Tick xanh trách nhiệm: Hạ tầng tín nhiệm để thương mại điện tử phát triển

Thương mại điện tử Việt Nam tăng trưởng mạnh nhưng chất lượng thị trường còn bỏ xa tốc độ mở rộng, khi hàng giả, gian lận thương mại và thông tin thiếu minh bạch vẫn tràn lan trên nhiều nền tảng. Khoảng cách giữa quy mô và niềm tin ngày càng lớn khiến người tiêu dùng thận trọng, doanh nghiệp tử tế gặp bất lợi, còn cơ quan quản lý liên tục phải xử lý hậu kiểm.

Trong bối cảnh đó, tick xanh trách nhiệm nổi lên như một cấu phần cần thiết của hạ tầng tín nhiệm, mở đường để thương mại điện tử chuyển từ tăng trưởng theo lượng sang tăng trưởng theo chất.

Khởi động từ tháng 3/2024, tick xanh không đơn thuần là tem dán trên bao bì. Sự ra đời của dấu hiệu nhận diện này tạo nên thay đổi căn bản là lần đầu tiên, người tiêu dùng được trao công cụ định lượng niềm tin thông qua truy xuất QR và hồ sơ kiểm nghiệm cập nhật theo thời gian thực. Từ chỗ chỉ quan tâm giá và hạn sử dụng, người mua nay có thêm tiêu chí quan trọng là nguồn gốc, quy trình và cam kết trách nhiệm.

Theo các chuyên gia, nếu như trước đây doanh nghiệp xem yêu cầu an toàn, chất lượng như gánh nặng tuân thủ, nay coi đó là điều kiện cạnh tranh bắt buộc. Doanh số nhóm hàng tick xanh tăng hơn 20% là minh chứng mạnh mẽ cho sức ảnh hưởng của chương trình.

Hơn nữa, trong môi trường mua sắm có tính rủi ro cao mỗi dịp cuối năm, việc ngành công thương phát động “Tháng tick xanh trách nhiệm” (1–31/12/2025) đánh dấu bước chuyển từ quản lý sang công cụ kích cầu thị trường.

Chẳng hạn như Saigon Co.op giảm 10– 30% cho hơn 100 mặt hàng tick xanh; MM Mega Market ưu đãi trung bình 20% cho hơn 220 mã hàng; Bách Hóa Xanh đặt mục tiêu 100% thực phẩm tươi đạt chuẩn; Central Retail xây dựng khu trưng bày riêng. Các hoạt động này cho thấy tick xanh đã trở thành tín hiệu thị trường, không còn là cam kết riêng lẻ của từng doanh nghiệp.

Ngoài ra, trong quá trình phát triển, thị trường bán lẻ Việt Nam đang chuyển trọng tâm từ tăng trưởng quy mô sang tăng trưởng chất lượng. Tick xanh xuất hiện đúng thời điểm: chương trình không thay doanh nghiệp làm chất lượng, nhưng buộc doanh nghiệp phải thay đổi cách làm chất lượng.

Đơn cử, tại Saigon Co.op, 99 nhà cung cấp với hơn 2.000 sản phẩm đã đăng ký tham gia; trong đó 1.500 mặt hàng đạt chuẩn. Sản lượng tiêu thụ tháng 7/2025 tăng hơn 40% so cùng kỳ, phản ánh nhu cầu ngày càng cao đối với sản phẩm minh bạch. Tương tự, MM Mega Market đưa 75% lượng rau củ từ vùng nguyên liệu Đà Lạt vào chương trình và đang mở rộng sang thịt, trứng, thực phẩm chế biến.

Bà Huỳnh Thị Thu Vân, Trưởng phòng Marketing MM Mega Market cho biết, toàn bộ sản phẩm rau củ từ vùng canh tác chủ lực Đà Lạt, chiếm 75% lượng rau củ phân phối tại hệ thống đã đạt chứng nhận tick xanh trách nhiệm. Trong giai đoạn tới, siêu thị sẽ mở rộng chương trình sang các nhóm hàng có nguy cơ cao về an toàn thực phẩm như thịt, trứng, thực phẩm chế biến, đồng thời tăng cường truy xuất nguồn gốc và hỗ trợ nhà cung cấp hoàn thiện hồ sơ.

Đối với Công ty Mekong Delta, đơn vị cung ứng 8 tấn rau củ quả mỗi ngày cho 5 hệ thống phân phối lớn (Saigon Co.op, Mega Market, Bách Hóa Xanh, Satra và Lotte) hiện có khoảng 60% sản phẩm đạt tick xanh, số còn lại đang trong quá trình chuẩn hóa vùng trồng để đăng ký.

