Cam kết cho tương lai và "cú hích" hạ tầng

Việc cả nước khánh thành, khởi công đồng loạt 250 các dự án, công trình trên nhiều lĩnh vực ngày 19/8 vừa qua được kỳ vọng tạo hiệu ứng lan tỏa đến thu hút đầu tư, giảm chi phí logistics, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Trong suốt quá trình chuẩn bị cho các công trình, dự án đó ghi nhận sự vào cuộc và chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo Đảng, Chính phủ và sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, địa phương trong tháo gỡ các khó khăn về nguồn vôn, mặt bằng, nguồn vật liệu, đốc thúc sát sao tiến độ thi công để các công trình, dự án đạt mục tiêu, kế hoạch đề ra. Các công trình này không chỉ là biểu tượng của sự phát triển, mà còn là lời cam kết về tương lai và cũng là "cú hích" hạ tầng cho phát triển kinh tế đất nước trong thời gian tới.

Bước đột phá về hạ tầng

Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Anh Tuấn, trong số 250 dự án, công trình được khánh thành, khởi công có tới 59 dự án, công trình về hạ tầng giao thông; công trình dân dụng – đô thị là 44 dự án, công trình; nhà ở xã hội là 22 dự án, công trình; hạ tầng kỹ thuật là 36 dự án, công trình; nông nghiệp và phát triển nông thôn là 6 dự án, công trình; văn hóa, thể thao 3 dự án, công trình; giáo dục 12 dự án công trình; quốc phòng 1 dự án và y tế 10 dự án, công trình.

Trong 250 dự án, công trình có 8 dự án quan trọng quốc gia, 46 dự án nhóm A; 155 dự án nhóm B và 41 dự án nhóm C. Tổng mức đầu tư của 250 dự án, công trình là 1.280.000 tỷ đồng; trong đó nguồn vốn nhà nước với 129 dự án là 478.000 tỷ đồng, chiếm 37% tổng mức và 121 dự án nguồn vốn khác là 802.000 tỷ đồng, chiếm 63% tổng mức.

Việc đầu tư các công trình kết cấu hạ tầng, năng lượng, khu công nghiệp, khu đô thị mới là một trong ba khâu đột phá đã được Đảng và Nhà nước xác định, đã trở thành sức mạnh vật chất thật sự đủ mạnh, làm nền tảng cho sự phát triển các ngành kinh tế - xã hội của đất nước.

Trong số đó, nhiều dự án cao tốc, nâng cấp, cải tạo các tuyến Quốc lộ, đường ven biển đã được đầu tư đồng bộ, kết nối giao thông khu vực và cả nước.

Đánh giá tổng quan về phát triển hạ tầng giao thông trong thời gian qua, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, về đường bộ cao tốc, từ đầu năm 2025 đến nay đã hoàn thành 455 km, nâng tổng số chiều dài cao tốc đưa vào khai thác lên khoảng 2.476 km; dự kiến từ nay đến cuối năm, sẽ phấn đấu hoàn thành thêm khoảng 700 km, hướng tới mục tiêu 3.000 km vào cuối 2025 và 5.000 km vào năm 2030. Dịp 19/8, có 6 dự án cao tốc dài 364 km được khởi công và nâng cấp, mở rộng nhiều dự án đường bộ khác; đặc biệt việc khởi công tuyến cao tốc từ Cà Mau đi Đất Mũi là mảnh ghép cuối cùng trên trục Bắc - Nam,...

Về hệ thống đường ven biển, đã đưa vào khai thác 1.397 km, đang triển khai thi công 633 km, đang dần hoàn thành mục tiêu 2.838 km đường bộ ven biển. Về hàng hải và đường thủy nội địa với hơn 3.260 km bờ biển và mạng lưới sông ngòi dày đặc, chúng ta có tiềm năng rất lớn để phát triển kinh tế biển và vận tải thủy. Nhiều công trình trọng điểm đã được triển khai như: cảng Cái Mép - Thị Vải, Lạch Huyện, luồng Sông Hậu, kênh Chợ Gạo, xúc tiến đầu tư cảng Cần Giờ, Nam Đồ Sơn,… góp phần phát triển logistics, giảm chi phí. Việc khởi công các cảng Hòn Khoai, Bãi Gốc dịp này là bước đi chiến lược, phục vụ phát triển kinh tế, bảo đảm quốc phòng, an ninh và góp phần thực hiện hoàn thành Nghị quyết số 36-NQ/TW về chiến lược phát triển kinh tế biển.

