Ràng buộc trách nhiệm pháp lý sàn thương mại điện tử

Sáng 30/9, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 8, các đại biểu thảo luận về nhóm lĩnh vực kinh tế, tài chính, gồm các dự án luật: Luật Phá sản (sửa đổi); Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi); Luật Thương mại điện tử; Luật Tiết kiệm, chống lãng phí.

* Bảo đảm quyền lợi người tiêu dùng

Các đại biểu đánh giá cao tinh thần trách nhiệm của cơ quan chủ trì soạn thảo và cơ quan chủ trì thẩm tra, với quyết tâm, nỗ lực rất lớn trong việc chuẩn bị hồ sơ các dự án luật, nhằm thể chế hóa kịp thời những quyết sách mới, đột phá của Đảng.

Đối với dự án Luật Thương mại điện tử, để bảo đảm quyền lợi người tiêu dùng trong thương mại điện tử trước các rủi ro như hàng giả, hàng nhái và quảng cáo sai sự thật, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) đề nghị bổ sung quy định các sàn thương mại điện tử và nền tảng livestream phải chịu trách nhiệm chủ động bồi thường thiệt hại trong trường hợp sản phẩm được quảng bá thông qua thuật toán ưu tiên hiển thị, bị xác định là giả mạo hoặc gây hại.

"Quy định này sẽ tạo động lực tài chính mạnh mẽ, buộc các nền tảng tự sàng lọc nội dung kỹ lưỡng hơn, thay vì để hàng kém chất lượng được bày bán công khai. Ngoài ra, cần yêu cầu các nền tảng có cơ chế công khai thông tin về sản phẩm và nhà bán hàng, bao gồm nguồn gốc, chất lượng và các thông số liên quan, trước khi giao dịch được hoàn tất. Điều này không chỉ tăng tính minh bạch mà còn giúp người tiêu dùng đưa ra quyết định mua sắm sáng suốt, giảm thiểu rủi ro bị lừa đảo", đại biểu Trịnh Thị Tú Anh nêu.

Theo nguyên tắc trách nhiệm pháp lý liên đới, việc phân định trách nhiệm giữa các bên (bao gồm: Sàn thương mại, người livestream và nhà cung cấp) là nền tảng để áp dụng chế tài hiệu quả. Tuy nhiên, hiện nay trách nhiệm này đang bị phân tán, dẫn đến tình trạng né tránh nghĩa vụ. Theo nguyên tắc "biết hoặc lẽ ra phải biết" (Knowledge or Ought to have Known), đại biểu Trịnh Thị Tú Anh cho rằng, các nền tảng, với vai trò kiểm soát thuật toán và quy trình đăng tải nội dung, phải chịu trách nhiệm liên đới nếu không hành động kịp thời khi nhận được cảnh báo về vi phạm như quảng cáo sai lệch hoặc sản phẩm giả mạo.

"Họ không thể viện cớ chỉ là "nơi trung gian" để thoái thác trách nhiệm, bởi thuật toán do họ thiết kế có ảnh hưởng trực tiếp đến nội dung người tiêu dùng tiếp cận. Do đó, cần quy định rõ ràng các nền tảng phải minh bạch hóa các tham số chính, đặc biệt là những yếu tố liên quan đến phân phối quảng cáo và hiển thị nội dung bán hàng", đại biểu Trịnh Tú Anh nêu.

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà (Quảng Ninh) đề nghị phân tách rõ quyền và nghĩa vụ giữa các cặp chủ thể (chủ nền tảng - người bán, chủ nền tảng - người mua, người bán - người mua…) và có cơ chế trách nhiệm phù hợp với quy mô, đặc điểm từng chủ thể, đặc biệt là hộ kinh doanh cá thể, doanh nghiệp nhỏ và vừa.

"Cần quy định rõ cơ chế bồi thường thiệt hại, trách nhiệm lưu trữ, thời gian lưu trữ dữ liệu, bảo đảm khả năng truy xuất khi xảy ra tranh chấp", đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà đề nghị.

* Tránh các khoảng trống pháp lý

Cho ý kiến về dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí, theo đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (Khánh Hòa), dự án luật này có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh cả nước đang thực hiện cải cách hành chính, chuyển đổi số và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Việc Quốc hội xem xét, cho ý kiến về dự thảo luật này rất cần thiết, không chỉ tiết kiệm nguồn lực, chống lãng phí mà còn góp phần nâng cao kỷ luật, kỷ cương, trách nhiệm giải trình và tăng cường minh bạch trong hoạt động quản lý nhà nước và trong toàn xã hội.

Đại biểu Mỹ Hương cho rằng, các quy định về công khai, minh bạch trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là nội dung cốt lõi trong dự án Luật bởi nếu công khai, minh bạch không đầy đủ thì mọi biện pháp tiết kiệm, chống lãng phí khó có thể phát huy hiệu quả thực chất.

Tuy nhiên, để quy định "công khai hành vi gây lãng phí và kết quả xử lý kèm theo thông tin về cơ quan, tổ chức, cá nhân vi phạm" đi vào thực tiễn, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ một số điểm và cần quy định rõ về thời gian công khai. "Sau bao nhiêu lâu kể từ khi phát hiện, xử lý hành vi lãng phí thì phải công khai. Nếu không có thời gian quy định cụ thể thì việc công khai có thể bị chậm trễ, làm giảm tác dụng ", đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương nêu.

Liên quan đến Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi), đại biểu Tô Ái Vang (Cần Thơ) nhấn mạnh, việc xây dựng phương án tăng phí bảo hiểm tiền gửi để bù đắp phần vay đặc biệt là thay đổi quan trọng của chính sách, có tác động tới hệ thống các tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi. Đại biểu đề nghị bổ sung quy định về quyền và nghĩa vụ của tổ chức bảo hiểm tiền gửi liên quan đến xây dựng phương án tăng phí bảo hiểm tiền gửi tại dự thảo Luật.

Khi quy định chi tiết hướng dẫn thi hành các điều, khoản được giao trong luật, đại biểu Tô Ái Vang đề nghị, Chính phủ bổ sung hướng dẫn chi tiết thi hành về quyền và nghĩa vụ của tổ chức bảo hiểm tiền gửi liên quan đến xây dựng phương án tăng phí bảo hiểm tiền gửi phù hợp với tình hình mới, làm cơ sở để luật triển khai thực hiện.

Cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra xem xét bổ sung một điều quy định riêng về cơ chế kiểm soát nhằm hạn chế rủi ro, bảo đảm nguyên tắc an toàn trong hoạt động đầu tư. Chính phủ cần có hướng dẫn chi tiết, cụ thể hóa về cơ chế kiểm soát, đảm bảo tính minh bạch, tránh chồng chéo và bảo vệ tốt nhất quyền lợi người gửi tiền.

"Chính sách về kiểm soát hoạt động bảo hiểm tiền gửi trong ngân hàng ngày càng được hoàn thiện sẽ góp phần tích cực cho việc bảo vệ người gửi tiền, bảo đảm an toàn hệ thống tài chính ngân hàng và đảm bảo an sinh xã hội", đại biểu Tô Ái Vang nêu.

Về Luật Phá sản (sửa đổi), đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) cho rằng, dự thảo Luật đã bổ sung nhiều quy định mới, tiến bộ, đặc biệt là thủ tục phục hồi, thủ tục rút gọn về cơ chế giải quyết trên môi trường điện tử. Dự thảo luật đã mở rộng phạm vi điều chỉnh và nguyên tắc cơ bản, đồng thời nhấn mạnh ưu tiên áp dụng thủ tục phục hồi trước khi tuyên bố phá sản.

Tuy nhiên, theo đại biểu Thạch Phước Bình, việc loại trừ tổ chức tín dụng và doanh nghiệp bảo hiểm khỏi phạm vi phục hồi, có thể dẫn đến sự thiếu đồng bộ với Luật Các tổ chức tín dụng và Luật Kinh doanh bảo hiểm. Do đó, cần bổ sung nguyên tắc phối hợp giữa các đạo luật nhằm tránh khoảng trống pháp lý khi xử lý các trường hợp đặc thù này.

Liên quan đến định hướng hỗ trợ về thuế, tín dụng, tài chính, đất đai cho doanh nghiệp gặp khó khăn, đại biểu cho rằng, các quy định còn mang tính khái quát, chưa có tiêu chí cụ thể và cần có một số nguyên tắc, tiêu chí để tránh tình trạng áp dụng tùy tiện hoặc bị lợi dụng. Đại biểu Thạch Phước Bình đề nghị xác định rõ đối tượng được hỗ trợ như doanh nghiệp vừa và nhỏ, hợp tác xã, thời hạn áp dụng cũng như cơ quan chịu trách nhiệm triển khai và giám sát việc này...