Bà Nguyễn Kiều Oanh, Giám đốc Công ty Mekong Delta chia sẻ: 70% sản phẩm đến từ vùng trồng do công ty quản lý trực tiếp, phần còn lại từ vùng liên kết VietGAP với nông dân. Tuy nhiên, việc triển khai tick xanh trách nhiệm ở vùng liên kết gặp không ít khó khăn, đặc biệt trong mùa mưa.

Một số nông dân vì lo ngại thất thu có thể dùng thuốc ngoài danh mục hoặc tăng liều lượng. Để kiểm soát, Mekong Delta tổ chức giám sát định kỳ, lấy mẫu xét nghiệm ngẫu nhiên và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Hiện tại, công ty đang mở rộng vùng trồng tại khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu, hướng tới mục tiêu 100% sản phẩm đạt tick xanh. Dù chi phí giám sát tăng, nhưng sản lượng và thị trường tiêu thụ ổn định hơn, giá bán không thay đổi vì sản phẩm vốn đã tuân thủ VietGAP từ đầu. Đây là áp lực nhưng cũng là động lực để công ty và đối tác ngày càng nâng cao chất lượng và niềm tin với người tiêu dùng.

Ông Đào Hà Trung, Chủ tịch Hội Công nghệ cao TP. Hồ Chí Minh, Chủ tịch Công ty Te-Food International nhận định, tick xanh là công cụ minh bạch được phát triển trong hệ sinh thái công nghệ cho phép cập nhật dữ liệu theo thời gian thực, hỗ trợ các đơn vị phân phối kiểm soát chặt chẽ nguồn cung, phát hiện và xử lý nhanh khi có vấn đề phát sinh.

Nhà cung cấp bắt buộc phải cập nhật định kỳ thông tin về quy trình sản xuất, kiểm nghiệm, chất lượng điện, ngoại quan sản phẩm… Khi phát hiện bất thường, hệ thống sẽ tự động cảnh báo và tạm dừng hợp tác để nhà cung cấp khắc phục trước khi quay lại thị trường.

Đáng chú ý, chương trình còn ứng dụng công nghệ blockchain để theo dõi và xác minh hồ sơ chất lượng. Khi có bất kỳ cập nhật nào về kỹ thuật, hệ thống sẽ yêu cầu xác nhận lại, đảm bảo tính minh bạch và nhất quán trong dữ liệu. 

Điều này giúp tick xanh trách nhiệm không chỉ là dấu hiệu an toàn mà còn là chứng chỉ chất lượng khẳng định uy tín của nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng. Đây chính là điểm tựa để thương mại điện tử Việt Nam chuyển từ tăng trưởng theo chiều rộng sang tăng trưởng chất lượng.

Các chuyên gia cho biết: Tick xanh là một hệ thống nhận diện mức độ tuân thủ của doanh nghiệp, dựa trên dữ liệu minh bạch về pháp lý, tiêu chuẩn sản phẩm, quy trình sản xuất, nguồn gốc hàng hóa, mức độ chấp hành thuế, trách nhiệm xã hội và phản hồi của người tiêu dùng.

Khi cơ chế này được số hóa và liên thông với các nền tảng thương mại điện tử sẽ trở thành bộ lọc tự động loại bỏ các chủ thể rủi ro cao và nâng cao khả năng hiển thị, tín nhiệm và cơ hội tiếp cận khách hàng cho các doanh nghiệp đạt chuẩn.

Và, điểm cốt lõi là thương mại điện tử không thể phát triển mạnh nếu chỉ dựa vào tốc độ mở rộng quy mô mà thiếu sự bảo chứng về chất lượng giao dịch. Do đó, khi người dùng có công cụ đánh giá đáng tin cậy, thị trường sẽ dần dịch chuyển từ mua hàng rẻ sang mua hàng có trách nhiệm là điều kiện tiên quyết để thương mại điện tử phát triển bền vững.

Quan trọng hơn, tick xanh còn mở ra cú hích cho doanh nghiệp Việt nâng chuẩn tham gia thương mại điện tử xuyên biên giới. Tuy nhiên, để tick xanh phát huy trọn vẹn giá trị, vấn đề không nằm ở nghi thức trao biểu tượng, mà ở năng lực vận hành hệ thống giám sát dựa trên dữ liệu. Bởi, chỉ khi có sự liên thông dữ liệu giữa doanh nghiệp, sàn thương mại điện tử và cơ quan quản lý, tick xanh mới thoát khỏi nguy cơ trở thành phong trào.

Việc ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc, định danh sản phẩm, công cụ phản hồi của người tiêu dùng và cơ chế cập nhật thu hồi tick xanh theo thời gian thực sẽ là điều kiện bắt buộc. Cùng đó, nếu được triển khai đúng cách đây không chỉ là một biện pháp kỹ thuật mà là nền tảng căn bản để xây dựng niềm tin thúc đẩy thương mại điện tử phát triển bền vững.