Rất cần doanh nghiệp tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu
Chuỗi giá trị toàn cầu có 2 dạng là chuỗi giá trị ngắn và chuỗi giá trị dài. Chuỗi giá trị ngắn thường xảy ra trong ngành công nghiệp khai khoáng, chế biến thô thông qua khai thác - sơ chế - thương mại - tiêu thụ.
Còn chuỗi giá trị dài thường được chú trọng từ khâu thiết kế, marketing... mới định ra các khâu của chuỗi. Các sản phẩm chế biến sâu, các sản phẩm công nghệ cao... thường áp dụng chuỗi giá trị từ các khâu nghiên cứu phát triển – vệ tinh chế tạo – sản xuất và lắp ráp – marketing – phân phối – tiêu thụ.
Như vậy, nếu Việt Nam muốn trở thành trung tâm công nghiệp của thế giới phải định rõ được lĩnh vực và ngành hàng mũi nhọn cần tham gia là công nghiệp chế biến sâu và các sản phẩm công nghệ (không tập trung vào khai khoáng và sơ chế).
Cùng đó, định rõ khâu tập trung nâng cao năng lực doanh nghiệp là nâng cao năng lực chế biến, chế tạo trong cung ứng hàng hoá và dịch vụ.
Tuy nhiên, một thực tế là hiện nay, Việt Nam đang quá lạm dụng tài nguyên trong phát triển kinh tế. Nhiều doanh nghiệp nhà nước và tư nhân đều tham gia vào việc khai thác khoáng sản, tài nguyên... xuất khẩu.
Trong khi đó, lực lượng doanh nghiệp Việt Nam chia theo các ngành hàng cho thấy phần lớn doanh nghiệp làm trong lĩnh vực dịch vụ vì dễ có thu nhập, chiếm khoảng hơn 68%.
Vì vậy, lực lượng doanh nghiệp có sẵn và sẵn sàng tham gia vào lĩnh vực chế biến, chế tạo và sản xuất ở Việt Nam là khiêm tốn. Đơn cử như đối với sản phẩm công nghiệp ô tô, tính đến năm 2014, cao nhất là tỷ lệ nội địa hoá của Toyota mới đạt 7%.
Cũng theo khảo sát về năng lực tham gia đối với khâu chế tạo của doanh nghiệp Việt Nam cho thấy: 30% doanh nghiệp trả lời là khó tiếp cận với các đơn hàng của các doanh nghiệp nước ngoài và tham gia chuỗi giá trị của họ; 70% doanh nghiệp cho biết là rất ít cơ hội tiếp cận đơn hàng gia công và 100% doanh nghiệp khẳng định yêu cầu về đơn hàng quá khắt khe so với năng lực cung ứng.
Vì vậy, có tới 67% doanh nghiệp luôn có nguyện vọng tham gia chuỗi giá trị toàn cầu trong khâu chế biến, chế tạo.
Có thể nhận thấy, 3 cản trở lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia chuỗi sản xuất này bao gồm: vốn, trình độ nhân sự và công nghệ. Các cản trở này là nguyên nhân cơ bản và cũng là đặc trưng cố hữu của các doanh nghiệp trong hội nhập.
Vì vậy, trước hết cần khơi thông nguồn vốn cho doanh nghiệp. Các doanh nghiệp Việt Nam phần lớn có vốn tự có rất nhỏ, năng lực tài chính yếu kém nên khó tiếp cận vốn vay từ ngân hàng và các tổ chức tín dụng.
Do đó, nhà nước và các tổ chức nên có gói tín dụng cho chương trình doanh nghiệp tham gia chế biến, chế tạo sâu..., dành vốn thích đáng cho các doanh nghiệp này và xác định ngành chế biến và chế tạo là mũi nhọn trong phát triển kinh tế. Đồng thời, nâng cao trình độ lập và thẩm định phương án cho vay, kể cả là cho vay mạo hiểm khi áp dụng công nghệ mới, sáng kiến mới.
Đối với nhân tố công nghệ, các doanh nghiệp Việt Nam có chỉ số cạnh tranh thấp là do chỉ số xếp hạng công nghệ rất thấp so với các nước khác trong khu vực. Các sản phẩm làm ra chủ yếu đạt mức độ công nghệ trung bình và thấp, chiếm hơn 83%. Chi phí đầu vào quá cao so với nhà cung cấp cạnh tranh khác trong khu vực, nên khó tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, ở khâu sản xuất và chế tạo.
Vì thế, doanh nghiệp cần tăng cường đổi mới công nghệ mang tính chuyên sâu, tránh đầu tư tràn lan, khép kín thiếu chuyên nghiệp; Phải đầu tư nhỏ phân kỳ, giảm chi phí khấu hao theo thời gian, tránh dồn vào một thời điểm nhất định sẽ hạn chế năng lực tài chính của doanh nghiệp.
Công nghệ đầu tư sau thường cập nhật và tiên tiến hơn công nghệ cũ. Nên chia nhỏ dây chuyền để đầu tư sẽ có điều kiện tiếp cận công nghệ mới hơn là đầu tư lớn một lần.
Điểm yếu kém thứ ba là chất lượng nhân lực quá thấp. Theo thống kê cho thấy, trong cơ cấu nguồn lao động của Việt Nam thì phần lớn là lao động phổ thông không qua đào tạo chiếm 81% lực lượng lao động; đại học và trên đại học chỉ chiếm khoảng 6,4%.
Vì vậy, nếu xét về năng suất lao động, Việt Nam cao gấp 2 lần Lào nhưng kém Singapore khoảng 15 lần, kém Malaysia 6 lần...
