ý kiến đánh giá cao dự thảo Quy hoạch lần này thể hiện sự chuẩn bị công phu, thận trọng, cân nhắc kỹ nhiều yếu tố, lắng nghe các ý kiến để hoàn thiện Quy hoạch Điện VIII với chất lượng cao nhất.

Đại diện Liên minh Năng lượng bền vững tại Việt Nam (VSEA), ông Hoàng Xuân Lương (nguyên Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc) cho rằng: chúng ta đứng trước một thời cơ quan trọng để đón bắt bước phát triển quốc tế, để tiến nhanh hơn vào phát triển xanh.

Ông Hoàng Xuân Lương lấy ví dụ về Nam Phi, từ 85% phụ thuộc điện than, sau đó đã tận dụng các hỗ trợ quốc tế và chuyển hướng sang năng lượng tái tạo. Trong khi đó, tiềm năng về năng lượng tái tạo của Việt Nam lại thuộc nhóm hàng đầu châu Á.

Để phát huy tiềm năng đó, ông Hoàng Xuân Lương kiến nghị: Quy hoạch chỉ nên xây dựng mục tiêu tổng công suất, còn cơ cấu nguồn điện chi tiết thì để các địa phương sắp xếp, triển khai phù hợp.

Đại diện Liên minh Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam (VBF), bà Virginia B.Foote đánh giá cao cam kết của Việt Nam tại COP 26, việc xây dựng Quy hoạch điện VIII cũng như mối quan hệ hợp tác, lấy ý kiến các doanh nghiệp. “Chúng tôi tán thành việc mở rộng các dự án năng lượng tái tạo trong những thập niên tiếp theo. Chúng tôi cũng thống nhất phương hướng hạn chế dần các dự án nhiệt điện than mới trong Quy hoạch điện VIII”.

Bà Virginia B.Foote đề nghị có giải pháp tiến cận nguồn vốn linh hoạt để đẩy nhanh tiến độ các dự án năng lượng tái tạo bởi các tiến bộ công nghệ diễn ra hàng ngày; có kế hoạch thu xếp vốn tài chính nhanh chóng vào các dự án.

Bên cạnh đó, các ý kiến tại cuộc họp cũng đề xuất giải pháp nhằm xác định tổng công suất nguồn và tỷ lệ dự phòng phù hợp; bố trí nguồn điện hợp lý, cân đối giữa các vùng, miền để tiết kiệm tối đa đầu tư hệ thống truyền tải; giải pháp và lộ trình chuyển đổi từ các nguồn năng lượng hóa thạch sang các nguồn năng lượng sạch, năng lượng tái tạo; tỷ lệ từng loại nguồn điện trong hệ thống điện quốc gia…

*Chuyển đổi dần sang các nguồn năng lượng sạch

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành nhấn mạnh, Quy hoạch Điện VIII là quy hoạch ngành quốc gia có vai trò đặc biệt quan trọng, tạo lập và bảo đảm định hướng phát triển bền vững, hiệu quả ngành Điện lực Việt Nam, đảm bảo an ninh năng lượng, là tiền đề cho việc thực hiện các mục tiêu phát triển đất nước trong thời kỳ tới.

Do đó, Quy hoạch Điện VIII phải được tính toán một cách khoa học, kỹ lưỡng, cân nhắc tất cả các yếu tố để đảm bảo mục tiêu cung ứng đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia; phù hợp với những tiến bộ của khoa học, kỹ thuật trong lĩnh vực năng lượng điện và xu thế thời đại; thực hiện những cam kết mạnh mẽ của Việt Nam về bảo vệ môi trường, đồng thời đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội cân đối giữa các vùng, miền, địa phương.

Phó Thủ tướng khẳng định, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ luôn rất cầu thị, sẵn sàng lắng nghe, tiếp thu những ý kiến xây dựng, trách nhiệm của các chuyên gia, nhà khoa học, các tổ chức quốc tế. Từ tháng 3/2021, Bộ Công Thương đã liên tục cập nhật, hoàn thiện, trình xin ý kiến Thủ tướng Chính phủ 3 phiên bản Quy hoạch Điện VIII với những điều chỉnh rất quan trọng.

Với phiên bản Quy hoạch Điện VIII xin ý kiến tại cuộc họp này, các chuyên gia, nhà khoa học đã thống nhất xác định tổng công suất nguồn điện đến năm 2030 là khoảng 155 ngàn MW, giảm hơn 28 ngàn MW so với phương án trình tháng 3/2021, tương đương giảm gần 800 ngàn tỷ đồng đầu tư. Nếu không tính điện mặt trời, hệ số dự phòng toàn quốc giảm từ hơn 69% xuống còn 43%, đảm bảo an toàn hệ thống.

Cơ cấu nguồn điện phù hợp hơn, giảm năng lượng hóa thạch, tăng năng lượng tái tạo, năng lượng sạch, đặc biệt là có phương án tăng điện gió trong tổng cơ cấu. Các chuyên gia cũng đồng thuận cao về việc không tính điện mặt trời vào tổng cân đối của hệ thống điện quốc gia do đặc điểm hạn chế về thời điểm, thời gian và đặc tính không ổn định, chưa có giải pháp lưu trữ ổn định của loại hình năng lượng này. Do đó, sẽ khuyến khích phát triển điện mặt trời để đáp ứng các yêu cầu tự sản xuất, tự tiêu dùng.

Phó Thủ tướng cũng nhất trí với nhận định của các chuyên gia, nhà khoa học về việc dự thảo Quy hoạch Điện VIII đã có bước định hình quan trọng về tư duy và giải pháp bố trí nguồn điện phù hợp với đặc điểm từng vùng, miền; hạn chế tối đa đầu tư đường dây và thất thoát trong công tác truyền tải. Theo đó, đã giảm hơn 6.600 km đường dây truyền tải, tương đương khoảng 250 ngàn tỷ đồng đầu tư.

Trong thời gian tới, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương tiếp tục tổ chức các hội nghị, hội thảo để tiếp thu ý kiến góp ý, hoàn thiện dự thảo Quy hoạch Điện VIII. 

Trong đó, Quy hoạch bám sát để có lộ trình phù hợp thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam về giảm phát thải các-bon, bảo vệ môi trường; nghiên cứu các cơ chế, chính sách, giải pháp để sử dụng hiệu quả, hợp lý hơn nguồn năng lượng mặt trời, trong đó ưu tiên phát triển các công nghệ lưu trữ; tập trung phát triển các khu, cụm công nghiệp tại các khu vực có tiềm năng lớn về năng lượng mặt trời; có cơ chế, chính sách phù hợp để hỗ trợ phát triển điện gió ngoài khơi; cơ chế huy động nguồn vốn để phát triển nguồn điện. Đề xuất, làm rõ thêm các phương án để điều hành, đảm bảo an toàn hệ thống.

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành khẳng định, Việt Nam quyết tâm chuyển đổi dần, từng bước sang các nguồn năng lượng sạch, năng lượng tái tạo. Trong xây dựng và phê duyệt quy hoạch, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sẽ bảo đảm tuyệt đối minh bạch, khách quan, vì lợi ích chung của đất nước, của nhân dân.

Trong thời gian tới, Chính phủ sẽ có một hội nghị với các địa phương để thống nhất bố trí các dự án nguồn điện phù hợp với đặc điểm riêng của từng vùng, miền, địa phương./.