Theo báo cáo cập nhật diễn biến dòng vốn đầu tư toàn cầu tháng 6/2020 của Công ty cổ phần Chứng khoán SSI, trước tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19, thị trường chứng khoán Việt Nam nằm trong nhóm các thị trường giảm điểm sâu nhất trong tháng 3 “đen tối” vừa qua. Tuy nhiên, Việt Nam cũng là một trong những thị trường có mức hồi phục mạnh nhất, chỉ số VN-Index đã tăng 36%, từ mức đáy 662 điểm (vào ngày 31/3/2020) lên 900 điểm (10/6/2020).
Các phân tích cho thấy, dòng tiền dồi dào từ các nhà đầu tư cá nhân trong nước đã thúc đẩy đà tăng của chỉ số. Chỉ riêng trong 3 tháng (tháng 3-5/2020), đã có gần 100.000 tài khoản mở mới, tăng cao đột biến trong nhiều năm trở lại đây.
Trong khi đó, dòng vốn nước ngoài của các quỹ đầu tư chủ động đóng góp khá nhỏ bé trong đợt hồi phục này và có sự cải thiện trong những tuần gần đây. Dòng vốn các quỹ đầu tư có trở lại thị trường chứng khoán Việt Nam trong tháng 5 nhưng đã quay đầu rút ròng trong 2 tuần đầu tháng 6.
Thống kê của SSI cho thấy, giao dịch của khối ngoại trên thị trường chứng khoán có phần cải thiện sau chuỗi bán ròng liên tiếp 3 tháng nhưng các phiên mua ròng và bán ròng vẫn đan xen. Nếu loại trừ các giao dịch đột biến liên quan đến mua/bán cổ phần tại VHM (cổ phiếu Công ty cổ phần Vinhomes) và MSN (Công ty cổ phần Tập đoàn Masan), thì tính từ đầu năm đến nay, khối ngoại vẫn bán ròng 17.800 tỷ đồng trên cả 3 sàn HOSE, HNX và Upcom.
Đối với các quỹ đầu tư chủ động ở Việt Nam, tỷ trọng tiền mặt của quỹ VEIL (Dragon Capital) – quỹ chủ động lớn nhất tại thị trường Việt Nam đã liên tục tăng từ đầu tháng 3 (1,31% AUM – tài sản đang quản lý) đến giữa tháng 5 (6,38% AUM). Tuy nhiên quỹ này đã giảm mạnh tỷ trọng sau đó, hiện ở mức 1,84% AUM. Điều này cho thấy VEIL đã tái cơ cấu mạnh danh mục đầu tư.
Một quỹ lớn khác là VOF (Vinacapital) duy trì tỷ trọng tiền mặt tại cuối tháng 5 là 5,6%, cao hơn mức 4,4%-5,0% của giai đoạn tháng 3 và tháng 4. Tuy nhiên, vẫn thấp hơn mức đầu năm là 6,4% AUM. Một số quỹ khác cũng gia tăng tỷ trọng tiền mặt mạnh vào tháng 3 nhưng đã giải ngân trở lại trong tháng 4.
Dòng vốn ETF (quỹ hoán đổi danh mục) có diễn biến tích cực với 943 tỷ đồng vốn tăng thêm tính từ đầu tháng 5 đến nay. Đóng góp chủ yếu là từ các quỹ ETF nội là VFMVN Diamond ETF (tăng thêm 1.133 tỷ) và SSIAM VNFIN Lead ETF (271 tỷ).
Các chuyên gia của SSI cho rằng, câu chuyện về kiểm soát dịch bệnh thành công, làn sóng dịch chuyển sản xuất sang Việt Nam, chính sách thúc đẩy đầu tư công vẫn tạo nên sức hấp dẫn với thị trường chứng khoán Việt Nam trong dài hạn.
Sau dịch bệnh, “khẩu vị” của nhà đầu tư nước ngoài đối với thị trường Việt Nam vẫn rất tốt. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, yếu tố rủi ro đang ở mức khá cao, bởi thị trường tăng dựa vào dòng tiền của nhà đầu tư cá nhân trong thời gian vừa qua, có thể vào nhanh nhưng cũng rút rất nhanh khi có biến động mạnh.
Trên thực tế, không chỉ riêng ở Việt Nam, các nhà đầu tư cá nhân cũng là động lực chính cho sự hồi phục mạnh mẽ của các thị trường chứng khoán khác trên thế giới. Bất chấp các công bố tăng trưởng GDP âm trong quý I/2020 và triển vọng tồi tệ hơn trong quý II, chỉ số chứng khoán thị trường Mỹ tăng trên 40% từ vùng đáy tháng 3, chỉ số chứng khoán MSCI Châu Âu và Nhật tăng trên dưới 25%, MSCI các thị trường mới nổi tăng hơn 30%.
Số tài khoản tại Robinhood (Mỹ) - ứng dụng giao dịch cổ phiếu dành cho nhà đầu tư cá nhân đã tăng từ 1 triệu (2016) lên 10 triệu tài khoản. Trong đó, hơn 50% là những nhà đầu tư lần đầu tiên tham gia vào thị trường chứng khoán với tuổi đời bình quân chỉ 31 tuổi.
Đại diện Robinhood cho biết, chỉ riêng tháng 3/2020, khối lượng giao dịch trung bình của các khách hàng đã tăng gấp 3 lần bình quân 2019 và tiếp tục tăng lên trong tháng 4, 5. Hiện tượng này diễn ra ở nhiều thị trường, các nhà đầu tư nhỏ lẻ với mức độ chấp nhận rủi ro cao đánh cược vào khả năng vực dậy nền kinh tế của các Chính phủ và các ngân hàng trung ương đã khiến thị trường nói chung và cổ phiếu các công ty trên bờ vực phá sản nói riêng hồi sinh mạnh mẽ./.