Tạo cực tăng trưởng mới phía Nam Đà Nẵng

Ôm trọn tuyến bờ biển dài và đẹp phía Nam thành phố Đà Nẵng, Khu kinh tế mở Chu Lai là một trong những khu kinh tế ven biển đầu tiên của Việt Nam, nơi hội tụ nhiều điều kiện “thiên thời, địa lợi” khi vừa có cảng biển, sân bay, vừa kết nối thông suốt với hệ thống đường quốc lộ, đường bộ ven biển, đường sắt và đường cao tốc.

Hiện nay trong Khu kinh tế mở Chu Lai có nhiều khu công nghiệp quy mô lớn đã hình thành và hoạt động hiệu quả; trong đó, có những doanh nghiệp “sếu đầu đàn” đóng vai trò dẫn dắt, tạo lực hút đầu tư đối với nhiều lĩnh vực khác nhau.

Bước vào giai đoạn phát triển mới, với những định hướng chiến lược trong quy hoạch phát triển của Trung ương và thành phố Đà Nẵng, Khu kinh tế mở Chu Lai được kỳ vọng tiếp thêm sức bật mới, khẳng định vai trò là cực tăng trưởng phía Nam của thành phố cũng như khu vực miền Trung – Tây Nguyên.

*Điểm sáng thu hút đầu tư

Khu kinh tế mở Chu Lai có tổng diện tích khoảng 27.040 ha nằm trải dài trên địa bàn nhiều xã, phường như Núi Thành, Tam Anh, Tam Xuân, Quảng Phú, Bàn Thạch, Thăng Trường… Hiện nay, hệ thống giao thông đường bộ theo trục dọc và trục ngang, cũng như hạ tầng về lưới điện, nước sạch trong khu kinh tế đã được đầu tư cơ bản và đang tiếp tục hoàn thiện.

Khu kinh tế mở Chu Lai hiện thu hút 234 dự án đầu tư với tổng vốn đăng ký đầu tư khoảng 93.534 tỷ đồng (tương đương 3,68 tỷ USD); trong đó, có 63 dự án FDI với tổng vốn đăng ký 29.371 tỷ đồng và 171 dự án trong nước với tổng vốn đăng ký 64.163 tỷ đồng. Khu kinh tế giải quyết việc làm cho khoảng 45.000–50.000 lao động; trong đó, lĩnh vực công nghiệp chiếm khoảng 65%.

Khu kinh tế hiện có 14 khu công nghiệp đã được thành lập, với tổng diện tích 3.462 ha, trong đó có 7 khu công nghiệp đã đi vào hoạt động, thu hút đầu tư được 165 dự án, tổng vốn đăng ký khoảng 82.199 tỷ đồng (tương đương khoảng 3,23 tỷ USD); trong đó, có 59 dự án FDI và 106 dự án trong nước. Tỷ lệ bình quân lấp đầy các khu công nghiệp đã đưa vào hoạt động đạt gần 60%.

Theo lãnh đạo Ban Quản lý các Khu kinh tế và Khu công nghiệp Quảng Nam (thuộc UBND thành phố Đà Nẵng), qua 22 năm hình thành và phát triển, diện mạo của Khu kinh tế mở Chu Lai đã thay đổi mạnh mẽ, chuyển từ một vùng đất toàn cát trắng và nắng gió, làm nông nghiệp không có hiệu quả, trở thành một khu kinh tế năng động giải quyết việc làm cho hàng chục ngàn lao động địa phương, nổi bật với ngành công nghiệp ô tô cũng như nhiều ngành công nghiệp phụ trợ đi kèm.

Thời gian qua, Ban Quản lý các Khu kinh tế và Khu công nghiệp Quảng Nam thường xuyên rà soát các khó khăn, vướng mắc trong triển khai các dự án qua đó báo cáo, tham mưu cho lãnh đạo địa phương kịp thời giải quyết tháo gỡ, tạo sự đồng hành và niềm tin với các nhà đầu tư. Việc lựa chọn các lĩnh vực sản xuất công nghiệp vào khu kinh tế cũng được đơn vị thực hiện chặt chẽ, theo hướng không chấp nhận những dự án gây ô nhiễm môi trường, hoặc lạm dụng sử dụng quá nhiều lao động phổ thông.

