Kỹ thuật hạ thân nhiệt trong cấp cứu ngừng tuần hoàn là một trong những kỹ thuật tiên tiến trên thế giới và hiện triển khai chủ yếu ở một số bệnh viện tuyến trung ương.
Tại miền Trung, kỹ thuật này lần đầu được Bệnh viện Đà Nẵng áp dụng thành công, giúp tăng thêm cơ hội sống cho người bệnh mà không để lại bất cứ di chứng thần kinh đáng tiếc nào.
Bệnh nhân Nguyễn Thị T. (17 tuổi, sống tại quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng), ngày 16/12/2019 bị ngã và hôn mê khi vừa mới về nhà sau giờ tan học. Sau 30 phút, em T. được đưa vào Bệnh viện Đà Nẵng.
Bác sĩ Nguyễn Văn Đồng, khoa Hồi sức tích cực - chống độc Bệnh viện Đà Nẵng cho biết: Ngay khi bệnh nhân T. được chuyển đến bệnh viện, các bác sĩ khoa cấp cứu đã thay phiên nhau ép tim bệnh nhân trong gần 20 phút.
Sau đó, bệnh nhân được chuyển ngay vào khoa Hồi sức tích cực, chống độc. Các bác sĩ khoa Hồi sức tích cực, chống độc đã thiết lập hệ thống PiCCo và máy tạo nhịp tim tạm thời để dìu dắt tim bệnh nhân.
Tuy nhiên, huyết áp của T. càng lúc càng giảm. Bệnh nhân T. được chẩn đoán viêm cơ tim. Sau khi hội chẩn, các bác sĩ đã chọn kỹ thuật hạ thân nhiệt để cứu sống bệnh nhân.
Nhiệt độ bệnh nhân được kiểm soát ổn định quanh mức 33 độ C trong 24 giờ đầu nhằm bảo vệ não. Sau đó, nâng dần 0,15 độ C trong một giờ cho tới khi nhiệt độ cơ thể về mức bình thường.
Sau 6 ngày, bệnh nhân T. đã dần mở mắt, chớp mắt, và cử động được. Trong quá trình điều trị dài ngày tại khoa Hồi sức tích cực, chống độc, bệnh nhân T. đã có thể giao tiếp, ăn uống, phục hồi vận động và không có bất cứ di chứng thần kinh nào. Hiện sức khỏe của T. ổn đinh, bệnh nhân đã được xuất viện.
Bác sĩ Nguyễn Văn Đồng giải thích, thành công của kỹ thuật hạ thân nhiệt phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó khoảng thời gian từ lúc tim ngừng đập đến khi cấp cứu thành công đóng vai trò then chốt.
Nếu phát hiện một người bị đột ngột hôn mê, ngừng thở, ngay lập tức người chứng kiến nên thực hiện ép tim ngoài lồng ngực cho nạn nhân cho đến khi có đội cấp cứu ngoại viện đến.
Trước đó, bệnh nhân Lê Phước K. (30 tuổi, sống tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam) mắc bệnh lý Brugada di truyền. Trong lúc đang chơi bóng đá, bệnh nhân đột ngột rơi vào tình trạng ngừng tim dẫn tới hôn mê.
Các bạn của K đã tiến hành cấp cứu ép tim ngoài lồng ngực ngay trên sân bóng, sau đó đưa vào bệnh viện Đa Khoa Vĩnh Đức (tỉnh Quảng Nam), tim của bệnh nhân đã đập trở lại nhưng rối loạn không ngừng.
Sau 40 phút từ khi ngừng thở, bệnh nhân được chuyển đến bệnh viện Đà Nẵng. Lúc này, bệnh nhân đã trong tình trạng nguy kịch, huyết áp tụt, rối loạn nhịp tim, hôn mê sâu.
Bệnh nhân K. được chẩn đoán ngưng tuần hoàn ngoại viện. Ngay lập tức, các bác sĩ khoa Hồi sức tích cực, chống độc tiến hành cấp cứu ngừng tuần hoàn, dùng thuốc an thần, điều trị thở máy, tuy nhiên bệnh nhân K. vẫn hôn mê do thương tổn não sau ngừng tuần hoàn.
Trước tình trạng khẩn cấp đó, các bác sĩ tiến hành hạ thân nhiệt của bệnh nhân xuống còn 33 độ C, đưa bệnh nhân vào trạng thái ngủ đông.