Do đó, để phát triển nhân lực, Việt Nam cần chú trọng tăng cường đào tạo gắn với kỹ năng thực hành, đặc biệt là đào tạo nghề kỹ thuật viên sản xuất, quản lý dây chuyền sản xuất...
Các lao động nghề và kỹ thuật là trọng tâm và phải chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu lao động thì mới hy vọng Việt Nam trở thành trung tâm chế tạo của thế giới.
Kinh nghiệm của Trung Quốc là khuyến khích các lao động có đào tạo như kỹ sư, cử nhân vào lao động cho các doanh nghiệp nước ngoài nhằm học hỏi công nghệ và kỹ thuật sản xuất, nắm bắt yêu cầu kỹ thuật cơ bản của nhà đầu tư nước ngoài sau này thành lập các nhà máy vệ tinh cung cấp linh kiện cho các nhà đầu tư đó. Chúng ta không thể chờ đợi đơn hàng từ các nhà đầu tư nước ngoài mới đầu tư sản xuất.
Cuối cùng, có thể tạo động lực bằng các cơ chế cho vay vốn sản xuất và cung cấp linh kiện cho các lao động hết thời gian làm việc cho các nhà đầu tư nước ngoài, lấy đó làm trọng tâm vốn con người kết nối giữa doanh nghiệp trong và ngoài nước trong chuỗi giá trị toàn cầu...
Với những giải pháp đó, Việt Nam tất yếu sẽ phát triển các ngành chế biến và chế tạo sâu trong chuỗi giá trị toàn cầu và trở thành trung tâm chế tạo./.
Tin liên quan
-
Hồ sơ doanh nghiệp
Ngành thủy sản tăng trách nhiệm xã hội trước yêu cầu hội nhập
18:32' - 28/12/2015
Mới có khoảng 30% nhà máy chế biến thủy sản quan tâm tới việc thực hiện trách nhiệm xã hội, trong khi lĩnh vực nuôi trồng và khai thác thủy sản trách nhiệm này gần như bỏ ngỏ.
-
Kinh tế Thế giới
Liên minh doanh nghiệp để chống đỡ "cơn bão" hội nhập
09:37' - 17/12/2015
Trong "cơn bão" đến từ hội nhập, doanh nghiệp cần liên kết tổng hợp sức mạnh để tạo thành các liên minh doanh nghiệp trong từng ngành hàng, từng lĩnh vực.
-
Kinh tế Việt Nam
Khẳng định vai trò của doanh nhân nữ trong hội nhập kinh tế
17:28' - 10/12/2015
Việt Nam hiện có khoảng 500.000 doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ. Trong đó, có một bộ phận đứng đầu là phụ nữ. Chính phủ luôn quan tâm, hỗ trợ các doanh nghiệp dân doanh phát triển
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Việt Nam
Thúc đẩy quan hệ thương mại bền vững Việt Nam - Australia
20:26' - 10/05/2024
Việt Nam là quốc gia mà Australia rất quan tâm và mong muốn thúc đẩy giao thương, xây dựng lòng tin chính trị.
-
Kinh tế Việt Nam
Chính phủ Việt Nam tạo thuận lợi cho Hyosung đầu tư kinh doanh hiệu quả
18:19' - 10/05/2024
Chiều 10/5, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã tiếp ông Lee Sang Woon, Phó Chủ tịch, Giám đốc điều hành Tập đoàn Hyosung.
-
Kinh tế Việt Nam
Cảng Cái Mép được phép tiếp nhận siêu tàu container
17:14' - 10/05/2024
Bộ Giao thông Vận tải đã thông qua chủ trương cho Cảng container quốc tế Cái Mép (CMIT) chính thức tiếp nhận tàu container có trọng tải đến 214.121 DWT giảm tải.
-
Kinh tế Việt Nam
Bộ trưởng Lê Minh Hoan: Ứng phó hạn hán phải thay đổi tư duy sản xuất
15:03' - 10/05/2024
Việt Nam đang cần những giải pháp về công nghệ sản xuất nông nghiệp trong điều kiện thiếu nước, nhưng trước hết nông dân phải thay đổi tư duy sản xuất tiết kiệm nước.
-
Kinh tế Việt Nam
Cuối tháng 5 sẽ bàn giao mặt bằng dự án đường Long Sơn – Cái Mép
12:40' - 10/05/2024
Theo đánh giá của Ban Quản lý dự án giao thông Khu vực Cảng Cái Mép – Thị Vải, dự án này đang bị chậm tiến độ thi công phần đường do vướng về thủ tục chuyển mục đích sử dụng rừng.
-
Kinh tế Việt Nam
Ninh Bình tập trung cao cho tăng trưởng
07:30' - 10/05/2024
Những kết quả nổi bật trong phát triển kinh tế 4 tháng đầu năm 2024 của tỉnh Ninh Bình là tiền đề quan trọng để tính phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng năm nay.
-
Kinh tế Việt Nam
Đưa quan hệ song phương Việt Nam - EU ngày càng phát triển sâu rộng
07:20' - 10/05/2024
EU ngày nay là một trong những tổ chức quốc tế thành công nhất. Các nước EU đóng vai trò tiên phong trong công nghệ tiên tiến, giáo dục - đào tạo, phát triển bền vững và ứng phó với biến đổi khí hậu.
-
Kinh tế Việt Nam
Rà soát các Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã phê duyệt
21:10' - 09/05/2024
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà vừa ký Công điện số 46/CĐ-TTg ngày 9/5/2024 của Thủ tướng Chính phủ về việc rà soát các Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được phê duyệt.
-
Kinh tế Việt Nam
Nghị quyết phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 4 năm 2024
21:03' - 09/05/2024
Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết số 65/NQ-CP phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 4/2024, trong đó nêu rõ không để thiếu điện trong thời gian nắng nóng, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh...