Tình thế của Mỹ trước nguy cơ thất bại của TPP
Theo mạng tin "Nhà ngoại giao" ngày 22/8, Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đang gặp khó khăn. Các bộ trưởng thương mại của các nước tham gia thương thuyết TPP đã không thể kết thúc hiệp định này theo đúng thời hạn, đẩy các cuộc thương thuyết tới nguy cơ sụp đổ.
Đây là một vấn đề bởi vì những người ủng hộ thương mại cho rằng việc để cho TPP đổ vỡ sẽ có nghĩa là một cơ hội lớn bị bỏ lỡ của kinh tế toàn cầu, nhưng còn có nhiều vấn đề lớn hơn mà có thể có những hậu quả nghiêm trọng đối với cả an ninh quốc gia của Mỹ, lẫn sự ổn định khu vực tại châu Á - Thái Bình Dương.
Các cuộc thương thuyết TPP tháng trước đã diễn ra trong bối cảnh chiến lược: những tranh chấp lãnh thổ tại Biển Đông vẫn âm ỉ; căng thẳng đang tăng lên giữa Bắc Kinh và Tokyo, giữa Trung Quốc và vùng lãnh thổ Đài Loan; và một kho vũ khí ngày càng tăng tại Bắc Triều Tiên. Nếu TPP thất bại điều đó có thể ảnh hưởng xấu đến khả năng tác động của Mỹ đối với tình hình địa chính trị tại châu Á.
Một số ý kiến cho rằng sự thất bại của TPP sẽ hoàn toàn tích cực đối với ổn định khu vực, nhưng trên thực tế có một loạt những lý do để tin rằng sự thất bại của TPP có thể gây ra những khó khăn chiến lược cho Mỹ tại châu Á - Thái Bình Dương.
Thứ nhất, thất bại của TPP có thể tác động xấu đến tăng trưởng kinh tế của các đối tác Thái Bình Dương của Mỹ. Điều này khiến ngày càng có ít quốc gia châu Á có thể dành các nguồn lực ít ỏi của họ để đáp ứng những thách thức chung như chống khủng bố và biến đổi khí hậu.
Thêm vào đó, khi các đối tác châu Á của Mỹ trở nên giàu có và phụ thuộc lẫn nhau hơn, họ có thể đầu tư nhiều hơn vào các nước láng giềng. Mặc dù tự do thương mại, sự phụ thuộc lẫn nhau và phồn vinh không đảm bảo cho hòa bình và ổn định, nhưng chúng có thể tạo ra các điều kiện khiến xung đột trở nên ít xảy ra hơn.
Thứ hai, thất bại của TPP sẽ tạo ra nhiều khả năng xảy ra bất ổn và các cuộc khủng hoảng hơn. Hãy xem xét một kịch bản giả định, trong đó Trung Quốc và một trong những nước láng giềng Đông Nam Á của họ rơi vào một tranh cãi nghiêm trọng về các tuyên bố chủ quyền lãnh thổ tại Biển Đông.
Nếu có TPP, tranh chấp này ít có khả năng leo thang thành một cuộc khủng hoảng toàn diện bởi vì Trung Quốc hiểu rằng Mỹ đang nghiêng nhiều hơn tới việc can thiệp vào những tình huống đe dọa các lợi ích thương mại ngày càng tăng của nền kinh tế số một thế giới. Nếu không có TPP, người ta ít rõ ràng về quyết tâm của Mỹ, do vậy có khả năng xảy ra những tính toán sai lầm.
Thứ ba, thất bại của TPP có thể phát ra một tín hiệu mạnh mẽ rằng Mỹ không còn có ý chí chính trị để lãnh đạo khu vực. Điều này diễn ra vào thời điểm khi các quốc gia đồng minh đã không chắc chắn về những cam kết của Mỹ. Nếu Mỹ cho phép các cuộc thương thuyết TPP sụp đổ, điều đó sẽ là một tuyên bố của chính quyền Tổng thống Barack Obama rằng tất cả những sự khoa trương của Mỹ khi đề cập đến châu Á - Thái Bình Dương là đều trống rỗng.
Điều này sẽ có những tác động địa chính trị quan trọng. Nếu các cường quốc châu Á nhận thức rằng Mỹ không nghiêm túc với vai trò của họ trong khu vực, điều này sẽ làm tăng động lực để các nước lớn trong khu vực, như Trung Quốc và Nhật Bản đấu đá lẫn nhau để giành quyền bá chủ khu vực.
Thứ tư, thất bại của TPP sẽ là một cơ hội bị bỏ lỡ đối với kinh tế Mỹ, cũng như khả năng của Mỹ nhằm khuyếch trương sức mạnh ở nước ngoài, dựa vào cơ sở kinh tế ở trong nước.
Theo một nghiên cứu của Viện Peterson, lợi ích kinh tế mà Mỹ thu được nếu TPP thành công là lớn, có thể bổ sung cho kinh tế Mỹ 59 tỷ USD/năm vào năm 2020. Việc không thể hoàn thành được TPP có thể khiến Mỹ khó có thể ngăn chặn được khả năng phải cắt giảm chi phí quốc phòng, do vậy ảnh hưởng đến sự hiện diện quân sự tại châu Á - Thái Bình Dương.
Theo nhà kinh tế đoạt giải Nobel Thomas Schelling, thương mại là mục tiêu của hầu hết các quan hệ quốc tế. Đó là lý do khiến chính sách thương mại là chính sách an ninh quốc gia. Hiện nay, chính sách thương mại của Mỹ, thực chất là chính sách an ninh quốc gia, đang có nguy cơ đổ vỡ.
Việc đạt được một thỏa thuận lớn và phức tạp như TPP là không dễ dàng, nhưng do những điểm nóng âm ỉ khắp châu Á, Mỹ không thể lãng phí bất kỳ công cụ nào trong bộ công cụ chính sách đối ngoại của họ bởi vì tiền đặt cược là quá cao.
Dương Hoa (TTXVN tại Ottawa)Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Giá dầu giảm do lo ngại nhu cầu tại Mỹ
07:49'
Giá dầu giảm phiên 17/9 sau khi dữ liệu cho thấy dự trữ dầu diesel của Mỹ tăng, làm dấy lên lo ngại về nhu cầu, trong khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cắt giảm lãi suất như dự báo của thị trường.
-
Kinh tế Thế giới
Hạ viện Mỹ gia hạn việc chặn bỏ phiếu về chính sách thuế quan
07:29'
Hạ viện Mỹ đã thông qua nghị quyết số 707, cho phép tránh bỏ phiếu về các kiến nghị hủy bỏ thuế quan áp đặt do “tình trạng khẩn cấp” của Tổng thống Donald Trump cho đến tháng 3/2026.
-
Kinh tế Thế giới
Fed hạ lãi suất lần đầu tiên kể từ tháng 12/2024
02:09'
Fed ngày 17/9 đã hạ lãi suất 0,25 điểm phần trăm và cho biết sẽ tiếp tục hạ lãi suất ổn định trong thời gian còn lại của năm nay, nhằm ứng phó với những lo ngại về sự suy yếu của thị trường lao động.
-
Kinh tế Thế giới
Phó Thủ tướng Mai Văn Chính dự Hội nghị CAEXPO lần thứ 22 tại Trung Quốc
18:52' - 17/09/2025
CAEXPO năm nay thu hút khoảng 3.200 công ty đến từ 60 quốc gia tham gia triển lãm trong không gian có tổng diện tích khoảng 160.000 m2.
-
Kinh tế Thế giới
Phát triển kinh tế tư nhân - Bài cuối: Những kinh nghiệm tham chiếu
16:07' - 17/09/2025
Theo các chuyên gia, thành công của kinh tế tư nhân Trung Quốc đến từ 3 động lực chính: Sự ổn định của các đảm bảo thể chế, tính linh hoạt của cơ chế thị trường và tính liên tục của đổi mới công nghệ.
-
Kinh tế Thế giới
Phát triển kinh tế tư nhân - Bài 2: Tháo gỡ điểm nghẽn
16:03' - 17/09/2025
Mặc dù có nhiều đóng góp nổi bật nhưng kinh tế tư nhân Trung Quốc vẫn phải vượt qua nhiều thách thức như chi phí tài chính cao, rào cản gia nhập thị trường cũng như biến động địa chính trị thế giới...
-
Kinh tế Thế giới
Phát triển kinh tế tư nhân - Bài 1: Trụ cột cốt lõi
16:02' - 17/09/2025
Hơn 4 thập niên cải cách mở cửa, khu vực kinh tế tư nhân Trung Quốc đã phát triển mạnh mẽ, trở thành động lực quan trọng của tăng trưởng.
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ và EU thảo luận biện pháp tăng cường sức ép đối với kinh tế Nga
15:34' - 17/09/2025
Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen đã thảo luận với Tổng thống Mỹ Donald Trump về các biện pháp bổ sung nhằm tăng cường sức ép lên nền kinh tế Nga do liên quan đến xung đột tại Ukraine.
-
Kinh tế Thế giới
Kinh tế Mỹ sẽ chịu tác động bất lợi nếu thuế nhập khẩu bị vô hiệu hóa
14:39' - 17/09/2025
Theo các ước tính, mỗi năm Mỹ có thể thu 300 tỷ USD từ thuế nhập khẩu nếu tình hình giữ nguyên như hiện nay, tương đương với 1% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP).