AIPA 41: Hướng tới tầm nhìn mới cho ngoại giao Nghị viện ASEAN trong tương lai

Đại hội đồng AIPA 41 do Việt Nam đăng cai tổ chức đã thành công tốt đẹp với việc các đại biểu cấp cao tham dự kỳ họp đã thông qua 26 nghị quyết và thông cáo chung.

* Thông qua 26 nghị quyết và thông cáo chung

Diễn ra từ ngày 8 đến 10-9-2020 trong bối cảnh tình hình đại dịch COVID-19 diễn biến phức tạp nên lần đầu tiên trong lịch sử 43 năm của AIPA, AIPA 41 đã được tổ chức theo hình thức trực tuyến. Điều này cho thấy quyết tâm và nỗ lực của Quốc hội nước chủ nhà Việt Nam và các nghị viện thành viên AIPA khắc phục khó khăn, củng cố đoàn kết và hợp tác trên tinh thần “gắn kết và chủ động thích ứng”.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Chủ tịch AIPA 41 phát biểu bế mạc. Ảnh: Dương Giang - TTXVN

Và mặc dù tổ chức theo hình thức trực tuyến song AIPA 41 vẫn thu hút sự tham dự của đông đủ các đại biểu, bao gồm 30 nghị viện thành viên và các tổ chức quốc tế, gần 400 đại biểu, trong đó có 230 đại biểu là đại biểu Quốc hội. Đặc biệt, 10 nước thành viên ASEAN có 11 Chủ tịch Quốc hội tham dự, trong đó riêng Thái Lan có cả Chủ tịch Thượng viện và Chủ tịch Hạ viện tham dự; 14 Phó Chủ tịch Quốc hội tham dự.

Cùng với các nghị viện thành viên, 11 nước quan sát viên đã đăng ký tham dự. AIPA 41 còn có sự tham dự của Cố vấn Tổng Thư ký Liên hợp quốc, Tổng Thư ký IPU, Tổng thư ký AIPA, Phó Tổng thư ký ASEAN, Ban thư ký AIPA, và 4 tổ chức là đối tác của AIPA.

Phát biểu tại Lễ bế mạc, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Chủ tịch AIPA 41 cho biết, sau ba ngày làm việc khẩn trương, sôi nổi với tinh thần hữu nghị, hiểu biết, tin cậy và trách nhiệm của những người đại diện cho nhân dân, Đại hội đồng AIPA 41 đã kết thúc 6 phiên họp, trao đổi thẳng thắn, bổ ích về những vấn đề chung của ASEAN và AIPA và hoàn thành tốt đẹp các nội dung đề ra trong Chương trình nghị sự.

Về các nội dung của Đại hội đồng AIPA 41, Chủ tịch Quốc hội cho biết, Đại hội đồng nhận thức rằng tình hình chính trị, an ninh trên thế giới và khu vực có những chuyển biến phức tạp, nhanh chóng. Các quốc gia phải đối mặt với những vấn đề an ninh truyền thống, phi truyền thống, cùng đại dịch COVID-19 là những thách thức cho quá trình phát triển của mỗi quốc gia.

Vì vậy, những vấn đề này đã đặt ra yêu cầu cấp bách của AIPA là phải tăng cường hơn nữa tinh thần đoàn kết, phát triển ngoại giao nghị viện, tuân thủ các nguyên tắc chung của luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên Hợp quốc, Hiến chương ASEAN để cùng nhau xây dựng Cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng, của người dân, vì người dân và lấy người dân làm trung tâm, tôn trọng độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và không có hành vi gây phương hại tới môi trường hòa bình và ổn định trên mọi phương diện. Hòa bình và an ninh bền vững là nền tảng căn bản cho sự phát triển thịnh vượng và lâu dài, vì vậy, AIPA luôn đề cao việc tăng cường quan hệ đối tác, đối thoại với ASEAN trên nhiều cấp độ.

