Tổng thống Mỹ áp thuế nhôm và thép: Quá khứ lặp lại?

Hoài Thanh (P/v TTXVN tại New York) 05:30' - 12/02/2025
BNEWS Tuyên bố áp thuế 25% với mặt hàng nhôm, thép nhập khẩu của Tổng thống Mỹ đã nhận được sự hoan nghênh của các nhà sản xuất thép nội địa, vốn đang phải cạnh tranh gay gắt với các đối thủ nước ngoài.
Thép cuộn được vận chuyển tại cảng ở tỉnh Giang Tô, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN
Theo bài phân tích trên tờ New York Times ngày 10/2, quyết định áp thuế 25% với nhôm, thép nhập khẩu của Tổng thống Donald Trump gần như hoàn toàn giống với bước đi ông từng làm dưới nhiệm kỳ đầu. Giới chuyên gia kinh tế và chính phủ các nước biết rõ điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.

Ngày 10/2, Tổng thống Mỹ Donald Trump ký hai sắc lệnh hành pháp về áp thuế 25% với mặt hàng nhôm, thép nhập khẩu vào Mỹ. “Đây là điểm khởi đầu để đưa nước Mỹ thịnh vượng trở lại”, ông Trump phát biểu từ Phòng Bầu dục khi ký sắc lệnh, đi kèm đó là tuyên bố “không có miễn trừ”.

Các nhà sản xuất thép nội địa Mỹ sẽ hoan nghênh kế hoạch áp thuế của ông Trump, khi chính họ đang phải cạnh tranh nhọc nhằn trước những sản phẩm kim loại giá rẻ của nước ngoài. Cũng giống như dưới thời nhiệm kỳ đầu của ông Trump, doanh nghiệp sắt thép chính là nhóm vận động hành lang mạnh nhất đối với chính quyền hiện hành để nhận được bảo hộ. Giới quan chức dưới quyền Tổng thống Trump đồng ý rằng một ngành công nghiệp kim loại nội địa mạnh mẽ có vai trò quan trọng đối với an ninh quốc gia Mỹ.

 
Nhưng thuế cũng gây ra nhiều tranh cãi. Áp thuế chắc chắn sẽ khiến các đồng minh của Mỹ như Canada, Mexico – hai nước cung cấp chủ chốt hàng kim loại nhập khẩu cho Mỹ, rúng động. Thuế cũng có thể kích hoạt trả đũa nhằm vào các mặt hàng xuất khẩu của Mỹ, khiến nhiều ngành công nghiệp nội địa Mỹ sử dụng kim loại để chế tạo xe hơi, đóng gói đồ hộp và nhiều mặt hàng khác bất bình. Những ngành này sẽ phải đối mặt với giá thành tăng cao sau khi thuế có hiệu lực.

Đây là điều từng diễn ra dưới nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, thời điểm ông áp thuế suất 25% với mặt hàng nhôm, thép của nước ngoài. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những biện pháp Mỹ áp dụng có tác động tích cực đến doanh nghiệp chế tạo sắt thép, nhưng về cơ bản lại gây hại cho nền kinh tế do làm tăng giá thành đối với các ngành công nghiệp khác.

Dù vậy, ông Trump dường như không bận tâm đến câu chuyện quá khứ này. Phát biểu trước báo giới ngày 9/2, Tổng thống Mỹ tuyên bố ông có kế hoạch áp thuế 25% với mặt hàng nhôm, thép nhập khẩu từ tất cả các nước. Ông cũng sẽ theo đuổi cái gọi là thuế “có đi có lại”, áp mức thuế ngang bằng với các nước áp vào hàng hóa Mỹ, có thể là vào giữa tuần này. “Rất đơn giản. Nếu các nước áp thuế với Mỹ, Mỹ sẽ áp lại”, ông Trump nêu quan điểm. Quyết định áp thuế được công bố chỉ sau một ngày.

Trong nhiệm kỳ đầu, ông Trump áp thuế với nhôm, thép trên phạm vi toàn cầu, khiến nhiều đồng minh như Mexico, Canada và Liên minh châu Âu (EU) tức giận. Sau đó, ông đạt thỏa thuận với Australia, Hàn Quốc và Brazil; rút lại một phần rào cản thuế với Mexico, Canada sau khi hai nước láng giềng cùng Mỹ ký Hiệp định Thương mại Mỹ-Mexico-Canada (USMCA).

