Xem xét công tâm, khách quan, minh bạch trong đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam

Phát biểu mở đầu cuộc họp, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết, Bộ Chính trị đã có kết luận, Quốc hội đã có Nghị quyết triển khai Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam. Dự án có 3 phương thức đầu tư, đó là đầu tư công, đầu tư theo đối tác công-tư (PPP) và đầu tư tư nhân. Trong 3 hình thức đầu tư này, yêu cầu đặt ra là phải lựa chọn được hình thức đầu tư tối ưu, có lợi nhất cho đất nước.

Phó Thủ tướng hoan nghênh các doanh nghiệp có ý định tham gia vào dự án. Có 6 doanh nghiệp tham gia với tư cách là nhà đầu tư dự án, trong đó có 4 doanh nghiệp đã gửi hồ sơ. Chính phủ đã mời cả 6 doanh nghiệp tham gia cuộc họp; có 5 doanh nghiệp tham gia, còn 1 doanh nghiệp không liên lạc được theo địa chỉ đã công bố.

Nêu rõ mục đích của cuộc họp nhằm lắng nghe dự định, chủ trương, các giải pháp cụ thể, đề nghị của các doanh nghiệp đối với Chính phủ, các cam kết của doanh nghiệp khi thực hiện dự án, trong hồ sơ các doanh nghiệp gửi đến Bộ Xây dựng có một số thông tin chưa rõ, Phó Thủ tướng cho biết, qua cuộc họp để đánh giá thực chất năng lực và thiện chí của các nhà đầu tư, cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác cho công chúng, giúp dư luận thấy rõ đâu là những doanh nghiệp có sự suy nghĩ, chuẩn bị nghiêm túc, đủ năng lực thực hiện và đâu là những tuyên bố thiếu cơ sở thực tế. Đây là bước đi cần thiết để có đầy đủ thông tin trước khi đưa ra quyết định lựa chọn phương thức đầu tư khả thi và hiệu quả nhất. Tinh thần là “đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết, làm sao chúng ta có một tuyến đường sắt như mong đợi của nhân dân”.

Phó Thủ tướng bày tỏ “rất đáng tiếc” khi có doanh nghiệp chưa chuẩn bị hồ sơ gửi Chính phủ, có doanh nghiệp có thư ngỏ tuyên bố trên truyền thông huy động 100 tỷ USD để tham gia dự án, nhưng nhiều lần tìm không ra địa chỉ.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh đây là cuộc làm việc hết sức nghiêm túc. Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam có mức đầu tư khoảng 60 – 70 tỷ USD, là công trình có vị trí đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển đất nước; là một công trình có hàm lượng công nghệ kỹ thuật cao, đẳng cấp hàng đầu thế giới, có sự mong đợi của nhân dân rất lớn, “nhân dân chờ đợi và chăm chú theo dõi chúng ta làm gì”.

Khẳng định Chính phủ thể hiện thái độ rất tôn trọng doanh nghiệp, cuộc họp có sự tham dự của hai Phó Thủ tướng, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, Bộ trưởng một số bộ, Phó Thủ tướng mong muốn nhận được tinh thần như vậy từ phía các doanh nghiệp. Đồng thời nhấn mạnh quan điểm xem xét phải hết sức công tâm, khách quan, minh bạch, thẳng thắn, cởi mở, khi Chính phủ có thông tin đầy đủ mới có quyết định sáng suốt. Đây là trách nhiệm trước nhân dân, trước Đảng, trước đất nước.

Tại cuộc họp, đại diện các doanh nghiệp đã trình bày ý tưởng, các dự định tham gia đầu tư đối với dự án, các phương án về tài chính, công nghệ, hình thức đầu tư khi tham gia dự án. Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, lãnh đạo các bộ, ngành đã trao đổi, trả lời các câu hỏi của nhà đầu tư về ý tưởng, hình thức đầu tư, phương án công nghệ, năng lực thực hiện, tiềm lực tài chính, khả năng huy động vốn của doanh nghiệp khi tham gia dự án, những rủi ro có thể lường trước và công tác quản trị rủi ro…

Đại diện Công ty trách nhiệm hữu hạn Việt Nam 3000 – Tập đoàn Đầu tư và phát triển Việt Nam cho rằng đây là dự án lớn, đòi hỏi sự phối hợp giữa Chính phủ và các nhà đầu tư, nhất là trong vấn đề huy động vốn và mong muốn lựa chọn hình thức hợp tác PPP theo góc độ “cùng phối hợp, cùng hỗ trợ” bởi có nhiều các rủi ro tiềm ẩn. Vai trò của doanh nghiệp này là đi huy động, mang vốn cho dự án và kêu gọi, huy động chuyên gia giỏi trong lĩnh vực này để thực hiện dự án. Tuy nhiên, khi được hỏi về năng lực tài chính và tỷ lệ vốn góp của doanh nghiệp; năng lực và các căn cứ pháp lý, cơ sở để doanh nghiệp có thể huy động vốn… vị đại diện doanh nghiệp này đã không trả lời được, không đi vào trọng tâm câu hỏi.

Bày tỏ thiện chí được hợp tác đầu tư vào dự án theo phương án kinh doanh thu hồi vốn, song khi được hỏi về quy mô nhân sự, vốn đầu tư của Tập đoàn và năng lực thực hiện dự án, ông Nguyễn Nam Thiều, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Tập đoàn Discovery cho biết hiện Tập đoàn có nhân sự khoảng 70 người và tổng vốn khoảng 2.000 - 3.000 tỷ đồng Việt Nam.