Về kinh tế, AIPA 41 đã nêu cao quyết tâm trong việc phối hợp hài hòa hóa pháp luật, chính sách về kinh tế, thương mại nhằm khôi phục các hoạt động kinh tế, du lịch sau đại dịch COVID-19, đồng thời sẵn sàng ủng hộ ASEAN ký kết Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) trong năm 2020; hoan nghênh việc thành lập Quỹ ứng phó đại dịch COVID-19 của ASEAN; đề nghị Chính phủ các nước tạo thuận lợi hơn nữa cho hoạt động thương mại và phát triển chuỗi giá trị nông sản, bảo đảm an ninh lương thực, an ninh nguồn nước, thúc đẩy hợp tác tiểu vùng, xây dựng nền kinh tế tuần hoàn và sử dụng năng lượng tái tạo vì sự phát triển bền vững.

Bên cạnh đó, AIPA 41 cũng nêu cao việc tăng cường năng lực giám sát thực thi các cam kết quốc tế, khu vực về thương mại, đầu tư và coi đây là những công cụ trọng yếu thúc đẩy hội nhập toàn diện của Cộng đồng ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác bên ngoài. Chúng ta cam kết cùng nhau nỗ lực hỗ trợ phát triển nền tảng số, kết nối số có tính đến bảo đảm an ninh số; cùng nhau nâng cao tay nghề, kỹ năng và hiểu biết nhằm tận dụng các cơ hội do Cách mạng Công nghiệp 4.0 mang lại.

Về lĩnh vực văn hóa, xã hội, phụ nữ và thanh niên, Đại hội đồng AIPA 41 đã cho thấy tinh thần chủ động thích ứng, thông qua việc những sáng kiến quan trọng trong hợp tác nghị viện ASEAN, như: thúc đẩy hợp tác pháp luật về phòng, chống ma túy; đặc biệt quan hệ đối tác nghị viện về hợp tác văn hóa, giáo dục vì sự phát triển bền vững được nâng tầm cao mới cho thấy tầm nhìn dài hạn của các nghị sỹ, biến lời nói thành hành động, nâng cao nhận thức toàn xã hội về vấn đề giáo dục, bởi giáo dục là chìa khóa đầu tiên mở ra nguồn nhân lực chất lượng cao để phát triển kinh tế-xã hội.

Các đại biểu cũng khẳng định sự ủng hộ đối với bình đẳng giới, nâng cao chất lượng của việc chăm sóc sức khỏe toàn dân, tăng cường sự tham gia của phụ nữ vào mọi mặt của đời sống, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm đa dạng sinh học; nhấn mạnh sự cần thiết phải thúc đẩy đối thoại và hành động chung nhằm ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống, quản lý bền vững tài nguyên thiên nhiên.

Theo Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, điểm nhấn của Đại hội đồng AIPA 41 chính là việc tăng cường sự tham gia của các nghị sỹ trẻ AIPA đối với tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, thành lập cơ chế mới trong AIPA đó là Hội nghị Nghị sỹ trẻ AIPA được tổ chức thường niên trong khuôn khổ Đại hội đồng AIPA. Điều này thể hiện một xu thế tích cực, đồng thời nâng cao nhận thức của các Nghị viện AIPA về vai trò của nghị sỹ trẻ đối với các vấn đề khu vực.

Đặc biệt tại Đại hội đồng lần này, AIPA đã kết nạp Nghị viện Na Uy và Nghị viện Morocco là Nghị viện quan sát viên mới của AIPA. Điều này cho thấy sự tăng cường, nâng cao vị thế và mở rộng hợp tác của AIPA. Đồng thời, Đại hội đồng đã tiến hành trao Giải thưởng vì sự cống hiến xuất sắc cho AIPA cho Chủ tịch Quốc hội Lào Pany Yathotou và Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Việt Nam Tòng Thị Phóng.

