Chuyển đổi sang xe điện tại Anh: Ưu tiên hạ tầng sạc và trợ cấp mua xe

Tính đến hết năm 2024, Anh có khoảng 70.000 điểm sạc công cộng nhưng phạm vi phủ sóng không đồng đều. Ảnh minh họa: Hương Giang - PV TTXVN

Đây là chia sẻ của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Quang Trường thuộc Trung tâm Đổi mới Năng lượng của Đại học Warwick (Anh) trong cuộc phỏng vấn mới đây với phóng viên TTXVN tại Anh về những bài học kinh nghiệm trong quá trình chuyển đổi sang xe điện tại nước này.

Theo lộ trình của Chính phủ Anh, đến năm 2035, tất cả các loại xe hạng nhẹ được bán ra thị trường phải là xe điện hoàn toàn và đến năm 2050, tất cả các loại xe, gồm cả xe tải hạng nặng (HGV), đều không được sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

PGS-TS Đinh Quang Trường cho rằng để đạt mục tiêu này, Chính phủ Anh đã ban hành hàng loạt chính sách nhằm thúc đẩy sử dụng xe điện.

Theo đó, chấm dứt bán xe chạy xăng và dầu diesel, đặc biệt là ô tô và xe tải nhỏ, vào năm 2030 và đến năm 2035 toàn bộ xe bán ra phải là xe không phát thải, nhằm đạt mục tiêu Net Zero. Ngoài quy định về xe không phát thải (ZEV) nhằm tăng số lượng xe điện (EV), chính phủ áp dụng cơ chế giao dịch tín dụng để khuyến khích việc tuân thủ thị trường.

Chính phủ Anh cũng ban hành các chính sách ưu đãi về tài chính và thị trường như duy trì các khoản trợ cấp mua xe đối với một số loại xe nhất định, đặc biệt là xe tải nhỏ, nhằm giảm chi phí trả trước cho người mua, đồng thời trợ cấp cho việc sạc điện tại nhà, nơi làm việc và trên đường phố nhằm đẩy nhanh triển khai hạ tầng cho xe điện.

Chính phủ cũng tài trợ cho các dự án sạc điện công cộng do chính quyền địa phương chủ trì và giải quyết việc triển khai chương trình này ở các khu vực đô thị và các khu vực không được tiếp cận đầy đủ dịch vụ sạc điện.   

Theo PGS-TS Đinh Quang Trường, Chính phủ Anh cũng đang xem xét một số biện pháp tài chính tiềm năng như điều chỉnh thuế xe, thuế giá trị gia tăng, thuế nhiên liệu nhằm duy trì đà tăng trưởng của thị trường xe điện.

PGS-TS Đinh Quang Trường cho biết mặc dù đưa ra lộ trình rõ ràng với nhiều chính sách ưu đãi nhưng quá trình chuyển đổi sang xe điện tại Anh vẫn gặp nhiều thách thức về hạ tầng cũng như nhu cầu thị trường.

Theo ông, tính đến hết năm 2024, Anh có khoảng 70.000 điểm sạc công cộng nhưng phạm vi phủ sóng không đồng đều, với các khu vực nông thôn và vùng sâu vùng xa chưa được tiếp cận đầy đủ dịch vụ này.

Khoảng 34% hộ gia đình ở Anh thiếu chỗ đậu xe trong nhà, vì vậy việc sạc điện ở nơi công cộng trở nên thiết yếu. Trong khi đó, những hạn chế về lưới điện và chi phí nâng cấp cao làm chậm quá trình tiếp nhận xe điện và mở rộng hạ tầng sạc. 

Về thị trường, số xe tải điện bán ra vẫn thấp hơn mục tiêu đề ra, bất chấp nhu cầu mua sắm trực tuyến và hậu cần tăng đáng kể. Các hạn chế về mẫu mã và loại xe, chi phí cao và thời gian giao hàng lâu khiến lượng xe điện bán ra trong năm 2024 chỉ đạt 6,3%, thấp hơn mục tiêu bắt buộc là 10%.

PGS-TS Đinh Quang Trường cho rằng các nhà sản xuất tại Anh cần mở rộng năng lực sản xuất pin và chuỗi cung ứng để có thể đáp ứng các yêu cầu và mục tiêu Net Zero.

