Săn gà chín cựa giữa đại ngàn
Huyền thoại gà chín cựa
Những ngày gần Tết Nguyên đán Đinh Dậu 2017, chúng tôi tìm về vùng đất của những truyền thuyết thời Sơn Tinh và Thủy Tinh ở các xã vùng cao của huyện miền núi Tân Sơn (Phú Thọ).
Những con đường xuyên rừng, uốn lượn như dải lụa mềm xen lẫn với những bông hoa Trạng nguyên khoe sắc quanh những đồi núi xanh ngát.
Ở xã Xuân Sơn, huyện Tân Sơn, giống gà quý nhiều cựa đang được người dân trong xã gìn giữ như một báu vật quý của các bản, làng.
Ông Bàn Văn Hoàng- một “chủ gà” nhiều cựa ở bản Cỏi, xã Xuân Sơn chia sẻ: Sự tích loài gà chín cựa ở Tân Sơn có rất nhiều điều thú vị. Có nhiều giai thoại và những lời đồn khác nhau về gà chín cựa. Có người thì bảo đây là giống gà rừng nhưng thông minh và thích gần gũi với con người nên về sống với con người từ xa xưa. Có người lại nói giống gà này là gà nhà, được người Dao ở Xuân Sơn chăn nuôi như nhiều loại gia cầm khác, chỉ có điều sức vóc cũng như sự tinh anh đã khiến giống gà chín cựa rất được coi trọng.Ông Hoàng cũng được ông nội kể lại, cách đây cả trăm năm, người dân trong xã thấy một con gà rừng khá lạ.
Lông nó màu trắng toát, tiếng gáy gần giống gà trống nuôi trong chuồng nhưng lại bay như chim.
Đặc biệt, chân giống gà này có nhiều cựa, nằm chen chúc trên khẩu chân ngắn chạy theo cựa sừng.
Sau đó, con gà rừng phối giống với con gà mái nuôi và ấp trứng nở ra giống gà nhiều cựa như ngày nay. “Ở Xuân Sơn cách đây khoảng 8 năm về trước giống gà này được nuôi nhiều ở các gia đình, sau vài năm tưởng chừng giống gà này bị mai một thì nay lại được duy trì và phát triển nhiều hơn trước…- ông Hoàng chia sẻ thêm.
Giống gà nhiều cựa vốn rất giỏi bay nên để bắt được chúng không phải chuyện đơn giản. Mất chừng nửa giờ "đánh vật" với con gà , ông Hoàng đã xách ngược được cặp chân gà cho khách ngắm.
Con gà này mắt sáng quắc, mào đỏ tươi như máu, đuôi cong vút tựa cầu vồng và rất mảnh. Riêng cặp chân gà to, chắc và mọc đều 4 cựa mỗi bên. Mỗi cựa dài, ngắn khác nhau, mọc nối theo hàng. Đặc biệt, cựa trên cùng hoàn toàn chỉ là sừng, cong vút như lưỡi câu liêm hay nanh lợn lòi.
Ông Hà Đức Minh, Chủ tịch UBND xã Xuân Sơn cho hay, hiện nay, gà nhiều cựa đã được người chăn nuôi ở Xuân Sơn nhân giống, phát triển mạnh.Phần lớn các con gà đều có từ 4 đến 8 cựa mọc ở mỗi chân, còn gà có tới 9 cựa quả thực rất hiếm. Bởi thế, người dưới xuôi lên đây sẵn sàng trả giá cao để mua được con gà có chín cựa.
Gà nhiều cựa ở Xuân Sơn vẫn được người dân nuôi theo phương thức chăn thả tự nhiên, chủ yếu gà lên đồi tự đào bới tìm giun, dế, sâu bọ để làm thức ăn chính. Vì thế gà nuôi lâu lớn, nhưng chắc và ngọt thịt.Trung bình phải từ 6 tháng nuôi trở lên gà mới được 1 kg, con to có thể lên tới 3kg nhưng phải nuôi từ 2 năm trở lên.