Kết thúc kỳ họp lần này, Đại hội đồng AIPA 41 đã thông qua 26 nghị quyết và thông cáo chung ghi nhận và đánh giá toàn diện kết quả Đại hội đồng AIPA lần thứ 41. Các Trưởng đoàn Nghị viện thành viên AIPA đã ký Thông cáo chung bằng hình thức ký điện tử.

Các Nghị quyết được thông qua và các cuộc trao đổi tại AIPA 41 đã nêu bật vai trò quan trọng của Nghị viện tham gia vào tiến trình thực hiện những cam kết để bảo đảm hòa bình, an ninh, thịnh vượng và bền vững, vì lợi ích của mọi người dân trong Cộng đồng ASEAN. Những văn kiện được thông qua tại AIPA 41 là nền tảng quý báu để chúng ta cùng nhau nghĩ về một Tầm nhìn mới cho ngoại giao nghị viện khu vực ASEAN trong tương lai để tiến tới kỷ niệm 45 năm thành lập AIPO/AIPA trong 2 năm tới.

Cũng tại lễ bế mạc AIPA 41 còn diễn ra lễ tiếp nhận chuyển giao chức Chủ tịch luân phiên AIPA từ Chủ tịch Quốc hội Việt Nam Nguyễn Thị Kim Ngân tới Ngài Pehin Abdul Rahman Taib, Chủ tịch Hội đồng Lập pháp Brunei Darussalam.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Chủ tịch AIPA 41 chuyển giao chức Chủ tịch AIPA 2021, nước sẽ tổ chức AIPA 42 cho Brunei. Ảnh: Dương Giang - TTXVN

Phát biểu tại lễ tiếp nhận chức Chủ tịch luân phiên AIPA, người đứng đầu Hội đồng Lập pháp Brunei Pehin Abdul đã chức mừng Chủ tịch Nguyễn Thị Kim Ngân và Quốc hội Việt Nam tổ chức thành công Đại hội đồng AIPA năm nay bất chấp các thách thức do đại dịch COVID-19, đồng thời bày tỏ vinh dự được nhận trọng trách mới.

Trong khuôn khổ của AIPA 41 diễn ra từ ngày 8 đến 10-9 đã có nhiều hội nghị, phiên họp quan trọng như: 2 Phiên họp toàn thể, các hội nghị Nghị sỹ trẻ và nữ Nghị sỹ AIPA, cuộc họp các Ủy ban của AIPA.

Nhìn chung tại các phiên họp, các đại biểu đại diện Nghị viện các nước đều hoan nghênh những sáng kiến của ASEAN trong năm 2020 nhằm duy trì môi trường hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực, thúc đẩy liên kết, kết nối khu vực, nâng cao khả năng thích ứng, tận dụng các cơ hội của Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư, thúc đẩy ý thức cộng đồng và bản sắc ASEAN, đẩy mạnh quan hệ đối tác vì hòa bình, phát triển bền vững, nâng cao năng lực thích ứng và hiệu quả hoạt động của ASEAN; đặc biệt ủng hộ những nỗ lực hợp tác của ASEAN ứng phó với đại dịch COVID-19 trong kiểm soát lây lan, chăm sóc, điều trị và khắc phục hậu quả đại dịch.

Phiên toàn thể thứ nhất Đại hội đồng Liên nghị viện Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á lần thứ 41 (AIPA 41). Ảnh: TTXVN

- Tại Phiên họp toàn thể lần thứ nhất (diễn ra vào sáng ngày 8-9-2020): đã có 10 ý kiến phát biểu của Trưởng đoàn các nghị viện thành viên AIPA, đánh giá cao chủ đề của Đại hội đồng AIPA 41 phù hợp với mối quan tâm chung của các nước trong khu vực và nhu cầu xây dựng Cộng đồng ASEAN đoàn kết, thống nhất, với vai trò trung tâm ở khu vực; đồng thời thúc đẩy năng lực của ASEAN trong việc nắm bắt cơ hội, xử lý hiệu quả những thách thức.