Về đường sắt đã đưa vào khai thác 2 dự án đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông, Bến Thành - Suối Tiên và đoạn Nhổn - Kim Mã, từng bước hiện đại hóa đô thị. Hôm nay, khởi công các dự án Khu tái định cư phục vụ Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng là các dự án hết sức quan trọng, tạo tiền đề để các dự án đường sắt tốc độ cao triển khai đáp ứng tiến độ.

Bên cạnh đó, nhiều dự án hàng không trọng điểm như mở rộng cảng hàng không Tân Sơn Nhất, Nội Bài được hoàn thành,… và đặc biệt là cảng hàng không quốc tế Long Thành đang được nỗ lực triển khai nhằm cơ bản hoàn thành trong năm 2025…

Lợi ích trước mắt và lâu dài

"Về tác động của 250 dự án đóng góp trên 18% giá trị GDP cả nước ngay trong năm 2025 và trên 20% cho những năm tiếp theo. Các công trình dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước sẽ tạo khung hạ tầng chiến lược dẫn dắt đầu tư tư nhân", Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Anh Tuấn nhấn mạnh.

Theo các chuyên gia kinh tế, hiệu ứng lan tỏa của loạt công trình không chỉ đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng GDP trong ngắn hạn, mà còn tạo nền tảng vững chắc cho phát triển dài hạn, là "đòn bẩy" để Việt Nam bắt kịp xu thế toàn cầu về kinh tế xanh, kinh tế số, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Trong đó, nhiều dự án hạ tầng giao thông trọng điểm khi hoàn thành sẽ góp phần tháo gỡ "nút thắt" về kết nối, giảm chi phí logistics, mở rộng không gian phát triển vùng và liên vùng.

Điển hình như trong 89 dự án, công trình được khánh thành trong dịp này là thông xe 208 km đường cao tốc, nâng tổng chiều dài đường bộ cao tốc trên cả nước, đưa vào khai thác gần 2.500 km. Bên cạnh đó là các dự án: cầu Rạch Miễu 2, Tổ máy 1 Nhà máy Thủy điện Hòa Bình mở rộng, Bệnh viện Ung bướu Nghệ An quy mô 1.000 giường, Trụ sở Bộ Công an, Trung tâm tài chính quốc tế Saigon Marina… Chưa kể các công trình lớn sẽ được khánh thành trong dịp tới như Trung tâm Dữ liệu Quốc gia, Nhà máy điện Nhơn Trạch 3, 4, Dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, cầu Phong Châu, các dự án dầu khí…

Bên cạnh đó có 161 dự án, công trình được khởi công mới có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương, như: cầu Ngọc Hồi kết nối thành phố Hà Nội với Hưng Yên, mở rộng cao tốc Long Thành – Thành phố Hồ Chí Minh, cao tốc Cà Mau - Đất Mũi; Cảng tổng hợp lưỡng dụng Hòn Khoai; Trung tâm nghiên cứu và Phát triển Viettel; Trung tâm Công nghệ sinh học Bộ Công an; các công trình hạ tầng công nghiệp; các dự án khu tái định cư phục vụ Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và Dự án đường sắt Hà Nội - Lào Cai - Hải Phòng…

Hay như cụm công trình đầu mối hồ chứa nước Cánh Tạng, công trình thủy lợi trọng điểm của miền Bắc được khánh thành tại tỉnh Phú Thọ. Đây là công trình thủy lợi đa mục tiêu, vừa điều tiết nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, cấp nước sinh hoạt, công nghiệp, vừa góp phần ứng phó, bảo vệ người dân trước thiên tai ngày càng phức tạp và cực đoan.

Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trưởng Trần Đức Thắng cho biết, hồ Cánh Tạng có tổng mức đầu tư hơn 4.100 tỷ đồng, có tính kỹ thuật cao, quy mô lớn với dung tích 91 triệu m³ (là hồ chứa thủy lợi lớn nhất tỉnh Phú Thọ, chỉ sau hồ thủy điện Hòa Bình), đảm bảo nhiệm vụ cấp nước tưới cho khoảng 6.460 ha đất canh tác tại 6 xã thuộc tỉnh Phú Thọ, bổ sung nước mùa kiệt cho khoảng 2.500 ha đất ở tỉnh Thanh Hóa.

Qua đó, dự án góp phần cung cấp nước sinh hoạt và công nghiệp, phòng chống lũ, đảm an ninh nguồn nước, ứng phó biến đổi khí hậu; tạo cảnh quan, phát triển du lịch sinh thái và nuôi trồng thủy sản.

Một dự án khác là Cảng hàng không quốc tế Gia Bình được khởi công là một trong những công trình hạ tầng chiến lược về an ninh, quốc phòng, kinh tế, kỳ vọng sẽ là một điểm sáng trên bản đồ hàng không, logistics khu vực và quốc tế. Ngoài ra, có 22 dự án nhà ở xã hội được khởi công với hàng chục nghìn căn hộ đảm bảo cho vấn đề an sinh xã hội, "an cư lập nghiệp" cho hàng chục nghìn người dân, lao động…

Về tổng thể, ông Nguyễn Hồng Chung, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Liên chi hội Tài chính khu công nghiệp nhận định, việc đồng loạt khánh thành, khởi công 250 công trình có ý nghĩa như một "cú hích" hạ tầng cho nền kinh tế. Hạ tầng được cải thiện đồng bộ sẽ giúp giảm chi phí logistics, rút ngắn thời gian vận chuyển, tạo điều kiện kết nối vùng và quốc tế. Đây chính là yếu tố then chốt nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, bởi nhà đầu tư luôn quan tâm trước tiên đến hạ tầng và chi phí vận hành.

"Hiệu ứng lan tỏa thể hiện ở việc không chỉ thu hút thêm dòng vốn FDI, mà còn thúc đẩy khu vực tư nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị", ông Chung nhấn mạnh.

Những bài học quý

Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, đa số các công trình khánh thành vừa qua đều được triển khai trong bối cảnh vô cùng khó khăn, chịu tác động nặng nề bởi đại dịch COVID-19, biến động giá vật liệu, khó khăn về giải phóng mặt bằng nguồn vật liệu san lấp tại các địa phương... Tuy nhiên, quán triệt tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ: "tất cả phải cùng đồng lòng vì mục tiêu chung, vì lợi ích của nhân dân, của quốc gia, dân tộc"; "lợi ích hài hòa, khó khăn chia sẻ", ngành xây dựng xác định phải quyết tâm hoàn thành các dự án.

Xuyên suốt trong quá trình đó, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã phát động các phong trào thi đua, vừa động viên cổ vũ, vừa là "mệnh lệnh" để phấn đấu với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, tích cực đổi mới tư duy, cách nghĩ, cách làm; đồng thời, chủ động khắc phục các khó khăn về vật liệu, điều kiện thời tiết. Dưới sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Lãnh đạo Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, hàng vạn kỹ sư, công nhân trên các công trường đã làm việc liên tục với tinh thần "3 ca 4 kíp", "ăn tranh thủ, ngủ khẩn trương", sẵn sàng thi công xuyên lễ, xuyên Tết, vượt qua mọi khắc nghiệt của thời tiết để đưa công trình về đích đúng tiến độ, bảo đảm chất lượng. Lãnh đạo Bộ Xây dựng cũng thường xuyên có mặt tại hiện trường, phối hợp cùng các bộ, ngành, địa phương để kịp thời tháo gỡ vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình thi công.