Hiện nay, 7 khu công nghiệp còn lại trong khu kinh tế đã được cấp chủ trương đầu tư, đang thực hiện việc bồi thường giải phóng mặt bằng và dự kiến sẽ được khởi công ngay trong năm 2025 và năm 2026 gồm: Dự án mở rộng khu công nghiệp cơ khí ô tô Chu Lai Trường Hải có quy mô 115ha; khu công nghiệp Thaco Chu Lai; khu công nghiệp Tam Anh – An An Hòa; khu công nghiệp Tam Anh 1; khu công nghiệp Tam Thăng mở rộng; khu công nghiệp Tam Thăng mở rộng 2; phân khu B – khu công nghiệp Nam Thăng Bình.

Diện tích đất đã bồi thường, giải phóng mặt bằng các khu công nghiệp trên địa bàn Khu kinh tế mở Chu Lai hiện đạt khoảng 2.410 ha. Từ 2017 đến nay, việc đầu tư xây dựng các khu tái định cư hiện được chuyển giao về cho các địa phương thực hiện.

Tuy nhiên, Ban Quản lý đã chủ động xây dựng Kế hoạch tổng thể đầu tư xây dựng các khu dân cư, tái định cư trên địa bàn (giai đoạn 2021 - 2030), dự kiến nhu cầu tái định cư khoảng 19.676 lô với khoảng 19 khu tái định cư; đồng thời xây dựng Kế hoạch tổng thể Đầu tư xây dựng các khu nghĩa trang, tạo tiền đề định hướng cho việc bố trí quỹ đất thu hút đầu tư.

Trưởng ban Ban Quản lý các Khu kinh tế và Khu công nghiệp Quảng Nam Nguyễn Hồng Quang chia sẻ, việc giải phóng mặt bằng hiện nay vẫn là một khâu khó nhất, ảnh hưởng đến việc bàn giao quỹ đất sạch cho nhà đầu tư triển khai dự án đúng tiến độ.

Nguyên nhân do những vướng mắc về chính sách đất đai liên quan, về những tồn tại trong quản lý đất đai qua các thời kỳ. Đây là một trong những nút thắt sẽ được Ban Quản lý phối hợp với các xã, phường và cơ quan chức năng của thành phố Đà Nẵng tập trung tháo gỡ trong thời gian tới để hiện thực hóa các quy hoạch đã được phê duyệt.

*Hình thành trung tâm logistics hiện đại

Một trong những hạn chế lớn nhất của Khu kinh tế mở Chu Lai đã được nhìn nhận đó là chi phí logistics đối với hàng hóa xuất nhập khẩu còn cao, khi cảng biển chưa đón được những tàu hàng có tải trọng lớn ra vào.

Hiện nay, Khu kinh tế mở Chu Lai đã được Chính phủ đưa vào quy hoạch và đang trong quá trình triển khai hai dự án trọng điểm gồm dự án nạo vét tuyến luồng cửa Lở và dự án xã hội hóa đầu tư sân bay quốc tế Chu Lai. Đây là những dự án có ý nghĩa thay đổi “bước ngoặt” để nơi đây trở thành một trung tâm logistics hiện đại, một cực tăng trưởng mới ở phía Nam Đà Nẵng.

Hiện nay, tuyến luồng của cảng Kỳ Hà dài 11km đã hoàn thành việc nạo vét và đạt độ sâu -9,3m, có khả năng tiếp nhận tàu đến tải trọng 30.000DWT. Bên cạnh đó, Công ty cổ phần Tập đoàn Trường Hải (THACO) cũng đầu tư và đưa vào khai thác Khu cảng, logistics quy mô khoảng 140 ha với bến cảng Chu Lai dài 836m và hệ thống kho, bãi hiện đại, năm 2024 đạt 4 triệu tấn hàng hóa xuất nhập qua cảng, tăng trưởng trung bình 25%/năm. Ngoài ra, trong Khu kinh tế còn có khu bến Kỳ Hà có thể tiếp nhận tàu có tải trọng khoảng 7.000DWT.