Ngoài ra, phiên họp toàn thể thứ nhất còn ghi nhận những phát biểu của Trưởng các đoàn Quan sát viên và của các Khách mời của nước Chủ nhà.

- Tại Hội nghị nữ Nghị sỹ AIPA (WAIPA) (diễn ra vào chiều ngày 8-9): với chủ đề: ”Tăng cường vai trò của nữ nghị sỹ trong việc đảm bảo việc làm và thu nhập cho lao động nữ”, Hội nghị đã nghe các ý kiến chia sẻ quan điểm của các nghị sỹ nữ của các Nghị viện thành viên và đã thống nhất với nhiều nội dung của Nghị quyết WAIPA 41.

Nghị quyết WAIPA 41 được kỳ vọng sẽ đem lại bình đẳng giới trong lĩnh vực việc làm và thu nhập, tăng cường quyền năng về kinh tế và từ đó nâng cao vị thế và vai trò của phụ nữ trong phát triển kinh tế và xã hội của các nước thành viên ASEAN.

- Hội nghị không chính thức Nghị sỹ trẻ AIPA lần thứ nhất (diễn ra vào chiều ngày 8-9-2020): là sáng kiến do Quốc hội Việt Nam đề xuất, lần đầu tiên diễn ra tại AIPA 41 lần này. Sáng kiến này đã nhận được sự hưởng ứng và đánh giá cao của các Nghị viện thành viên.

Hội nghị là dấu ấn lịch sử quan trọng trong việc hình thành cơ chế gặp gỡ, thảo luận dành cho các nghị sĩ trẻ AIPA, khẳng định mạnh mẽ vai trò, sự đóng góp quan trọng của thanh niên nói chung, nghị sĩ trẻ nói riêng trong việc tham gia vào quá trình hoạch định chính sách phát triển quốc gia thông qua tư duy táo bạo và đổi mới.

Các đại biểu dự Hội nghị Nghị sỹ trẻ AIPA đã thống nhất tăng cường hợp tác giữa nghị sĩ trẻ AIPA và Diễn đàn Thanh niên ASEAN trong thực hiện Chương trình hành động thanh niên ASEAN giai đoạn 2016-2020 và các năm tiếp theo.

Các đại biểu dự hội nghị Nghị sỹ trẻ AIPA cũng biểu thị sự đồng thuận cao về nội dung Dự thảo Nghị quyết về “Sự tham gia của nghị sĩ trẻ AIPA vào tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN”. Đồng thời các đại biểu nhất trí việc thành lập một Ủy ban đặc biệt gồm Ban Thư ký quốc gia các nghị viện thành viên AIPA phối hợp với Ban Thư ký AIPA soạn thảo Quy trình thủ tục của Hội nghị để xem xét thông qua trong kỳ Đại hội đồng AIPA tiếp theo.

- Tại Phiên họp Ủy ban Chính trị (diễn ra vào sáng ngày 9-9): các đại biểu tham dự đã xem xét và thông qua 6 Báo cáo gồm: Báo cáo của cuộc họp lần thứ 9, lần thứ 10, lần thứ 11 Nhóm Tư vấn AIPA (AIPA Caucus); Nghị quyết về thông qua Báo cáo Đối thoại Lãnh đạo ASEAN-AIPA tại các Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 30, lần thứ 34 và lần thứ 36.

- Tại Phiên họp của Ủy ban Kinh tế (diễn vào sáng ngày 9-9): các đại biểu đã quyết nghị ủng hộ việc triển khai các sáng kiến của ASEAN nhằm chủ động và kịp thời ứng phó, đồng thời phối hợp khu vực để kiểm soát hiệu quả dịch bệnh, bảo đảm sự ổn định tài chính, kinh tế vĩ mô và từng bước khôi phục hoạt động kinh tế trong trạng thái bình thường mới.