Dự án đầu tư xây dựng công trình cầu Rạch Miễu 2 nối tỉnh Tiền Giang và tỉnh Bến Tre (nay là tỉnh Vĩnh Long và Đồng Tháp) là một trong những điển hình. Tính đến thời điểm khánh thành 19/8, dự án đã hoàn thành sớm hơn hợp đồng khoảng 5 tháng. Trong quá trình triển khai, dự án cầu Rạch Miễu 2 từng đối mặt với không ít thách thức, đặc biệt là khâu giải phóng mặt bằng. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhiều lần trực tiếp đến công trường kiểm tra và chỉ đạo, yêu cầu các bộ, ngành và địa phương đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng. Đồng thời, yêu cầu rút ngắn thời gian thi công đối với dự án này phải hoàn thành và đưa vào sử dụng dịp kỷ niệm Quốc khánh 2/9. Đến nay, sau hơn 3 năm thi công, dự án cầu Rạch Miễu 2 đã hoàn thành, vượt tiến độ hơn 5 tháng so với kế hoạch ban đầu.

Hay như Dự án Đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên có thể về đích đúng thời gian theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Lào Cai, Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã phải huy động nhân lực hỗ trợ thi công dự án và công tác giải phóng mặt bằng hành lang lưới điện, hỗ trợ người dân dọn dẹp, di chuyển nhà cửa để bàn giao mặt bằng. Dự án đường dây 500kV ảnh hưởng tới hơn 2.000 hộ dân; trong đó, có 213 hộ phải di dời tái định cư. Quá trình giải phóng mặt bằng tại Lào Cai phần lớn nhận được sự ủng hộ của người dân. Bà con đã tự giác tháo dỡ công trình, bàn giao mặt bằng đúng tiến độ. Để đạt được kết quả này, chính quyền địa phương đã triển khai phương châm "đi từng ngõ, gõ từng nhà", tập trung tuyên truyền minh bạch các chế độ chính sách và hỗ trợ thiết thực cho người dân. Trong thời điểm nước rút, UBND tỉnh Lào Cai khẩn trương vào cuộc quyết liệt với hơn 10 văn bản chỉ đạo được ban hành, 3 tổ công tác đặc biệt của tỉnh được thành lập; trong đó, có cán bộ chuyên trách từ các sở ngành chủ chốt. Các đoàn kiểm tra do lãnh đạo tỉnh chủ trì liên tục được cử xuống cơ sở để nắm tình hình, tháo gỡ từng điểm nghẽn trong công tác giải phóng mặt bằng.

Điểm nổi bật là sự chủ động của tỉnh trong khâu hướng dẫn hồ sơ, phối hợp với Văn phòng Đăng ký đất đai để rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Điều này không chỉ phục vụ yêu cầu kỹ thuật của dự án mà còn tạo điều kiện thuận lợi để người dân sớm ổn định nơi ở mới. Nhờ vậy, các khó khăn, nhất là về mặt bằng dự án được giải quyết, góp phần đưa dự án về đích đúng tiến độ.

Là người thường xuyên có mặt tại các công trường dự án trọng điểm để đốc thúc tiến độ tại các địa phương, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng chỉ rõ 5 bài học quý từ thực tiễn gồm: Thứ nhất, bám sát chủ trương, pháp luật, cụ thể hóa thành chương trình, kế hoạch rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, tiến độ, kết quả; quyết liệt chỉ đạo theo phương châm "chỉ bàn làm, không bàn lùi". Thứ hai, phát huy sức mạnh hệ thống chính trị, tăng cường dân vận, tạo đồng thuận xã hội, khen thưởng kịp thời. Thứ ba, chủ động xử lý vướng mắc, không né tránh; mạnh dạn đề xuất cơ chế, chính sách đặc thù, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền. Thứ tư, hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau, thi công với phương châm "vượt nắng thắng mưa", áp dụng công nghệ để nâng cao năng suất, rút ngắn thời gian, tiết kiệm chi phí. Cuối cùng là các địa phương tập trung cho khâu giải phóng mặt bằng, huy động nguồn lực xã hội, phối hợp chặt chẽ các bên để đạt tiến độ đề ra.