Theo thống kê của Viện Sắt&Thép Mỹ (AIST), những nước đứng đầu xuất khẩu sản phẩm thép vào Mỹ năm 2024 là Canada, Brazil, Mexico, Hàn Quốc và Việt Nam. Đáng chú ý, Canada cũng là nhà cung ứng hàng đầu đối với mặt hàng nhôm vào Mỹ, tiếp theo là Các Tiểu vương Quốc Arập Thống nhất (UAE), Nga và Trung Quốc.

Nhập khẩu trực tiếp sản phẩm thép từ Trung Quốc vào Mỹ là không đáng kể, do nhóm mặt hàng này của Trung Quốc bị chặn bởi một loạt sắc thuế về chống trợ cấp, chống bán phá giá mà Mỹ đã áp đặt. Nhưng một số ý kiến cho rằng dư thừa sản xuất thép tại Trung Quốc đang tràn ngập các thị trường, đẩy giá hàng hóa toàn cầu xuống thấp, khiến các nhà chế tạo kim loại Mỹ gặp bất lợi ở thị trường khác.

Dù vậy, kiểu áp thuế để bảo hộ ngành thép nội địa như vậy vẫn là chưa đủ để tập đoàn sắt thép US. Steel trụ vững. Hãng thép mang tính biểu tượng của bang Pennsylvania đang đối mặt với khó khăn về tài chính, buộc phải đồng ý để tập đoàn Nippon Steel của Nhật Bản mua lại. Thương vụ đó đã bị cựu Tổng thống Biden chặn, khi ông tuyên bố muốn U.S. Steel vẫn giữ thương hiệu công ty Mỹ.

Việc Mỹ từng áp thuế 25% với mặt hàng nhôm thép trước đây giúp các chuyên gia kinh tế có được dữ liệu đầy đủ về tác động của thuế với các ngành công nghiệp tại Mỹ. Nghiên cứu của Ủy ban Thương mại Quốc tế (ITC), một tổ chức phi đảng phái tại Mỹ, cho thấy thuế nhôm, thép làm tăng giá nhập khẩu, kích thích các nhà tiêu thụ nhôm thép Mỹ sử dụng nhiều hơn sản phẩm nội địa. Nhu cầu mạnh đẩy giá kim loại tăng, giúp các nhà chế tạo sắt thép Mỹ mở rộng sản xuất, đưa đến mức tăng sản lượng giá trị 2,25 tỷ USD vào năm 2021.

Nhưng chính sách thuế này cũng có hạn chế. Báo cáo của ITC chỉ ra rằng giá thành nhôm, thép tăng khiến chi phí sản xuất đối với các ngành công nghiệp hạ nguồn sử dụng nhiều nhôm, thép bị đội giá. Nhóm chịu tác động tiêu cực nhiều nhất là các công ty chế tạo máy, phụ tùng ô tô, công cụ cầm tay. Tựu chung lại, những ngành tiêu thụ sắt thép ghi nhận mức sụt giảm sản lượng trị giá 3,48 tỷ USD do tác động của thuế, nhiều hơn mức giá trị mà ngành công nghiệp sắt thép Mỹ thu được.

Một số lãnh đạo trong ngành luyện kim Mỹ nhận định, mức thuế áp dưới thời nhiệm kỳ đầu của ông Trump là chưa đủ mạnh. Số này lập luận rằng nhập khẩu nhôm, thép từ các nước, nhất là Mexico, bắt đầu tăng vọt trở lại ngay sau khi thuế được rút lại dựa theo thỏa thuận USMCA. Zach Mottl, Chủ tịch Liên minh vì Thịnh vượng Mỹ (CPA) – tổ chức ủng hộ áp thuế nhôm, thép nhập khẩu, cho rằng những xu hướng kiểu như vậy là minh chứng cho thấy thuế cần phải được mở rộng, chứ không phải giảm, để bảo vệ chính các ngành công nghiệp hạ nguồn tại Mỹ.

Theo Chad Bown, chuyên gia cao cấp tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson (Mỹ), quyết định áp thuế mới của ông Trump đặt ra nhiều câu hỏi về việc liệu chính quyền Mỹ cuối cùng cũng sẽ lại áp dụng điều khoản miễn trừ với một số nước, hoặc một số ngành khỏi bị áp thuế. “Liệu Tổng thống Mỹ muốn đàm phán thỏa thuận, như những gì ông từng làm trước đó với Hàn Quốc, Brazil, Argentina? Nếu bị áp thuế, liệu Trung Quốc, Mexico, Canada và EU sẽ lại trả đũa thuế nhằm vào các sản phẩm xuất khẩu của Mỹ hay không?

Điều này khiến mọi thứ có vẻ giống như với năm 2018”, ông Bown bình luận. 

Tin liên quan

Tin cùng chuyên mục