Siết gian lận, hoàn thiện khung pháp lý cho thương mại điện tử

Trả lời báo chí tại buổi họp báo, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số Nguyễn Thị Minh Huyền cho biết, thời gian qua, Bộ Công Thương đã triển khai hàng loạt giải pháp nhằm tăng cường kiểm soát, xử lý vi phạm trên các sàn thương mại điện tử.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 1398/QĐ-BCT ngày 20/5/2025, phê duyệt kế hoạch cao điểm tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong thương mại điện tử tập trung vào bốn nhóm giải pháp trọng tâm.

Cụ thể, rà soát và gỡ bỏ các sản phẩm vi phạm trên sàn thương mại điện tử. Chỉ trong vài tháng, các đơn vị chức năng đã gỡ hơn 44.100 sản phẩm và 12.000 gian hàng vi phạm, tập trung ở các nhóm hàng có nguy cơ cao như thời trang, giày dép, đồ gia dụng và hàng kinh doanh có điều kiện. Đây là bước làm mạnh tay, góp phần làm sạch không gian giao dịch trực tuyến, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Ngoài ra, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan quản lý. Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã làm việc chặt chẽ với Cục Quản lý thị trường, Cơ quan Cảnh sát điều tra và các Sở Công Thương địa phươngqua đó xử lý 120 vụ vi phạm trong lĩnh vực thương mại điện tử. Sự phối hợp này thể hiện tinh thần nhất quán trong hành động, không để thương mại điện tử trở thành “vùng trống” của gian lận thương mại.

Bên cạnh đó, Cục chú trọng nâng cao năng lực quản lý nhà nước thông qua các lớp tập huấn chuyên sâu về kiểm tra, giám sát hoạt động thương mại điện tử cho cán bộ quản lý thị trường và Sở Công Thương. Đặc biệt, đẩy mạnh truyền thông và phối hợp với báo chí nhằm nâng cao nhận thức xã hội. Thông qua việc tuyên truyền, cảnh báo người tiêu dùng và phổ biến các quy định pháp luật mới, Bộ Công Thương mong muốn hình thành thói quen tiêu dùng có trách nhiệm, từ đó góp phần vào cuộc đấu tranh chung chống gian lận thương mại trong thương mại điện tử.

Theo bà Nguyễn Thị Minh Huyền khẳng định, gian lận thương mại trong môi trường số là vấn đề nóng, phức tạp và cần được xử lý quyết liệt, lâu dài. Kết quả đạt được bước đầu cho thấy quyết tâm của Bộ Công Thương trong việc vừa thúc đẩy thương mại điện tử phát triển đúng hướng, vừa bảo đảm môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch, an toàn cho người tiêu dùng và doanh nghiệp.

Mặt khác, Bộ Công Thương cũng đang gấp rút hoàn thiện Dự thảo Luật Thương mại điện tử (sửa đổi). Đây là một văn bản được kỳ vọng sẽ định hình khuôn khổ pháp lý toàn diện cho hoạt động thương mại điện tử trong giai đoạn phát triển mới. Dự thảo đã được hoàn thiện trong tháng 9/2025 và đưa ra thảo luận tại các phiên họp toàn thể của Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội tại TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân. Dự kiến, văn bản này sẽ trình Quốc hội thông qua vào tháng 10 năm nay.

Theo đó, Dự thảo gồm 8 chương, tập trung vào 6 nhóm chính sách lớn, được xây dựng trên cơ sở đường lối, chủ trương của Chính phủ, đồng thời xuất phát từ yêu cầu thực tiễn trong quản lý thương mại điện tử. Cụ thể, dự thảo quy định rõ trách nhiệm của các chủ thể tham gia hoạt động thương mại điện tử, bao gồm nền tảng trung gian, mạng xã hội, sàn tích hợp đa dịch vụ. Đồng thời, bổ sung quy định đối với hoạt động livestream bán hàng và tiếp thị, một hình thức kinh doanh mới phát triển nhanh nhưng còn tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý.

Đáng lưu ý, dự thảo mở rộng phạm vi điều chỉnh đối với hoạt động thương mại điện tử có yếu tố nước ngoài, nhằm kiểm soát hiệu quả các giao dịch xuyên biên giới và đảm bảo cạnh tranh bình đẳng giữa doanh nghiệp trong và ngoài nước. Cùng đó là quy định về các dịch vụ hỗ trợ thương mại điện tử, về trách nhiệm bảo đảm minh bạch thông tin, an toàn dữ liệu, cũng như chính sách thúc đẩy phát triển thương mại điện tử xanh và bền vững, gắn với mục tiêu chuyển đổi số thân thiện với môi trường.

Đặc biệt, kiểm soát hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ là nội dung trọng tâm trong dự thảo Luật. Một trong những điểm mới đáng chú ý là biện pháp định danh người bán bằng mã VID (Verified ID), cho phép truy vết nguồn gốc hàng hóa và luồng giao dịch, góp phần phát hiện, ngăn chặn và xử lý hiệu quả các hành vi gian lận. Việc đưa quy định định danh người bán vào luật không chỉ giúp nâng cao trách nhiệm của các chủ thể kinh doanh trực tuyến, mà còn tạo công cụ pháp lý hữu hiệu cho cơ quan quản lý trong việc bảo vệ người tiêu dùng, thúc đẩy thương mại điện tử minh bạch, an toàn hơn.

Bà Nguyễn Thị Minh Huyền cho rằng, khi được thông qua, Luật Thương mại điện tử (sửa đổi) sẽ là bước ngoặt quan trọng trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý cho lĩnh vực đang phát triển nhanh và có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến toàn bộ nền kinh tế. Bên cạnh biện pháp tăng cường kiểm soát gian lận, Bộ Công Thương đang khẳng định vai trò tiên phong trong việc xây dựng môi trường số an toàn, bền vững, hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế số của Việt Nam trong giai đoạn mới.