WB: Cải cách và xanh hóa sẽ giúp Việt Nam trở thành quốc gia có thu nhập cao

Để hiện thực hóa mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045, Việt Nam cần đẩy mạnh hơn nữa cải cách thể chế và thúc đẩy mô hình phát triển xanh. Đây là nhận định chung từ hai báo cáo quan trọng vừa được Ngân hàng Thế giới (WB) công bố ngày 22/5.

Báo cáo thứ nhất có tiêu đề là “Việt Nam 2045 - Đột phá Thể chế cho một Tương lai Thu nhập cao” tập trung phân tích các nền tảng thể chế đã góp phần vào thành công kinh tế của Việt Nam trong quá khứ, đồng thời đề xuất những cải cách thể chế cần thiết, nhằm đưa quốc gia vượt qua bẫy thu nhập trung bình và tiến tới vị thế thu nhập cao.

Báo cáo khẳng định, Việt Nam cần xây dựng các thể chế tạo thuận lợi cho thị trường vận hành hiệu quả hơn, hỗ trợ cạnh tranh và cải thiện hiệu suất của khu vực công, từ đó hướng với việc duy trì đà tăng trưởng mạnh mẽ và bền vững. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, những quốc gia có thể thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình đều nhờ liên tục nâng cấp chất lượng thể chế.

Phát biểu tại sự kiện công bố báo cáo, bà Mariam J. Sherman, Giám đốc Quốc gia của Văn phòng WB khu vực Việt Nam, Campuchia và CHDCND Lào, nhận định: “Những nỗ lực cải cách gần đây thể hiện quyết tâm của Việt Nam, song để đạt được mục tiêu đã đề ra, Việt Nam cần một’ cú hích thể chế’ mang tính đột phá, nhằm phát huy tối đa tiềm năng của khu vực tư nhân trong thúc đẩy tăng trưởng và tạo việc làm chất lượng cho người dân”.

Các ưu tiên bao gồm nâng cao hiệu quả đầu tư công thông qua cải thiện toàn diện từ khâu lựa chọn dự án, triển khai đến giám sát thực hiện. Bên cạnh đó, việc hoàn thiện khung pháp lý và các quy định đi kèm sẽ giúp tạo dựng môi trường kinh doanh ổn định, minh bạch và tăng quyền tự chủ cho chính quyền địa phương, đồng thời củng cố trách nhiệm giải trình. Một bộ máy hành chính tinh gọn, với chế độ đãi ngộ cạnh tranh, quy trình pháp lý rõ ràng và giám sát độc lập, sẽ là nền tảng để Việt Nam đạt mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.

Báo cáo thứ hai mang tên “Việt Nam 2045 - Tăng trưởng xanh hơn: Con đường Hướng tới Tương lai Bền vững” nhấn mạnh vai trò của mô hình phát triển xanh trong chiến lược phát triển dài hạn của Việt Nam.

Báo cáo chỉ ra rằng nếu mực nước biển dâng từ 75 cm đến 100 cm, gần một nửa Đồng bằng sông Cửu Long, vựa lúa chính của Việt Nam, có thể bị ngập vào giữa thế kỷ này. Khảo sát năm 2024 của WB cho thấy khoảng 75% số doanh nghiệp dệt may và sản phẩm điện tử, hai ngành xuất khẩu chủ lực, nằm ở khu vực thường xuyên hứng chịu nhiệt độ cao, đe dọa sinh kế của 1,3 triệu lao động. Nếu không hành động, biến đổi khí hậu có thể khiến Việt Nam mất 12,5% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vào năm 2050.

Đầu tư vào thích ứng khí hậu có thể giúp giảm thiệt hại xuống 6,7% GDP. Bà Sherman nhấn mạnh: “Cần lồng ghép quản lý rủi ro khí hậu vào mọi lĩnh vực kinh tế, khuyến khích doanh nghiệp và người dân hành động”.

WB đề xuất cắt giảm phát thải khí nhà kính để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, với khu vực tư nhân dẫn đầu chuyển đổi năng lượng, tận dụng công nghệ tái tạo giá rẻ hơn, để nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trong công nghiệp. Hơn nữa, phát triển năng lượng tái tạo từ biển, đặc biệt là điện gió ngoài khơi, với tiềm năng lên tới 475 gigawatt, sẽ giúp Việt Nam giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và tăng khả năng hấp thụ carbon, góp phần vào tăng trưởng xanh.

Ngoài ra, các biện pháp bảo vệ và phục hồi hệ sinh thái ven biển như rừng ngập mặn, thảm cỏ biển và rạn san hô sẽ không chỉ tăng khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu mà còn đóng vai trò như “bể chứa carbon tự nhiên” góp phần giảm phát thải.

Hai báo cáo được thực hiện với sự hỗ trợ tài chính từ Chính phủ Australia (Ô-xtrây-li-a) thông qua Chương trình Đối tác Chiến lược Australia – WB Giai đoạn 2 (ABP2), thuộc chuỗi nghiên cứu “Việt Nam năm 2045”. Chuỗi nghiên cứu này nhằm cung cấp cơ sở phân tích và các lựa chọn chính sách cụ thể để hỗ trợ Việt Nam trong quá trình đạt được những mục tiêu phát triển dài hạn.

Với quyết tâm chính trị và lộ trình rõ ràng, Việt Nam có cơ hội hiện thực hóa khát vọng trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045. Tuy nhiên, WB nhấn mạnh Việt Nam cần các cải cách mang tính đột phá về thể chế, từ nâng cao hiệu quả đầu tư công đến hoàn thiện quản trị địa phương, kết hợp với chiến lược tăng trưởng xanh để ứng phó biến đổi khí hậu và thúc đẩy kinh tế biển.