Chính vì loại gà này hiếm và gắn với truyền thuyết Sơn Tinh, Thủy Tinh nên ngoài tên gọi gà nhiều cựa, nó còn được coi như “linh kê” của núi rừng Xuân Sơn từ nhiều đời nay…
Bảo tồn nguồn gen quý
Những năm trước, người dân chưa biết rõ về giá trị loài gà nhiều cựa, do đó chỉ chăn thả gà tự nhiên, không có ý thức chăm sóc đúng kỹ thuật và phòng bệnh nên giống gà này có nguy cơ bị tuyệt chủng.
Tuy nhiên, những năm gần đây, việc bảo tồn, phát triển giống gà quý này được Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phú Thọ triển khai bằng dự án cụ thể, nên đàn gà quý đã được phục hồi, nhân đàn và khẳng định giá trị kinh tế.
Ông Hà Đức Minh, Chủ tịch UBND xã Xuân Sơn cho biết từ đầu năm 2001 xã Xuân Sơn nhân rộng mô hình chăn nuôi gà chín cựa, hiện đã có m ột số hộ nuôi theo mô hình trang trại.Ông Vũ Tiến Bắc, Phó Chủ tịch UBND huyện Tân Sơn khẳng định, mô hình nuôi gà nhiều cựa đã góp phần giúp người dân có cơ hội nâng cao ý thức bảo tồn loài gà quý hiếm của địa phương, đồng thời góp phần cải thiện đời sống, phát triển kinh tế.
Đến nay trên địa bàn huyện đã có trên 50 hộ ở các xã Xuân Sơn, Xuân Đài, Kim Thượng tham gia mô hình chăn nuôi này với tổng đàn ước đạt trên 6.000 con.
Ngoài số gà bố mẹ của dự án, hiện các hộ chăn nuôi cũng đã phát triển thêm hơn 800 con gà giống hậu bị và đang tiếp tục nhân lên. Giống gà quý này đang mở ra cơ hội chăn nuôi mới cho người dân các dân tộc ở huyện nghèo Tân Sơn.
Theo ông Nguyên Khắc Khôi, nguyên Chủ tịch Hội Chăn nuôi thú y tỉnh Phú Thọ, gà chín cựa vốn được ghi trong truyền thuyết từ thời đại Hùng Vương.Trải qua mấy ngàn năm lịch sử, giống gà này vẫn tồn tại. Do đó, cần có chiến lược bảo tồn và phát triển nguồn gen quý hiếm của giống gà nhiều cựa này.
Năm 2012, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Danh mục bổ sung nguồn gen vật nuôi quý hiếm cần được bảo tồn, trong đó có giống gà nhiều cựa Phú Thọ.Giống gà nhiều cựa Phú Thọ chủ yếu tập trung ở 2 xã: Xuân Sơn và Xuân Đài (huyện Tân Sơn), được nuôi chủ yếu trong các gia đình người Dao theo mô hình gia trại và trang trại với hình thức thả rông.
Gà trống trưởng thành nặng bình quân khoảng 1,96 kg, gà mái trưởng thành nặng khoảng 1,51 kg; mỗi năm gà đẻ 4,5-5 lứa, sản lượng trứng từ 70-75 quả, trọng lượng trứng 49,5g, tỷ lệ tinh 44,4%...
Việc giống gà nhiều cựa Phú Thọ được xác định là một nguồn gen vật nuôi quý hiếm cần được bảo tồn sẽ góp phần nâng cao chất lượng, thương hiệu gà nhiều cựa, tạo điều kiện cho ngành chăn nuôi ở địa phương phát triển, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho các hộ dân./.
Tin liên quan
-
Đời sống
Bạn biết gì về những phong tục trong ngày Tết Nguyên đán?
07:12' - 23/01/2017
Trước và sau Tết Nguyên đán, người Việt có nhiều phong tục khác nhau, tuỳ theo từng địa phương. Bạn biết gì về những phong tục này?
-
Xe & Công nghệ
Những cây cảnh rước tài lộc vào nhà ngày Tết
19:35' - 18/01/2017
Mỗi loại hoa, loại cây cảnh đều có ý nghĩa khác nhau và phù hợp với không gian riêng nên việc lựa chọn được loại cây vừa đẹp trang trí tết vừa hút tài lộc là một việc khá quan trọng.
-
Đời sống
Gặp kỷ lục gia làm 70 con gà bằng vỏ trứng chào đón xuân Đinh Dậu 2017
18:36' - 17/01/2017
Nghệ nhân Nguyễn Thanh Tâm ( 65 tuổi, ngụ Q. Gò Vấp – TP. Hồ Chí Minh) đang miệt mài làm 70 con gà bằng vỏ trứng để kịp chào đón xuân Đinh Dậu 2017.
Tin cùng chuyên mục
-
Đời sống
Vùng núi Bắc Bộ mưa lớn kéo dài, tiềm ẩn nhiều nguy cơ sạt lở đất
09:54'
Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, khoảng 3-6 giờ tới, khu vực các tỉnh Bắc Bộ có mưa với lượng mưa từ 5-10 mm, có nơi trên 30 mm.
-
Đời sống
Sông băng lớn nhất Italy có nguy cơ biến mất vào năm 2040
08:58'
Sông băng Marmolada, sông băng lớn nhất và mang tính biểu tượng nhất của dãy Dolomites, miền Bắc Italy có thể tan chảy hoàn toàn vào năm 2040 do nhiệt độ trung bình tăng cao.
-
Đời sống
Mỹ trải qua một trong những mùa Hè nóng nhất trong lịch sử
06:30'
Theo báo cáo được công bố của Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương quốc gia Mỹ (NOAA), mùa Hè năm 2024 là mùa Hè nóng thứ tư trong lịch sử nước Mỹ.
-
Đời sống
Mang Trung thu đến với trẻ em vùng biển Bến Tre
21:55' - 13/09/2024
Với đặc thù miền biển, điều kiện kinh tế còn khó khăn, nhiều em không có điều kiện vui Trung thu, do đó những chiếc lồng đèn, bánh trung thu trong ngày hội trăng rằm là niềm mơ ước với trẻ em nghèo.
-
Đời sống
Hình ảnh Công an Hà Nội hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả sau mưa lũ
19:18' - 13/09/2024
Ngày 13/9/2024, ngay sau khi nước sông Hồng rút, lực lượng Công an Hà Nội tích cực triển khai hỗ trợ người dân những nơi bị ngập lụt khắc phục hậu quả.
-
Đời sống
Hà Nội rút lệnh báo động 1 trên sông Hồng, tổ chức cho người dân sớm quay lại chỗ ở
16:54' - 13/09/2024
Chủ tịch UBND quận Ba Đình Tạ Nam Chiến thông tin, mực nước đang xuống thấp, tình hình lũ đang dần khả quan nên quận đang tính toán để sáng 14/9 đưa người dân phường Phúc Xá quay trở lại nơi ở.
-
Đời sống
Khen thưởng hai thanh niên dũng cảm cứu người bị nạn trong vụ sập cầu Phong Châu
12:39' - 13/09/2024
Ngày 13/9, Tỉnh đoàn Phú Thọ trao tặng Huy hiệu “Tuổi trẻ dũng cảm” cho anh Ngô Văn Khanh và Bằng khen cho anh Ngô Quốc Trung vì dũng cảm cứu người bị nạn trong vụ sập cầu Phong Châu vừa qua.
-
Đời sống
Hình ảnh người dân ngoài bãi sông Hồng dọn dẹp nhà cửa sau khi nước rút
11:17' - 13/09/2024
Sáng 13/9/2024, sau khi nước sông Hồng rút, người dân nhiều khu vực tại bãi ven sông Hồng tập trung dọn dẹp, vệ sinh nhà cửa, đưa cuộc sống trở lại bình thường.
-
Đời sống
Sáng ngời sắc áo lính nơi lũ dữ
09:58' - 13/09/2024
Những ngày này, lực lượng công an, quân đội đang phối hợp các đơn vị nỗ lực bảo vệ tài sản, an toàn tính mạng cho người dân Hà Nội. Việc làm của lực lượng này giúp thắm hơn tình quân, dân trong lũ dữ.