- Tại Phiên họp Ủy ban Xã hội (diễn ra chiều ngày 9-9): các đại biểu tham dự đã thảo luận và thông qua Báo cáo Hội nghị Hội đồng AIPA về hiểm họa ma túy lần thứ ba (AIPA CODD 3) kèm theo Nghị quyết về Biến lời nói thành hành động hướng tới một Cộng đồng ASEAN không có ma túy. Bên cạnh đó, cuộc họp còn thông qua báo cáo kèm theo Nghị quyết Hội nghị về Đối tác nghị viện về hợp tác giáo dục và văn hóa vì sự phát triển bền vững; Nghị quyết về nâng cao vai trò của AIPA trong việc hỗ trợ Cộng đồng Văn hóa-Xã hội ASEAN ứng phó với đại dịch COVID-19.

- Tại cuộc họp Ủy ban Tổ chức (diễn ra chiều ngày 9-9): trên tinh thần đoàn kết, hữu nghị và hợp tác, có 15 nghị quyết đã được thông qua tại cuộc họp gồm: Nghị quyết về Báo cáo tài chính của Ban Thư ký AIPA năm tài chính 2019-2020; Nghị quyết về dự toán ngân sách cho Ban Thư ký AIPA, quỹ đặc biệt và dự toán ngân sách bổ sung 2020-2021; Nghị quyết về Báo cáo hoạt động của Ban Thư ký năm tài chính 2019-2020; Nghị quyết về công nhận Nghị viện Norway là Quan sát viên của AIPA; Nghị quyết về công nhận Hạ viện Morocco là Quan sát viên của AIPA; Nghị quyết về sự tham gia của Nghị sĩ trẻ AIPA vào xây dựng cộng đồng ASEAN; Nghị quyết về di dời trụ sở Ban Thư ký AIPA; Nghị quyết về gia hạn hợp tác giữa Freeland và Ban Thư ký AIPA; Nghị quyết về gia hạn hợp tác giữa AIPA và ERIA; Nghị quyết về thiết lập chương trình hợp tác chung giữa AIPA và ICCF; Nghị quyết về Trao tặng Giải thưởng cống hiến xuất sắc AIPA cho bà Pany Yathotou, Chủ tịch Quốc hội Lào; Nghị quyết về Trao tặng Giải thưởng cống hiến xuất sắc AIPA cho bà Tòng Thị Phóng, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Việt Nam; Nghị quyết về cảm ơn sự hỗ trợ của Hạ viện Indonesia đối với Ban Thư ký AIPA; Nghị quyết về Đánh giá cao sự đóng góp của bà Nguyễn Thị Kim Ngân với vai trò là Chủ tịch AIPA 2020; Nghị quyết về thời gian và địa điểm của Đại hội đồng AIPA lần thứ 42.

- Tại Phiên họp toàn thể thứ hai (diễn ra vào sáng ngày 10-9): trong tinh thần hữu nghị, đoàn kết và hợp tác, các Nghị viện thành viên AIPA đã thống nhất cao các nội dung trong Thông cáo chung.  Kết thúc Phiên toàn thể thứ hai, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Chủ tịch Đại hội đồng AIPA 41 đã tuyên bố thông qua Thông cáo chung Đại hội đồng AIPA 41. Các Trưởng đoàn Nghị viện thành viên AIPA đã ký Thông cáo chung bằng hình thức ký điện tử…

Như vậy, cùng với những kết quả đã đạt được của những Đại hội đồng trước đây, Đại hội đồng AIPA 41 là bước tiến quan trọng tiếp theo để AIPA tiếp tục thực hiện tôn chỉ, mục đích cao cả của mình, đó là thúc đẩy đoàn kết, hiểu biết, hợp tác, quan hệ chặt chẽ giữa các Nghị viện của các nước thành viên ASEAN và đồng hành cùng Chính phủ các nước ASEAN trong tiến trình xây dựng Cộng đồng vì hòa bình, ổn định và lợi ích của mọi người dân./.