Chủ tịch Quốc hội: Giám sát để kiến tạo phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu khai mạc và chỉ đạo Diễn đàn. Ảnh: Doãn Tấn - TTXVN

Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dự và phát biểu chỉ đạo Diễn đàn.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch nước Lương Cường, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính gửi lẵng hoa chúc mừng.

Cùng dự Diễn đàn có Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí.

Phát biểu chỉ đạo Diễn đàn, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ: Căn cứ Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Luật Tổ chức Quốc hội, để đảm bảo gắn kết chặt chẽ hoạt động giám sát với việc thực hiện chức năng lập pháp và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, lần đầu tiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát.

Chủ tịch Quốc hội cho biết, việc giám sát đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ đạo từ năm 1946. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đi giám sát nhiều cuộc tại những địa bàn quan trọng về kinh tế - xã hội, gần dân, sát dân để hiểu dân. Các Chủ tịch Quốc hội: Trường Chinh, Lê Quang Đạo, Nguyễn Hữu Thọ… đều có những hoạt động giám sát để kiến tạo, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Giám sát ngày nay là để kiến tạo phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Quốc hội khóa XV rất quan tâm tới công tác giám sát; nhiều cuộc giám sát đã làm hết sức nghiêm túc, có chất lượng và đều có báo cáo với đại biểu Quốc hội, cử tri và nhân dân.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu khai mạc và chỉ đạo Diễn đàn. Ảnh: Doãn Tấn - TTXVN

Theo Chủ tịch Quốc hội, thời gian qua, hoạt động giám sát của Quốc hội đã đạt được những kết quả nổi bật. Công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế về hoạt động giám sát được tăng cường, cơ bản đáp ứng với thực tiễn; sự phối hợp chặt chẽ, kịp thời, hiệu quả giữa các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước, Thanh tra Chính phủ; các bộ ngành, địa phương, các cơ quan thông tấn, báo chí.

Bên cạnh đó, hoạt động chất vấn đã trở thành một hình thức giám sát hiệu quả trong hoạt động của Quốc hội, thu hút sự quan tâm, theo dõi của nhân dân. Các kỳ họp Quốc hội đều có hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn. Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội tổ chức các phiên giải trình về những vấn đề cử tri, nhân dân quan tâm.

Đặc biệt, hoạt động giám sát thể hiện rõ quan điểm đồng hành của Quốc hội với Chính phủ, kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc. Công tác dân nguyện được đổi mới thực chất, thường xuyên, công khai, kịp thời, đúng thẩm quyền và quy định pháp luật. Tại phiên họp hằng tháng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đều xem xét, thảo luận báo cáo về công tác dân nguyện.

Cùng với đó, hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật ngày càng thiết thực, hiệu quả, năm sau tốt hơn năm trước. Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, Quốc hội có Nghị quyết số 197/2025/QH15  về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. 

Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật đã tổ chức 2 phiên họp để rà soát những vướng mắc về thể chế để tháo gỡ… Kỳ họp thứ 8, Kỳ họp bất thường lần thứ 9 và Kỳ họp thứ 9, Quốc hội ban hành nhiều luật, nghị quyết tập trung tháo gỡ nhiều điểm nghẽn về thể chế, khơi thông nguồn lực phát triển đất nước.

Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ những hạn chế, khó khăn, vướng mắc: việc thực hiện các kết luận, kiến nghị giám sát chưa đầy đủ; việc theo dõi, đôn đốc thực hiện các kết luận giám sát chưa thực sự quyết liệt, thường xuyên. Công tác phối hợp giữa hoạt động giám sát của Quốc hội với hoạt động kiểm toán, thanh tra, kiểm tra có lúc chưa thực sự chặt chẽ; chưa có cơ chế, chính sách rõ ràng, thuận lợi để nhân dân, cử tri thực hiện quyền giám sát. Cơ chế, điều kiện bảo đảm cho hoạt động giám sát chưa đáp ứng được yêu cầu…

Đại biểu dự Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát. Ảnh: Doãn Tấn - TTXVN

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, tại các kỳ họp gần đây của Quốc hội khóa XV đã ban hành số lượng lớn các luật, nghị quyết; cùng với những đổi mới trong Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, trong đó phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho Chính phủ và chính quyền địa phương; yêu cầu quản lý nhà nước khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp cũng đặt ra những vấn đề mới. 

Điều đó đặt ra yêu cầu hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội phải đi vào thực chất để giám sát luật, nghị định, thông tư xem luật đã ban hành thì nghị định, thông tư có được ban hành kịp thời không, có trúng với quy định của luật không. Tới đây, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ tổ chức nhiều cuộc giám sát thường xuyên, đột xuất để phát hiện vấn đề khó khăn để kịp thời tháo gỡ.

Nhấn mạnh hiện nay kinh tế - xã hội chuyển biến liên tục, đòi hỏi phải điều chỉnh nghị định, thông tư phù hợp với tình hình thế giới cũng như trong nước, Chủ tịch Quốc hội cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ tiếp thu ý kiến của các đại biểu để nghiên cứu, sửa đổi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV tới đây, đảm bảo các nghị quyết giám sát được thực hiện nghiêm túc trong thực tiễn.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị quán triệt tinh thần trong bài phát biểu Phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV của Tổng Bí thư Tô Lâm: "Cần sớm nghiên cứu xác định rõ phương pháp, hình thức giám sát tối cao của Quốc hội phù hợp thực tiễn, tránh trùng dẫm với hoạt động của các cơ quan Nhà nước khác gây lãng phí. Tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động chất vấn, giải trình, giám sát văn bản pháp luật; chú trọng theo dõi, xem xét, đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát".

Diễn đàn được tổ chức trong 1 ngày, nội dung trọng tâm thể hiện ở 2 chuyên đề gồm: "Hoạt động giám sát của Quốc hội góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước" và "Hoạt động giám sát của Quốc hội góp phần hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật". Chủ tịch Quốc hội đề nghị các diễn giả và đại biểu tham gia trao đổi, thảo luận tập trung, đi thẳng vào các nội dung trọng tâm, đề xuất những giải pháp cụ thể và thiết thực.

Các cơ quan thông tấn, báo chí đưa tin, tổng thuật đầy đủ, chính xác, khách quan diễn biến của Diễn đàn. Các đại biểu tham dự nghiêm túc, đầy đủ. Kết thúc Diễn đàn, Ban Tổ chức sẽ xây dựng Báo cáo tổng thuật gửi tới Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ban, ngành và địa phương để kịp thời phục vụ việc sửa đổi toàn diện Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân và sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật có liên quan.

Chủ tịch Quốc hội tin tưởng, Diễn đàn sẽ nhận được nhiều ý kiến trí tuệ, tâm huyết, trách nhiệm của các các đại biểu Quốc hội, các chuyên gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu, đóng góp tích cực vào việc hoàn thiện thể chế liên quan đến hoạt động giám sát trong giai đoạn mới của đất nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.