Về phía người tiêu dùng, số người mua xe điện cao cấp so với xe chạy xăng/dầu diesel giảm từ 37% năm 2023 xuống 24% năm 2024 và dự kiến sẽ duy trì ở mức này trong giai đoạn 2026 – 2028. Trong khi đó, chi phí sạc công cộng vẫn đắt hơn sạc tại nhà, khiến các hộ gia đình không có chỗ đậu xe riêng không muốn mua xe điện.

PGS-TS Đinh Quang Trường cho biết để giải quyết những thách thức này, Chính phủ Anh đã đề ra các giải pháp nhằm đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang xe điện, trong đó có việc thực hiện chiến lược toàn diện về sạc xe điện.

Chiến lược này ưu tiên phạm vi phủ sóng toàn quốc cũng như quy hoạch của chính quyền địa phương, đồng thời mở rộng hệ thống sạc trên đường phố và ở vùng nông thôn để đảm bảo công bằng giữa các khu vực.

Chính phủ cũng điều chỉnh các ưu đãi theo hướng tiếp tục các khoản tài trợ và hỗ trợ tài chính cho tới khi xe điện đạt mức giá tương đương, sau đó bỏ dần các ưu đãi.

Theo PGS-TS Đinh Quang Trường, một giải pháp khác là củng cố lưới điện và triển khai hệ thống sạc thông minh, giúp giảm chi phí hạ tầng và hỗ trợ việc quản lý nhu cầu khi cao điểm, cũng như tăng cường khả năng vận hành lưới điện. Cho đến nay, Chính phủ Anh đã đầu tư tổng cộng 4,5 tỷ bảng nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang xe điện, đảm bảo vị trí dẫn đầu thế giới về chuyển đổi sang xe không phát thải. 

Động thái mới nhất của chính phủ nước này trong việc thúc đẩy lộ trình chuyển đổi hoàn toàn sang xe điện là gói trợ cấp xe điện (EV) trị giá 650 triệu bảng (tương đương 877 triệu USD) công bố này 15/7.

Theo đó, người dân sẽ được giảm giá lên tới 3.750 bảng (hơn 5.000 USD) khi mua xe điện mới có giá dưới 37.000 bảng. Gói trợ cấp cũng bao gồm 63 triệu bảng đầu tư vào hệ thống sạc điện tại nhà và trạm sạc tại các kho bãi của doanh nghiệp trên cả nước. 

Theo một báo cáo của Ủy ban Biến đổi khí hậu (CCC) - cơ quan độc lập tư vấn cho Chính phủ Anh về biến đổi khí hậu, lợi ích hàng đầu của việc chuyển đổi sang xe điện là cải thiện chất lượng không khí trong bối cảnh ô nhiễm không khí là rủi ro môi trường hàng đầu đối với sức khỏe con người tại Anh.

Ô nhiễm không khí gây ra 40.000 ca tử vong sớm trong năm 2016 và là nguyên nhân gây gia tăng số ca tử vong do COVID-19 tại Anh. Việc chuyển đổi hoàn toàn sang xe điện vào năm 2050 sẽ có tác động lớn trong việc giảm nitơ điôxit (NO2) và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi mà không phải metan (NMVOC), nguyên nhân gây ra bệnh hen suyễn, viêm nhiễm và các vấn đề về phổi khác.

Một nghiên cứu sâu hơn được thực hiện cho CCC chỉ ra rằng tác động đến chất lượng không khí và tiếng ồn của điện khí hóa giao thông có thể mang lại lợi ích hằng năm tương đương gần 0,1% GDP vào năm 2030.

Theo công ty tư vấn Vivid Economics, việc Anh chuyển đổi hoàn toàn sang xe điện vào năm 2030 có thể giúp tăng đầu tư vào ngành xe điện với sản lượng xe ước tính tăng lên 880.000 chiếc/năm, so với mức 16.000 xe hiện nay, tạo ra 89.000 việc làm xanh trong ngành này và đưa Anh trở thành quốc gia dẫn đầu thế giới về phát ttiển và sản xuất xe điện.