Còn đại diện Công ty cổ phần Vận tải đường sắt Việt Nam mong muốn tham gia vào dự án chủ yếu tập trung vào mảng hạ tầng về thiết bị thông tin tín hiệu, hệ thống điện đối với dự án đường sắt cao tốc.

Khẳng định đây là cơ hội lớn đối với doanh nghiệp, đại diện Công ty cổ phần Tập đoàn Trường Hải, Tổng Giám đốc Nguyễn Hoàng Tuệ cho biết, Tập đoàn đã tổ chức nhiều cuộc họp liên quan đến chủ trương tham gia đầu tư vào dự án quan trọng này; thường xuyên cập nhật hồ sơ, tài liệu, gửi báo cáo đến cơ quan chức năng với thiện chí được tham gia vào dự án theo hình thức đầu tư, kinh doanh (theo Luật Đầu tư).

Về phấn vốn, nhà đầu tư sẽ chịu trách nhiệm 20% vốn đầu tư, 80% là huy động và đi vay. Ngoài vốn tự có, nguồn lực tài chính của mình, Tập đoàn Trường Hải sẽ thành lập các công ty để huy động vốn đầu tư từ các doanh nghiệp, tập đoàn trong nước và quốc tế để triển khai thực hiện dự án. Trên cơ sở tính toán kỹ các nguồn lực, năng lực, thời gian thực hiện dự án dự kiến đầu từ Hà Nội đến Vinh và đầu từ Thành phố Hồ Chí Minh tới Nha Trang là 5 năm; thời gian thực hiện đoạn từ Nha Trang đến Vinh là 7 năm.

Ông Nguyễn Hoàng Tuệ cam kết mạnh mẽ về bảo đảm công tác nhân sự, tiến độ, chất lượng dự án, giải ngân theo đúng tiến độ; các hạng mục chuyển giao cho Nhà nước quản lý theo đúng tiến độ; bảo đảm các vấn đề về chất lượng, công nghệ; tăng tỷ lệ nội địa hóa trong thực hiện dự án. Ông mong muốn Chính phủ sớm ban hành các cơ chế chính sách, khung tiêu chuẩn đối với dự án để doanh nghiệp nghiên cứu, tham gia thực hiện.

Tổng giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư và phát triển đường sắt cao tốc Vinspeed Nguyễn Việt Quang mong muốn được đầu tư dự án theo hình thức đầu tư kinh doanh với tổng mức đầu tư dự kiến trên 61 tỷ USD (không kể chi phí giải phóng mặt bằng) với thời hạn thi công dự án là 5 năm kể từ khi Nhà nước giao đất sạch cho dự án. Ông đề nghị được vay 80% vốn đầu tư dự án và hoàn trả trong vòng 30 năm; cam kết chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật, đặc biệt là các quy trình, quy định trong vay vốn; bảo đảm đầu tư công nghệ, thiết bị hiện đại, tăng cường hợp tác với các đối tác trong tăng tỷ lệ nội địa hóa ngành đường sắt; bố trí, đào tạo nguồn nhân lực để thực hiện dự án cũng như vận hành khi dự án đi vào hoạt động; đảm bảo các điều kiện, sẵn sàng phục vụ các mục tiêu về an ninh, quốc phòng; sẵn sàng chấp nhận một số rủi ro kinh doanh, không để đội vốn…

Đại diện Vinspeed cũng cam kết sẽ đầu tư, tổ chức nghiên cứu phát triển công nghệ đường sắt tốc độ cao để không chỉ làm chủ công nghệ được chuyển giao từ đối tác nước ngoài mà còn tạo ra các giá trị công nghệ mới của Việt Nam.

Sau khi lắng nghe các doanh nghiệp, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa nêu rõ việc trao đổi, tìm hiểu thông tin với các doanh nghiệp, nhà đầu tư là rất cần thiết. Qua đó, biết được thiện chí của doanh nghiệp.

“Chúng ta có mời 6 doanh nghiệp có đăng ký làm việc, nhưng chỉ có 5 doanh nghiệp có mặt, còn 1 doanh nghiệp có đăng ký làm việc là Liên minh nhà đầu tư Mekolor và Great (USA) nhưng không tới, chúng ta đã có liên hệ mà không thể tìm được ra được địa chỉ. Qua đây, chúng ta có thêm được nhiều thông tin của doanh nghiệp ở các khía cạnh khác nhau về tinh thần làm việc nghiêm túc hay thiếu nghiêm túc”, Phó Thủ tướng nói.

Ông cho rằng, có những doanh nghiệp làm việc với tinh thần rất nghiêm túc, báo cáo được chuẩn bị rất kỹ lưỡng, công phu, song cũng có doanh nghiệp báo cáo còn sơ sài, ý tưởng chưa rõ ràng. Có doanh nghiệp quy mô nhân sự chỉ có 70 người, tổng vốn khoảng  2.000-3.000 tỷ đồng thì không thể đáp ứng được các yêu cầu của dự án.

Cũng theo Phó Thủ tướng, đây không phải là cuộc để lựa chọn, quyết định nhà đầu tư. Trên cơ sở các tài liệu đã có và thông tin các doanh nghiệp cung cấp, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình đề nghị Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và các cơ quan liên quan khẩn trương hoàn thiện báo cáo đề xuất phương thức đầu tư và các cơ chế chính sách đi kèm để trình Chính phủ xem xét, cho ý kiến, đồng thời đề nghị các bộ, ngành tích cực có ý kiến đóng góp đối với báo cáo. Đây sẽ là cơ sở quan trọng để Chính phủ thảo luận, đánh giá trước khi báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.