Sau 24 giờ, máy làm ấm bệnh nhân theo chương trình rất chặt chẽ, nâng dần nhiệt độ bệnh nhân 0,25 độ C trong một giờ, cho tới khi nhiệt độ cơ thể về mức bình thường.
Khi nhiệt độ bệnh nhân hạ xuống sẽ giảm chuyển hóa, giảm tình trạng tổn thương não, cung cấp oxy tốt hơn, cải thiện tình trạng độc tế bào não, từ đó hỗ trợ tế bào não hồi phục.
Sau 3 ngày kiểm soát nhiệt độ cùng với điều chỉnh những rối loạn nhịp tim và huyết áp, bệnh nhân dần bắt đầu mở mắt, chớp mắt và cử động được.
Khi được điều trị bằng ứng dụng hạ thân nhiệt, bệnh nhân tỉnh táo hoàn toàn, giao tiếp tốt, ăn uống được, phục hồi vận động, không có bất cứ di chứng thần kinh và đang được theo dõi tại khoa Nội tim mạch, bệnh viện Đà Nẵng.
Bác sĩ Nguyễn Tấn Hùng (khoa Hồi sức tích cực - chống độc, bệnh viện Đà Nẵng) người trực tiếp cứu chữa cho bệnh nhân K. cho biết: Với bệnh nhân bị ngừng tuần hoàn một thời gian dù cấp cứu thành công, tim đập trở lại, phục hồi được mạch huyết áp thì tỉ lệ sống sót cũng rất thấp do não và các cơ quan đã tổn thương nặng.
Hoặc nếu được cứu sống thì bệnh nhân có thể bị di chứng não rất nặng nề như mất trí nhớ, liệt, co giật, nằm tại chỗ, hôn mê (sống thực vật).
“Nhờ kịp thời áp dụng kỹ thuật hạ thân nhiệt trong khoảng thời gian “vàng” mà bệnh nhân ngừng tuần hoàn sẽ có nhiều cơ hội sống, tăng khả năng phục hồi ý thức và vận động tốt hơn như trường hợp của bệnh nhân K. là điển hình”. Bác sĩ Nguyễn Tấn Hùng chia sẻ.
Chia sẻ về việc ứng dụng kỹ thuật hạ thân nhiệt trong cấp cứu ngừng tuần hoàn, Bác sĩ Nguyễn Thành Trung, Phó Giám đốc Bệnh viện Đà Nẵng cho hay: “Bệnh viện Đà Nẵng đã hai lần áp dụng thành công kỹ thuật này.
Hiện tại Bệnh viện Đà Nẵng đã áp dụng kỹ thuật hạ thân nhiệt trong cấp cứu ngừng tuần hoàn một cách thường quy, nhằm tăng thêm sự sống cho người bệnh mà không để lại bất kì di chứng nào”.
Theo bác sĩ Nguyễn Thành Trung, kỹ thuật này là một trong những kỹ thuật tiên tiến nhất trên thế giới.
Đây là kỹ thuật được khuyến cáo dùng để bảo vệ não cho những bệnh nhân ngừng tuần hoàn, bởi lúc này não thiếu oxy nuôi dưỡng dẫn đến bị phù, tổn thương não.
Nếu như không có cách bảo vệ não tốt thì bệnh nhân có nguy cơ tử vong cao. Hoặc nếu được cứu sống thì bệnh nhân có thể bị di chứng não rất nặng nề như sa sút trí tuệ, liệt, co giật, nằm tại chỗ, sống thực vật.
Chính vì vậy, kỹ thuật hạ thân nhiệt là cách cho bệnh nhân “ngủ đông” để giảm quá trình chuyển hóa của não, giảm tình trạng tổn thương não, cung cấp oxy tốt hơn, cải thiện tình trạng độc tế bào não, từ đó hỗ trợ tế bào não phục hồi.
Việc ứng dụng thành công kỹ thuật này, Bệnh viện Đà Nẵng đã nâng cao trình độ, khả năng chữa trị các bệnh nguy kịch cần kỹ năng cao.
Qua đó xây dựng thương hiệu Bệnh viện Đà Nẵng trở thành địa chỉ tin cậy cho người dân khu vực miền Trung đến khám bệnh./.