Việt Nam đăng cai Công ước Hà Nội, khởi động chiến dịch bảo vệ an ninh mạng

Việt Nam đăng cai Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội) trong hai ngày 25-26/10/2025. Đây là sự kiện quan trọng, thể hiện cam kết và vị thế tiên phong của Việt Nam trong việc hướng đến an ninh, an toàn không gian mạng toàn cầu.

Những chiến dịch như “Không Một Mình”, “Chống lừa đảo trực tuyến 2025”... được phát động chính là hành động cụ thể hóa tinh thần Công ước, kiến tạo niềm tin về an toàn trực tuyến.

* Không để ai phải đối mặt với tội phạm mạng một mình

Thực tế thời gian qua có nhiều câu chuyện, những trải nghiệm đau lòng của các nạn nhân bị tội phạm trên mạng lợi dụng. Mỗi câu chuyện là một bài học sống động, cho thấy cách tội phạm giăng bẫy để cô lập nạn nhân, từ những lời đe dọa lạnh lùng đến những màn kịch tinh vi.

Các đối tượng sử dụng thiết bị điện tử, để hoạt động vi phạm pháp luật trên không gian mạng, bị Công an thành phố Đà Nẵng triệt phá. Ảnh: TTXVN phát

Tháng 8/2025, Mai Trang - sinh viên năm hai tại một trường đại học ở Hà Nội, nhận cuộc gọi từ người tự xưng là cán bộ phụ trách đào tạo hệ quốc tế tại một trung tâm giáo dục có tiếng trong nước. Người này thông báo: “Trung tâm đang có suất học bổng du học nước ngoài với chi phí thấp. Chúc mừng em đủ tiêu chí được nhận học bổng. Đây là cơ hội đặc biệt, em có muốn đăng ký không? Trung tâm sẽ tạo điều kiện, hỗ trợ em làm thủ tục cần thiết”.

Trang vốn có ước mơ đi du học nên lập tức chú ý. Đối tượng nhanh chóng gửi một đường link, yêu cầu đăng nhập, điền đầy đủ thông tin cá nhân và chuyển một khoản tiền “giữ chỗ” để được ưu tiên xét duyệt. Kèm theo đó là lời dặn: “Đây là cơ hội hiếm có. Em phải giữ bí mật, đừng nói với ai. Nếu có nhiều người biết sẽ đăng ký thì cơ hội của em sẽ ít đi”. 

Dưới áp lực thúc giục, do không đủ tiền nộp “giữ chỗ”, Trang nhắn cho mẹ: “Mẹ ơi, con có suất đi du học, cần tiền gấp để đăng ký”. Sau đó, theo hướng dẫn của “cán bộ trung tâm đào tạo”, Trang tự thuê phòng khách sạn để “có không gian riêng”, thuận lợi cho quá trình xác minh danh tính, làm thủ tục đăng ký. Nhận thấy Trang có dấu hiệu tin tưởng, cung cấp thông tin cá nhân, hoàn thiện thủ tục đăng ký, đối tượng liên tục gọi điện thoại, nhắn tin hối thúc: “Nếu không chuyển tiền ngay, em sẽ mất suất học bổng này”. 

Trong lúc Trang chuẩn bị yêu cầu mẹ chuyển tiền, gia đình nhận thấy bất thường. Trước đó, con gái chưa từng nhắc đến chuyện du học, nay lại xin tiền vội vã với lý do khẩn cấp. Linh cảm có điều không ổn, gia đình lập tức báo Công an. Ngay sau đó, lực lượng chức năng phối hợp xác định vị trí của Trang tại khách sạn. Cô được giải cứu an toàn trước khi kịp chuyển tiền cho đối tượng. 

Ngoài câu chuyện trên, vừa qua cũng nổi lên loại tội phạm giả danh Công an, cán bộ Viện kiểm sát, Tòa án hoặc các cơ quan chức năng, liên lạc với nạn nhân qua điện thoại, tin nhắn, email, thông báo rằng nạn nhân bị liên quan đến các vụ án nghiêm trọng như ma túy, rửa tiền, lừa đảo hoặc tội phạm xuyên quốc gia. Chúng gửi các giấy tờ giả mạo (lệnh bắt, lệnh khám xét) chứa thông tin cá nhân của nạn nhân, kèm theo hình ảnh hoặc video giả tạo (như cảnh bắt giữ tội phạm với tang vật) để tăng tính thuyết phục. Nạn nhân bị đe dọa sẽ bị bắt giữ, phạt tù hoặc bị tịch thu tài sản nếu không làm theo hướng dẫn, như chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân. 

Đe dọa tung hình ảnh nhạy cảm, đe dọa bạo lực... cũng là những thủ đoạn phổ biến của tội phạm mạng. Sau khi lừa nạn nhân gửi ảnh hoặc video nhạy cảm (thường qua các ứng dụng chat hoặc mạng xã hội), tội phạm gửi lại nội dung này cho nạn nhân và đe dọa phát tán lên mạng xã hội, gửi đến gia đình, bạn bè hoặc trường học nếu nạn nhân không tiếp tục cung cấp thêm hình ảnh, video, tiền bạc... 

Lừa đảo, dụ dỗ, thao túng trực tuyến đang trở thành một “cơn bão ngầm” đe dọa an ninh mạng và tinh thần xã hội tại Việt Nam, gây thiệt hại lớn không chỉ về tài chính mà còn về sức khỏe tâm lý của nhiều người. Theo báo cáo của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia (NCA) công bố cuối năm 2024, Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề bởi tội phạm mạng.

