Bất cập khi trồng thảo quả dưới tán rừng
Loại cây này đã giúp người dân địa phương thoát nghèo, vươn lên làm giàu, thậm chí trở thành những triệu phú, tỷ phú. Thế nhưng, do đặc tính sinh trưởng và phát triển, loại cây này gây ra rất nhiều khó khăn trong công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng.
* Cây xóa đói, giảm nghèo của vùng cao Trước đây, mỗi gia đình đồng bào các dân tộc vùng cao Lào Cai thường dự trữ một ít thảo quả trong nhà như là một loại gia vị, dược liệu truyền thống. Năm 2000, khi thị trường thảo quả khô được thu mua với giá cao thì người dân ồ ạt trồng và diện tích cây thảo quả phát triển nhanh. Gia đình ông Sùng Seo Tỏa ở thôn Sà Phìn, xã Bản Liền là hộ đầu tiên ở huyện Bắc Hà thực hiện trồng cây thảo quả trên diện tích lớn đem lại hiệu quả và thu nhập cao. Những năm 2000 trở về trước, gia đình ông chủ yếu sống đựa vào nghề nông, trồng cây lúa, cây ngô, vất vả làm lụng nhưng nguồn thu nhập chẳng được là bao, cuộc sống gia đình gặp nhiều khó khăn thiếu thốn.Nhận thấy thảo quả là một loại cây lấy quả dễ trồng trên đất rừng, lại không mất công chăm sóc, dễ chế biến và bảo quản, thu hoạch cho hiệu quả kinh tế cao, nên đầu năm 2003, ông Tỏa mạnh dạn quyết định đầu tư mua hơn 2.000 cây giống thảo quả với giá 2.000 đồng một cây, mang về trồng trên diện tích 1,5 ha đất rừng khai hoang của gia đình. Vụ thu hoạch đầu tiên gia đình ông Tỏa đã thu được 10 triệu đồng, với gần 5 tạ quả tươi gia đình làm lò sấy được 1 tạ quả khô mang ra thị trường bán với giá 100 nghìn đồng/kg. Sau trồng thử, nhận thấy hiệu quả kinh tế thực sự từ cây thảo quả đem lại, năm 2006, gia đình ông quyết định tự ươm và nhân giống cây để trồng mở rộng thêm 3,5 ha. Từ năm 2010 đến nay, gia đình đã có trên 5 ha cây thảo quả cho thu hoạch trên 3,5 tấn quả tươi, với 2 lò sấy thủ công, gia đình đã thực hiện sấy khô và thu được 8 tạ quả khô, bán với giá 120 nghìn đồng 1kg, đem lại nguồn thu gần 100 triệu đồng cho gia đình/năm. Xã Hoàng Liên, thị xã Sa Pa có tổng diện tích tự nhiên 6.903 ha; trong đó, có 4.988 ha rừng đặc dụng. Xã có 8 thôn bản, 995 hộ, 6.033 khẩu, trong số này người Mông chiếm đa số, phần lớn là lao động nông thôn, sống và thu nhập dựa vào rừng. Trên địa bàn xã Hoàng Liên hiện có nhiều hộ gia đình trong xã và các xã, phường lân cận thực hiện trồng thảo quả trong rừng đặc dụng Vườn quốc gia Hoàng Liên. Đây là loài cây trồng dễ sống, phù hợp với trình độ canh tác và phong tục, tập quán của người dân địa phương; đồng thời mang lại giá trị kinh tế cao, góp phần tích cực phát triển kinh tế hộ. Thông qua việc trồng, chăm sóc, thu hoạch thảo quả, đã tạo ra nhiều việc làm, góp phần xóa đói giảm nghèo cho đồng bào các dân tộc thiểu số. Nhờ trồng thảo quả mà nhiều hộ đã thoát nghèo và vươn lên làm giàu, như Hạng A Sang (thôn Ý Lình Hồ 2) thu khoảng 100 triệu đồng/năm; Sùng A Cở (thôn Sín Chải A) thu hơn 90 triệu đồng/năm… Ông Giàng A Sàng, Đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh Lào Cai cho biết, diện tích cây thảo quả toàn tỉnh Lào Cai hiện lên tới gần 12.500 ha tương đương với khoảng 1.250 tấn đem lại nguồn lợi từ 150 - 200 tỷ/năm cho 12.438 hộ.Rõ ràng, diện tích cây thảo quả ở Lào Cai lớn, mỗi năm mang lại thu nhập hàng trăm tỷ đồng cho người dân, thông qua việc trồng, chăm sóc, thu hoạch thảo quả, đã tạo ra nhiều việc làm, góp phần xóa đói giảm nghèo cho đồng bào các dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, đây chỉ là những lợi ích trước mắt, để lại hậu quả trong sự phát triển bền vững của những khu rừng tự nhiên và rừng phòng hộ.
* Giữ rừng tự nhiên là mục tiêu lớn nhất Thảo quả sinh trưởng phát triển tốt ở nơi có độ cao trên 1.000m so với mặt nước biển, có đặc tính ưa ẩm, nhiệt độ trung bình năm thích hợp để cây thảo quả phát triển, khoảng 15 độ C. Thảo quả ưa bóng, luôn cần có độ che bóng từ 40% trở lên, vì vậy, trồng xen thảo quả dưới tán rừng tự nhiên sẽ giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt.Ở vùng cao Lào Cai, hầu như tất cả các xã đều có điều kiện thuận lợi để phát triển cây thảo quả. Một đặc tính khác là, mặc dù cây thảo quả từ trước tới nay chỉ có hiệu quả kinh tế dưới tán rừng già, nơi có độ ẩm cao. Tuy nhiên, sau từ 5-6 năm khi bắt đầu cho thu hoạch cây thảo quả lại cần tới lượng ánh sáng nhất định, trên diện tích 1 ha, điều kiện tốt nhất là độ che phủ của rừng 20%, còn lại 80% là thảo quả, nên bà con thường có thói quen tỉa thưa và phát dọn sạch khu rừng để dành chỗ cho cây thảo quả sinh trưởng. Hậu quả của cách làm này đã rõ ràng, hệ sinh thái của các cánh rừng tự nhiên bị xáo trộn và mất cân bằng. Thảo quả khiến một thế hệ cây tái sinh biến mất. Nguy hại hơn là việc chặt hạ những cây rừng cỡ nhỏ và vừa trong diện tích thảo quả sẽ mất đi tính thay thế, tán sinh tự nhiên của các cánh rừng tự nhiên đặc dụng.Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Lào Cai Vũ Hồng Điệp cho biết, người dân phát luỗng để lấy ánh sáng cho cây thảo quả và chính những cây gỗ này sẽ là nguồn nguyên liệu sấy thảo quả trong những vụ thu hoạch. Thảo quả phải qua công đoạn sấy bởi quả tươi bảo quản không được bao lâu, mặt khác nếu đem quả tươi được ra trung tâm xã thì mất rất nhiều công sức, khối lượng lại không được nhiều, giá rẻ. Vì vậy, người dân thường sấy khô rồi mới gùi ra khỏi rừng bán. Phát triển thảo quả còn dẫn đến nguy cơ cháy rừng, đặc biệt trong mùa khô xuất phát từ việc sấy thảo quả và bất cẩn trong các sinh hoạt của con người. Nếu xảy ra cháy rừng thì rất khó ngăn chặn, dập tắt vì các nương thảo quả thường nằm sâu trong rừng già, xa khu dân cư. Ông Lê Dũng, Trạm kiểm lâm số 1, hạt kiểm lâm Hoàng Liên, Vườn Quốc gia Hoàng Liên cho biết, riêng đối với xã Hoàng Liên, việc trồng thảo quả và tồn tại các lều, lán sinh hoạt, sấy thảo quả còn làm mất đi tính hoang sơ, vẻ đẹp tự nhiên của các khu rừng thuộc tuyến du lịch sinh thái Phan Si Phăng, khu du lịch suối Vàng- thác Tình Yêu,… Điều này gây ảnh hưởng đến các hoạt động thu hút du lịch của Vườn quốc gia Hoàng Liên cũng như thị xã Sa Pa và tỉnh Lào Cai. Theo ông Vũ Hồng Điệp, tính năng phòng hộ của rừng tự nhiên cao gấp khoảng 10 lần so với với tính năng phòng hộ của rừng trồng nhờ có dây leo, thảm thực bì dày, do đó nước mưa rơi xuống ngấm hết, sau đó khi đã bão hòa nước mới tiếp tục chảy. Rừng tự nhiên không chỉ giúp giảm thiểu lũ lụt còn giúp bảo tồn nguồn gen, đảm bảo hệ sinh thái, chống biến đổi khí hậu. Diện tích rừng tự nhiên Lào Cai hiện là 280.000 ha, chiếm hơn 60% tổng diện tích rừng của tỉnh, tỷ lệ che phủ rừng cao hơn so với trung bình cả nước. Do đó, rừng Lào Cai không chỉ quan trọng đối với địa phương mà vì ở vị trí thượng nguồn nên nó có vai trò rất lớn trong việc điều tiết nước cho hai hệ thống sông Hồng và sông Chảy trong quá trình chảy về Hà Nội và đồng bằng Bắc Bộ. "Đối với ngành kiểm lâm, đảm bảo an toàn, giữ gìn, ổn định toàn bộ rừng tự nhiên đó là mục tiêu lớn nhất, tại diện tích rừng này, phải xóa bỏ hoàn toàn cây thảo quả, loại bỏ càng sớm càng tốt. Tuy vậy, vấn đề đặt ra là cần nhanh chóng đưa ra giải pháp vừa đảm bảo thu nhập cho người dân, vừa bảo vệ những khu rừng", ông Vũ Hồng Điệp nhấn mạnh. Do đó, hiện tại, song song với việc vận động người dân tháo dỡ lều lán, không mở rộng diện tích thảo quả trong rừng tự nhiên, Lào Cai đã và đang nỗ lực xây dựng nhiều mô hình kinh tế tạo sinh kế bền vững cho người dân trong lộ trình thay thế cây thảo quả./.Tin liên quan
-
Thị trường
Khai mạc Tuần lễ nông sản Lào Cai tại Hà Nội
13:59' - 21/11/2020
Từ ngày 21/11 đến 25/11 tại Trung tâm thương mại Big C Thăng Long sẽ diễn ra "Tuần lễ quýt Mường Khương và các sản phẩm nông nghiệp tỉnh Lào Cai".
-
Kinh tế và pháp luật
Lào Cai khởi tố vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi
06:00' - 10/11/2020
Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Bảo Thắng, Lào Cai vừa ra quyết định khởi tố vụ án "Hiếp dâm người dưới 16 tuổi" của đối tượng Nguyễn Văn Xứng (sinh năm 1948).
-
Kinh tế Việt Nam
Lào Cai kiện toàn bộ máy Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân
17:36' - 09/11/2020
Tại kỳ họp ngày 9/11 của Hội đồng nhân dân tỉnh Lào Cai, đồng chí Trịnh Xuân Trường được bầu làm Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai khóa XV, nhiệm kỳ 2016 – 2021.
-
Kinh tế Việt Nam
Cuối tháng 12 hoàn thành nâng cấp Quốc lộ 4 đoạn nối Hà Giang - Lào Cai
10:22' - 03/11/2020
Dự án Đầu tư, nâng cấp Quốc lộ 4 đoạn nối Hà Giang - Lào Cai với tổng mức đầu tư 430 tỷ đồng dự kiến đưa vào khai thác vào đầu năm 2021 theo yêu cầu của Bộ Giao thông Vận tải.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Việt Nam
Hơn 50.000 tờ khai hải quan trong ngày đầu triển khai mô hình mới
21:20' - 01/07/2025
Chiều 1/7, trao đổi với phóng viên TTXVN, lãnh đạo Cục Hải quan cho biết, nhờ đã triển khai mô hình tổ chức mới từ ngày 1/3 nên đến thời điểm hiện tại, ngành hải quan cơ bản đã vận hành thông suốt.
-
Kinh tế Việt Nam
Thủ tướng: Phân cấp quy hoạch để phát huy tối đa nguồn lực
20:00' - 01/07/2025
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì họp Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ để cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch.
-
Kinh tế Việt Nam
Kinh tế 6 tháng: Thể chế tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế
18:49' - 01/07/2025
Kinh tế Việt Nam 6 tháng đầu năm nay diễn ra trong bối cảnh cả nước đẩy mạnh cải cách thể chế, tinh gọn tổ chức - bộ máy, thực hiện hợp nhất tỉnh, thành, vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
-
Kinh tế Việt Nam
Đề xuất xem xét chấp thuận chủ trương đầu tư khu bến container Lạch Huyện
16:05' - 01/07/2025
Bộ Tài chính đã hoàn thành thẩm định chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng các bến cảng container số 9, 10, 11 và 12 thuộc khu bến Lạch Huyện và báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
-
Kinh tế Việt Nam
Sân bay Thọ Xuân lắp rào chắn ngăn ngừa tiếp cận trái phép, vật ngoại lai
15:59' - 01/07/2025
Dự kiến lượng hành khách tăng vào giai đoạn cao điểm Hè 2025 và các hãng hàng không lên kế hoạch tăng tần suất và mở thêm các đường bay đi và đến Cảng hàng không Thọ Xuân.
-
Kinh tế Việt Nam
Tiếp tục áp dụng thuế VAT 8% với phí dịch vụ sử dụng đường cao tốc
15:59' - 01/07/2025
VEC tiếp tục kéo dài chính sách giảm thuế VAT ở mức 8% đối với giá dịch vụ sử dụng các tuyến đường cao tốc hiện đang quản lý khai thác (giữ nguyên mức thu hiện nay).
-
Kinh tế Việt Nam
Áp dụng công nghệ tiên tiến vào tất cả các khâu của tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp
15:59' - 01/07/2025
Cuộc điều tra nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu về nông thôn và nông lâm thủy sản phục vụ công tác nghiên cứu chuyên sâu; làm dàn chọn mẫu cho một số cuộc điều tra định kỳ hằng năm...
-
Kinh tế Việt Nam
Thị trường rộng mở từ cú hích chuyển đổi số
15:27' - 01/07/2025
Bộ Công Thương sẽ tập trung đầu tư chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả xúc tiến thương mại, qua đó tăng truyền thông, quảng bá, nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm, hàng hóa thương hiệu Việt Nam.
-
Kinh tế Việt Nam
Dừng chạy tàu phục vụ người đi làm giữa Đông Hà - Đồng Hới
14:35' - 01/07/2025
Dừng chạy tàu cho người đi làm giữa chặng Đông Hà - Đồng Hới (tỉnh Quảng Trị) do lượng người đăng ký không đủ để tổ chức chạy tàu.