Theo Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1579/QĐ-TTg ngày 22/9/2021, phê duyệt quy hoạch chi tiết nhóm cảng biển tại Quyết định số 140/QĐ-TTg ngày 16/01/2025, Bộ Xây dựng phê duyệt Quy hoạch chi tiết phát triển vùng đất vùng nước cảng biển Quảng Nam tại Quyết định 310/QĐ-BXD ngày 25/3/2025.

Cảng biển Quảng Nam được quy hoạch là cảng biển loại I, mở mới tuyến luồng cửa Lở đảm bảo cho tàu 50.000 tấn hành thủy, với tổng chiều dài mép bến khoảng 9.300m, gồm 4 khu bến Tam Hiệp, Tam Hòa, Kỳ Hà và Tam Giang.

Trưởng ban Ban Quản lý các Khu kinh tế và Khu công nghiệp Quảng Nam Nguyễn Hồng Quang cho biết, hiện Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý chủ trương mở cửa Lở cho tàu 5 vạn tấn theo hình thức đầu tư đối tác công tư (PPP), giao cho địa phương làm cơ quan đề xuất và lựa chọn nhà đầu tư. Khi dự án này hoàn thành sẽ tạo lợi thế cạnh tranh về chi phí logistics, qua đó thu hút nhà đầu tư nhiều hơn vào các khu công nghiệp, tạo luồng hàng lớn, thúc đẩy trở lại cho quá trình phát triển cảng biển.

Đối với sân bay Chu Lai, nhà ga hành khách hiện đạt công suất đón 1,7-2 triệu lượt hành khách/năm. Theo Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 648/QĐ-TTg ngày 07/6/2023, sân bay Chu Lai được quy hoạch là sân bay quốc tế, quy mô cấp 4F (cả nước có 3 sân bay có quy mô cấp 4F là Nội Bài, Long Thành, Chu Lai), công suất thiết kế đến năm 2030 là 10 triệu hành khách/năm, định hướng hình thành Trung tâm logistics vận tải hàng không, Trung tâm đào tạo và huấn luyện bay, Trung tâm bảo dưỡng, sửa chữa tàu bay tại cảng hàng không Chu Lai.

Thực hiện chủ trương của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính về nghiên cứu đầu tư, khai thác sân bay Chu Lai theo hình thức xã hội hóa, UBND tỉnh Quảng Nam cũ đã xây dựng Đề án xã hội hóa đầu tư khai thác cảng hàng không Chu Lai, báo cáo các bộ, ngành xem xét, chỉ đạo triển khai với tổng nhu cầu vốn khoảng 11.000 tỷ đồng.

“Dự án nạo vét tuyến luồng cửa Lở dự kiến sẽ khởi công vào quý 1 năm 2026. Đối với dự án xã hội hóa đầu tư sân bay quốc tế Chu Lai đang ở giai đoạn hoàn chỉnh quy hoạch, sau đó các bộ ngành sẽ thẩm định trước khi trình Thủ tướng xem xét, quyết định. Thành phố Đà Nẵng kỳ vọng lựa chọn được nhà đầu tư chiến lược để xây dựng sân bay với quy mô được quy hoạch cấp 4F và hiện nay, dự án đang nhận được nhiều sự quan tâm của các tập đoàn kinh tế lớn ở trong nước cũng như quốc tế”, ông Nguyễn Hồng Quang nói.

Thời gian tới, Khu kinh tế mở Chu Lai cũng tập trung thu hút các nhà đầu tư để phát triển một số khu đô thị, dịch vụ, du lịch ven biển, tạo sự phát triển hài hòa, sôi động cho vùng phía Nam của thành phố Đà Nẵng.