Tỷ lệ “nạn nhân tiềm năng” cũng đáng báo động: Cứ 220 người dùng điện thoại thông minh (smartphone) thì có 1 người trở thành nạn nhân và 70% người dân tiếp xúc với ít nhất một cuộc gọi hoặc tin nhắn lừa đảo mỗi tháng. Theo thống kê từ Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), thiệt hại ước tính lên đến 18.900 tỷ đồng chỉ trong năm 2024 - tăng gấp đôi so với năm 2023 (khoảng 8.000 - 10.000 tỷ đồng). 

Năm 2023, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao thuộc Bộ Công an đã xử lý hơn 1.500 vụ án lừa đảo trực tuyến, chủ yếu liên quan đến chiếm đoạt tài sản qua mạng. Đến năm 2024, con số vụ việc tiếp tục tăng vọt, với hơn 22.200 phản ánh về lừa đảo trực tuyến được ghi nhận chỉ trong 9 tháng của năm. Tội phạm mạng không chừa một ai – từ học sinh, sinh viên đến người lao động, thậm chí cả những người am hiểu công nghệ. Tuy nhiên, năm 2025 chứng kiến sự chuyển dịch đáng lo ngại: Các đối tượng tập trung "săn mồi" nhằm vào giới trẻ, đặc biệt là học sinh, sinh viên, những người thiếu kỹ năng sống và dễ bị thao túng tâm lý. 

Những vấn đề này là lời cảnh báo, nhắc nhở rằng: không để ai phải đối mặt với tội phạm một mình. Đồng thời cũng là minh chứng cho sức mạnh của sự kết nối, khi gia đình, bạn bè hoặc cộng đồng kịp thời can thiệp, hỗ trợ, nạn nhân đã được kéo ra khỏi lằn ranh nguy hiểm.

* Lan tỏa tinh thần, hành động

Mới đây, Liên minh Niềm tin số phát động chiến dịch “Không Một Mình” với thông điệp “Cùng nhau an toàn trực tuyến”. “Không Một Mình” là một chiến dịch hành động quy mô quốc gia, được bảo trợ bởi Bộ Công an, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế, Văn phòng Liên hợp quốc về Ma túy và Tội phạm (UNODC) và Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF); phối hợp tổ chức bởi Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, cùng sự đồng hành của các cơ quan, tổ chức trong và ngoài nước, báo chí, truyền thông, nền tảng trực tuyến và cộng đồng những người có ảnh hưởng trên không gian mạng. 

Thiếu tướng Lê Xuân Minh (Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an) cho biết: Chiến dịch là minh chứng sống động cho cách chúng ta hiện thực hóa tinh thần của Công ước Hà Nội - biến những cam kết quốc tế thành những hành động cụ thể, gửi đi thông điệp mạnh mẽ về cam kết trách nhiệm của Việt Nam với cộng đồng quốc tế trong giải quyết những vấn đề mang tính toàn cầu. Đồng thời, góp phần thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về chăm lo, bảo vệ trẻ em và thanh thiếu niên trong kỷ nguyên khoa học - công nghệ. 

Điểm nhấn của hoạt động là tính tương tác cao, ngôn ngữ gần gũi với giới trẻ, qua đó giúp nâng cao nhận thức, trang bị kỹ năng an toàn số, đồng thời khẳng định đây là một nỗ lực mang tầm vóc quốc gia, có sự tham gia của nhiều bộ ngành, doanh nghiệp và tổ chức quốc tế. 

Bà Lê Hồng Loan, Trưởng Chương trình bảo vệ trẻ em, Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) tại Việt Nam cho biết: “Chúng tôi đánh giá cao sự chủ động của các cơ quan chức năng của Việt Nam trong công tác đảm bảo an toàn, an ninh mạng, trong đó chú trọng các đối tượng yếu thế, trẻ em. Chúng tôi cũng đang phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng của Việt Nam để xây dựng và tăng cường hệ thống bảo vệ trẻ em, hướng tới phòng ngừa, can thiệp, hỗ trợ”. 

Cũng trong thời gian qua, Chiến dịch “Chống lừa đảo trực tuyến 2025” được triển khai trên quy mô toàn quốc từ tháng 10 đến tháng 12/2025, mang thông điệp trung tâm “3C - Chậm để Chắc chắn, An toàn hơn”. Trong đó, CHẬM - để kiểm chứng: Luôn xác minh nguồn tin trước khi chia sẻ hoặc giao dịch; CHẶN - để phòng ngừa rủi ro: Nhận biết dấu hiệu cảnh báo, thiết lập lớp bảo vệ tài khoản và cấu hình an toàn thiết bị; CHẮN - để bảo vệ cộng đồng: Báo cáo hành vi đáng ngờ, hỗ trợ lẫn nhau, cùng gìn giữ môi trường mạng an toàn. 

Chiến dịch hướng đến nâng cao nhận thức, trang bị kỹ năng số và tư duy phòng vệ cho người dân, đặc biệt là nhóm thanh thiếu niên và người dùng trẻ - những người thường xuyên tiếp xúc với mạng xã hội và dễ bị tác động bởi các chiêu trò lừa đảo tinh vi.

Theo Cục A05 Bộ Công an, chiến dịch là bước tiến mới trong hợp tác công - tư, góp phần xây dựng không gian mạng Việt Nam an toàn, minh bạch và đáng tin cậy, hướng tới thực hiện các cam kết quốc tế trong Công ước Hà Nội của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng. 

Từ “Chậm - Chặn - Chắn” đến “Không Một Mình”, các chiến dịch truyền thông của Việt Nam đang chuyển hóa nhận thức thành hành động, xây dựng “thế trận nhân dân” bảo vệ an ninh mạng quốc gia.