Thách thức trong cung ứng nước sạch cho các đô thị Việt Nam

Những biến đổi cực đoan và thất thường của khí hậu chắc chắn mang đến cho ngành cấp nước những khó khăn rất khó đoán định. Trong bối cảnh đó, việc nghiên cứu, triển khai các giải pháp đồng bộ, ngắn hạn và dài hạn để đối phó và vượt qua các thách thức là yêu cầu cấp thiết, trong đó việc tiếp thu những kinh nghiệm quốc tế cũng rất quan trọng đối với việc cung nước nước sạch cho các đô thị Việt Nam hiện nay.

Đây là nội dung được nhiều chuyên gia ngành nước đặt ra tại Hội thảo Cung ứng nước sạch cho Tp.Hồ Chí Minh và các đô thị Việt Nam: Thách thức và giải pháp do Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO) tổ chức chiều 26/12.

Chủ tịch Hội cấp thoát nước Việt Nam Nguyễn Ngọc Điệp phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Anh Tuấn - TTXVN

Chủ tịch Hội Cấp thoát nước Việt Nam Nguyễn Ngọc Điệp cho biết, trong thời gian qua, ngành nước Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận, đặc biệt tại các đô thị lớn như Tp. Hồ Chí Minh. Chúng ta đã xây dựng hệ thống cấp nước hiện đại, gia tăng năng lực cung ứng, nâng cao chất lượng nước sạch và dịch vụ, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và sản xuất của hàng triệu người dân.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Ngọc Điệp, ngành nước cũng đối mặt với nhiều thách thức lớn như biến đổi khí hậu, ô nhiễm nguồn nước, sự gia tăng dân số, áp lực từ quá trình đô thị hóa nhanh chóng và nguồn nước ngày càng khan hiếm. Đặc biệt, tại các đô thị lớn như Tp. Hồ Chí Minh, Hà Nội… bài toán đảm bảo cung ứng nước sạch an toàn, bền vững đang trở nên cấp bách. Bên cạnh những thách thức đó, ngành nước cũng đứng trước nhiều cơ hội lớn từ xu hướng phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đây là thời điểm để chúng ta tận dụng các giải pháp tiên tiến, hợp tác đa ngành và nâng cao năng lực quản lý nhằm hướng đến sự phát triển bền vững cho ngành nước trong tương lai.

Từ thực tiễn  của đơn vị cung cấp nước cho đô thị đặc biệt như Tp.Hồ Chí Minh, ông Trần Quang Minh, Tổng giám đốc SAWACO cho biết, hiện nay, SAWACO đạt công suất cấp nước 2,4 triệu m3/ngày cho thành phố lớn với hơn 11 triệu dân và 3 triệu khách du lịch, khách vãng lai trên địa bàn. Đến cuối năm 2016, SAWACO đã đạt mục tiêu 100% hộ dân thành phố được tiếp cận, sử dụng nguồn nước sạch từ hệ thống cấp nước thông qua nhiều giải pháp.

Tuy nhiên, hiện nay ngành cấp nước thành phố gặp không ít khó khăn, thách thức liên quan đến biến đổi khí hậu, nguy cơ thiếu nguồn nước đầu vào, chất lượng nguồn nước suy giảm do ô nhiễm. Theo ông Trần Quang Minh, để vượt qua những thách thức này, SAWACO sẽ phải đưa ra một hệ thống những giải pháp đồng bộ, ứng dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật mới, các thiết bị máy móc và công nghệ hiện đại vào việc xử lý và cung ứng nước sạch, đào tạo nguồn nhân lực chuyên ngành chất lượng cao. Mặt khác, với xu thế chung hiện nay, SAWACO không thể đứng ngoài kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và chuyển đổi số.

Thông tin về các khó khăn và giải pháp của Singapore trong đảm bảo cung ứng nước sạch, ông Harry Seah, Cơ quan Ngành nước Quốc gia Singapore (PUB) cho biết, Singapore là một quốc gia có diện tích đất nhỏ, không đủ để dự trữ nước sạch. Nền kinh tế có tốc độ phát triển nhanh chóng nên nhu cầu sử dụng nước được dự báo sẽ còn tăng cao.

Bên cạnh đó, tình hình biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đến nguồn nước, như hạn hán kéo dài gây thiếu nước ngọt vào mùa khô; ngược lại vào mùa mưa, cường độ và tần suất mưa tăng vọt, tạo gánh nặng cho hệ thống hồ chứa nước; nước biển dâng cao gây xâm nhập mặn vào nguồn nước thô. Ngoài ra, nguồn lao động của đảo quốc này đang có xu hướng giảm, không cung cấp đủ nhân lực cho ngành cấp nước.

Quang cảnh hội thảo. Ảnh: Anh Tuấn - TTXVN

Theo ông Harry Seah, tất cả các yếu tố trên đang tạo ra tình trạng căng thẳng về nước tại Singapore. Để đáp ứng nhu cầu sử dụng nước của người dân trước tình hình trên, Chính phủ Singapore phải tăng cường năng lực chống chịu cho hệ thống cấp nước, thông qua các giải pháp như xây dựng nguồn nước thô đa dạng và không bị chi phối bởi các điều kiện thời tiết thông qua kế hoạch tổng thể “4 vòi nước quốc gia” của Singapore gồm trữ nước, tái chế, khử muối và nhập khẩu.

Cùng với đó, Singapore quản lý nhu cầu sử dung nước thông qua các chính sách giá nước phù hợp và tăng cường giáo dục cộng đồng về việc sử dụng nước tiết kiệm, đẩy mạnh chương trình tái chế nước thải quy mô lớn; chú trọng công tác số hóa để nâng cao năng lực vận hành của hệ thống cấp nước, ứng dụng công nghệ IoT và trí tuệ nhân tạo, tự động hóa và tối ưu hóa vận hành, phân tích dữ liệu lớn, tăng hiệu suất lao động của nguồn nhân lực.

Từ những thách thức đặt ra đối với ngành cấp nước Việt Nam, các chuyên gia, nhà quản lý đã trao đổi, chia về các nội dung như chủ động ứng phó biến đổi khí hậu, ứng phó ô nhiễm môi trường, nâng cấp hạ tầng cấp nước, quản lý nguồn nước cấp.

Tất cả các bên liên quan cần tập trung xây dựng một chiến lược và sự phối hợp toàn diện của các bên để bảo vệ nguồn nước, trong đó tăng cường bảo vệ các khu vực đầu nguồn, rừng đầu nguồn; đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng xử lý nước; nâng cao hiệu quả sử dụng nước, cũng như tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cộng đồng về tiết kiệm nước, áp dụng các công nghệ tiết kiệm nước trong sản xuất và sinh hoạt; khai thác nước ngầm một cách hợp lý và bền vững; xây dựng một cơ chế quản lý nguồn nước tổng hợp, hiệu quả; đầu tư nâng cấp phát triển hệ thống cấp nước, áp dụng công nghệ thông tin để quản lý và giám sát nguồn nước.