Vươn lên từ đất mặn, cây dừa giúp nông dân thoát nghèo

Người dân áp dụng kỹ thuật tưới phun cho vườn dừa để tiết kiệm nước trong mùa khô. Ảnh: Hữu Chí – TTXVN

Tân Thới là xã cù lao nằm phía hạ lưu sông Tiền, kẹp giữa vàm Cửa Tiểu phía Bắc và vàm Cửa Đại ở phía Nam. Nơi đây thiên nhiên khắt nghiệt; vào mùa khô hạn hàng năm, quần thể cù lao này bị bao vây bởi tứ bề nước mặn; chưa kể bão tố và thiên tai thường xuyên đe dọa; đất đai chỉ trồng được một vụ lúa/năm, năng suất thấp, bấp bênh. Đời sống nhân dân cực kỳ khó khăn, quanh năm thiếu thốn đủ mọi bề.

Trước thách thức của thiên nhiên, địa phương tìm kiếm giải pháp biến khó khăn thành cơ hội khai thác tốt tiềm năng đất đai, lao động phù hợp mục tiêu tái cơ cấu sản xuất thích ứng biến đổi khí hậu, giảm nhẹ thiên tai, giảm nghèo bền vững cho người dân miền đất khó.

Từ định hướng đó, Tân Thới khuyến khích nông dân chuyển đổi gần 2.700 ha đất nhiễm mặn trồng lúa 1 vụ khó khăn sang trồng chuyên canh dừa mang lại hiệu quả kinh tế cao. Đây cũng là một trong những địa phương có vùng trồng dừa chuyên canh thích ứng biến đồi khí hậu tập trung lớn nhất và hiệu quả cao nhất phía hạ lưu sông Tiền của tỉnh Đồng Tháp hiện nay.

Ưu điểm của cây dừa là chịu được hạn mặn, thích hợp thổ nhưỡng, có giá trị kinh tế, đầu ra thuận lợi. Đặc biệt, Tân Thới định hướng hình thành vùng chuyên canh tập trung cho nguồn nông sản tiêu dùng và xuất khẩu lớn nhằm khai thác tiềm năng to lớn của cây dừa trong tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp, thích ứng biến đổi khí hậu trên đất cù lao nhiễm mặn theo hướng bền vững, giúp giảm nghèo nông thôn và nông dân an cư lạc nghiệp.

Bên cạnh đó, tích cực chuyển giao khoa học - kỹ thuật, tăng năng suất, sản lượng, chất lượng và thu nhập cho bà con gắn với thúc đẩy liên kết doanh nghiệp chế biến xuất khẩu, nâng cao chuỗi giá trị ngành dừa.

Hơn hết, thiết thực thúc đẩy nông dân chuyển đổi tư duy và tập quán canh tác truyền thống sang trồng và thâm canh dừa theo hướng GAP hoặc trồng dừa hữu cơ liên kết với doanh nghiệp chế biến xuất khẩu theo mô hình chuỗi giá trị bền vững.

Đồng thời, quan tâm quản lý dịch hại, phòng trị bọ cánh cứng hoặc sâu đầu đen cùng những đối tượng gây hại trên cây dừa, khuyến khích nông dân cải tạo vườn dừa già cỗi, kết hợp trồng dừa với xây dựng các mô hình kinh tế tổng hợp hiệu quả; du nhập thêm các giống dừa mới cho năng suất, sản lượng cao và chất lượng trái tốt tham gia thị trường.

Trước mắt, việc ứng dụng khoa học công nghệ nâng cao chất lượng vùng chuyên canh đã giúp địa phương tăng năng suất dừa đạt từ 22 tấn/ha/năm đến 24 tấn/ha/năm bình quân.

Trước cơ hội xuất khẩu chính ngạch dừa sang thị trường Trung Quốc và các nước, xã còn tích cực lập hồ sơ để được cấp mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu chính ngạch.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp, toàn tỉnh hiện có 2.433 mã số vùng trồng trái cây xuất khẩu với tổng diện tích trên 217.500 ha; riêng trong đó, Tân Thới đã có trên 400 ha dừa chuyên canh được cấp mã số vùng trồng xuất khẩu cho sản lượng mỗi năm khoảng 5.000 tấn quả.

Ngoài ra, phát triển kinh tế hợp tác trên lĩnh vực trồng và liên kết tiêu thụ theo chuỗi giá trị ngành hàng dừa xuất khẩu được lãnh đạo Tân Thới hết sức quan tâm.

Nhiều hợp tác xã được thành lập và đang hoạt động hiệu quả tại các vùng chuyên canh dừa địa phương. Điển hình như: Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Tân Thạnh và Hợp tác xã sản xuất kinh doanh thương mại dịch vụ nông nghiệp Tân Phú tăng cường chuyển giao kỹ thuật trồng dừa VietGAP cho nông dân, Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Tân Thới liên kết Công ty Betrimex trồng trên 400 ha dừa hữu cơ…

Thời gian tới, Tân Thới tiếp tục mở rộng diện tích vùng dừa hữu cơ ra toàn địa bàn nhằm phát huy tiềm năng cây dừa trên đất nhiễm mặn một cách căn cơ, bền vững, phù hợp xu thế mới, khi cuộc cách mạng khoa học công nghệ 4.0 đang phát triển mạnh mẽ và tác động tích cực đến mọi mặt đời sống xã hội khu vực thành thị cũng như các vùng nông thôn sâu, xa.

Vừa qua, nhiều nông dân hưởng ứng chủ trương của Nhà nước về tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp để thích ứng biến đổi khí hậu, sớm nhạy bén chuyển đất canh tác sang trồng dừa chuyên canh kết hợp trong các mô hình sản xuất tổng hợp VAC, VACR… đã tạo dựng cơ nghiệp vững vàng. Điển hình như: nông dân Dương Tấn Sĩ, Phan Quốc Hùng trên cù lao Tân Thới.

Nông dân Phan Quốc Hùng chuyển 1,7 ha đất sang trồng dừa chuyên canh. Dưới tán dừa, ông xen canh thêm ca cao, xây cất chuồng trại chăn nuôi lợn thịt, lợn sinh sản; dưới ao mương vườn nuôi các loại cá nước ngọt có giá trị kinh tế cao như: cá tra, cá rô phi, cá chép… tăng nguồn thu nhập cho kinh tế gia đình. Mỗi năm, gia đình ông lãi ròng khoảng 200 triệu đồng.

Theo ông Phan Quốc Hùng, dừa là lựa chọn tối ưu của nông dân miền đất mặn hôm nay bởi là cây trổng bản địa, thích hợp điều kiện đất đai và thổ nhưỡng nơi đây vừa mang lại hiệu quả cao vượt trội so với các cây trồng khác. Nhờ vưởn dừa, ông Phan Quốc Hùng không chỉ ổn định cuộc sống, vượt khó, thoát nghèo mà còn được vinh danh là nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi tiêu biểu của tỉnh Đồng Tháp.

Lãnh đạo xã Tân Thới đánh giá, nhìn chung, năm 2025, nông dân vùng dừa chuyên canh Tân Thới rất phấn khởi nhờ dừa khô có giá, đầu ra thuận lợi. Đây là động lực giúp bà con tích cực tập trung thâm canh, chăm sóc, ứng dụng khoa học công nghệ tăng năng suất, sản lượng và chất lượng dừa tham gia thị trường.

Còn theo nông dân Dương Tấn Sĩ, hiện, giá dừa khô trên đất cù lao Tân Thới được thương lái thu mua dao động từ 200.000 - 220.000 đồng/chục (14 quả), cao gấp đôi cùng kỳ năm trước và cũng là năm dừa khô có giá cao nhất từ trước đến nay.

Ông Dương Tấn Sĩ đánh giá, với giá trên, sau khi trừ chi phí, mỗi ha dừa, nông dân thu lãi hàng trăm triệu đồng. Nổi tiếng là nông dân sản xuất - kinh doanh giỏi, chọn vườn dừa chuyên canh kết hợp mô hình kinh tế tổng hợp làm đầu cơ nghiệp, dự kiến năm 2025, chỉ riêng nguồn thu từ vườn dừa, ông Sĩ lãi từ 270 triệu đồng đến 300 triệu đồng chưa kể các nguồn lợi khác trong mô hình.