Việt Nam tham gia xây dựng báo cáo giám sát thương mại thường niên của WTO

Theo phóng viên TTXVN tại Geneva, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) ngày 3/12 (giờ địa phương) đã công bố báo cáo giám sát thương mại thường niên về Tổng quan môi trường thương mại quốc tế, trong đó Việt Nam là 1 trong 46 thành viên tích cực tham gia cung cấp thông tin để xây dựng báo cáo này.

Báo cáo cho thấy, trong giai đoạn giữa tháng 10/2024 đến giữa tháng 10/2025, tổng giá trị nhập khẩu hàng hóa toàn cầu chịu ảnh hưởng bởi thuế quan mới và các biện pháp nhập khẩu khác lên tới 2.640 tỷ USD (tương đương 11,1% tổng kim ngạch nhập khẩu toàn cầu), tăng hơn 4 lần so với cùng kỳ năm trước (611 tỷ USD), đánh dấu mức cao nhất trong hơn 15 năm qua. Ở chiều xuất khẩu, tổng giá trị thương mại bị tác động là khoảng 2.966 tỷ USD (tăng hơn 3 lần so với mức 888 tỷ USD trong báo cáo trước).

Song song với xu hướng gia tăng bảo hộ, các thành viên và quan sát viên WTO cũng đẩy mạnh các biện pháp tạo thuận lợi thương mại mới đối với hàng hóa. Trong kỳ rà soát, 331 biện pháp được ban hành với giá trị thương mại ước đạt 2.090 tỷ USD (cao hơn khoảng 1,5 lần so với mức 1.441 tỷ USD trong báo cáo trước).

Phát biểu tại phiên họp của Cơ quan Rà soát Chính sách thương mại WTO (TPRB), Tổng Giám đốc Ngozi Okonjo-Iweala nhấn mạnh sự gia tăng mạnh mẽ của các biện pháp thuế quan phản ánh xu hướng gia tăng chủ nghĩa bảo hộ kể từ đầu năm. Hiện nay gần 20% lượng hàng nhập khẩu trên thế giới đang chịu ảnh hưởng bởi thuế quan và các biện pháp tương tự khác được áp dụng kể từ năm 2009 - so với mức 12,6% chỉ một năm trước.

Tuy nhiên, bà cũng ghi nhận nỗ lực của các thành viên trong việc thúc đẩy đối thoại thay vì trả đũa để tạo thuận lợi cho thương mại, thể hiện cam kết duy trì dòng chảy thương mại xuyên biên giới thông suốt. Tổng Giám đốc WTO kêu gọi các Thành viên WTO tận dụng bối cảnh hiện nay để thúc đẩy các cải cách đã bị trì hoãn từ lâu của WTO, đồng thời giải quyết một số mối quan ngại tiềm ẩn liên quan đến các biện pháp đơn phương gần đây và tái định vị WTO để giúp nắm bắt tốt hơn các cơ hội thương mại mới.

Về triển vọng, các chuyên gia kinh tế của WTO dự báo tăng trưởng thương mại hàng hóa thế giới đạt 2,4% năm 2025 và 0,5% năm 2026. Mức tăng trưởng thương mại lớn hơn dự kiến trong nửa đầu năm 2025 do nhập khẩu nhằm tránh thuế quan, nhu cầu tăng đối với các sản phẩm liên quan đến AI và tăng trưởng thương mại liên tục giữa hầu hết các thành viên WTO, đặc biệt là các nền kinh tế đang phát triển.

Trong lĩnh vực phòng vệ thương mại, giai đoạn rà soát ghi nhận trung bình 32,3 vụ/tháng - thấp hơn so với mức đỉnh điểm năm 2024 là 37,3 vụ/tháng. Mặc dù các cuộc điều tra này không nhất thiết dẫn đến việc áp dụng các biện pháp, nhưng số lượng khởi xướng điều tra cao hơn thường báo hiệu khả năng gia tăng các biện pháp được áp dụng.

Số lượng trung bình các vụ chấm dứt biện pháp PVTM là 11,4 vụ/tháng - thuộc nhóm thấp nhất kể từ năm 2012, cho thấy nhiều biện pháp PVTM vẫn được duy trì. Các biện pháp PVTM - đặc biệt là các biện pháp chống bán phá giá - vẫn là một công cụ chính sách thương mại quan trọng đối với nhiều thành viên WTO, chiếm 46,5% tổng số biện pháp thương mại đối với hàng hóa được ghi nhận trong báo cáo.

Về dịch vụ, các thành viên WTO đã ban hành 124 biện pháp mới chủ yếu nhằm tạo thuận lợi thương mại hoặc cải thiện khuôn khổ pháp lý. Hơn 1/2 số biện pháp này được áp dụng trên hầu hết các lĩnh vực, trong đó, 50% liên quan đến việc cung cấp dịch vụ thông qua hiện diện thương mại (mode 3) và khoảng 25% liên quan việc di chuyển của các chuyên gia (mode 4). Ngoài ra, 20% số biện pháp mới nhắm tới Internet và các dịch vụ mạng khác.

Bên cạnh đó, WTO ghi nhận nhiều biện pháp hỗ trợ kinh tế chung liên quan đến các lĩnh vực then chốt như môi trường, năng lượng và nông nghiệp. Báo cáo lưu ý về khả năng chuyển hướng sang các biện pháp can thiệp phi tài chính và theo đuổi các mục tiêu chính sách chiến lược rộng hơn.

Báo cáo cũng cho biết các thành viên WTO tiếp tục nêu những quan ngại về thương mại tại các Ủy ban và cơ quan của WTO trong giai đoạn rà soát. Các Ủy ban WTO vẫn là diễn đàn quan trọng để giải quyết các vấn đề liên quan đến thương mại.