Cơ khí nông nghiệp: Việt Nam đang ở vị trí nào?

Cũng theo thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đối với máy động lực, máy kéo, đến nay, ngành cơ khí trong nước đã sản xuất được động cơ diesel công suất đến 30 mã lực, chiếm trên 30% thị phần trong nước. Đối với máy liên hợp gặt lúa, cơ khí trong nước chiếm 15% thị phần. Có 15 doanh nghiệp, nhưng chỉ có 3 doanh nghiệp gồm Tư Sang 2 ở Tiền Giang; Phan Tấn ở Đồng Tháp, Cơ khí An Giang có công suất đáp ứng khoảng 1.000 chiếc/năm. Công ty Cổ phần Ôtô Trường Hải (THACO) liên doanh với Hàn Quốc lắp ráp máy, thiết bị nông nghiệp.
Ông Phan Tấn Bện, Giám đốc Công ty TNHH MTV cơ khí nông nghiệp Phan Tấn cho rằng, ngành cơ khí chế tạo máy nông nghiệp Việt Nam đã quá lạc hậu và sắp đi vào ngõ cụt so với tốc độ phát triển của các nước trong khu vực. Nhờ vào chính sách của Nhà nước nên việc cơ giới hóa đang ngày càng được tăng lên ở mỗi khâu. Tuy nhiên, hiện nay hầu hết những máy móc phục vụ cho việc cơ giới hóa là những loại máy ngoại nhập. Máy nông nghiệp sản xuất trong nước hầu như ngày càng vắng bóng trên thị trường và dần tự đánh mất vị thế.
Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là do Việt Nam chưa phát triển được một số ngành mũi nhọn trong chế tạo cơ khí nói chung và cơ khí nông nghiệp nói riêng dẫn đến tình trạng thiếu định hướng, thiếu tập trung trong phát triển ngành. Nguồn lực đầu tư cho cơ khí, luyện kim còn thấp so với những ngành kinh tế, công nghiệp khác dễn đến phần lớn máy móc lạc hậu, các thiết bị đều phải nhập từ bên ngoài không đồng bộ, thiếu nguồn nguyên liệu... Điều này khiến các doanh nghiệp trong nước phải thường xuyên sản xuất trong tình trạng bị động, năng suất, chất lượng thấp, sản phẩm nhìn chung chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của thị trường.
Ông Phan Tấn Bện chỉ rõ, một sản phẩm hoàn chỉnh thì sẽ bao gồm nhiều chi tiết cấu thành. Tự mỗi bản thân công ty không thể nào sản xuất toàn bộ vì dàn trải và chi phí đầu tư rất lớn. Những chi tiết đòi hỏi cao về mặt kết cấu, nguyên vật liệu, đều phụ thuộc hoàn toàn vào hàng của Trung Quốc, thiếu ổn định. Vì vậy, khi sản xuất máy nông nghiệp trong nước không đủ độ bền, không ổn định sẽ làm ảnh hưởng đến uy tín của máy sản xuất trong nước. Còn nếu nhập hàng của Nhật Bản hay Hàn Quốc, giá rất cao làm tăng giá thành, sản phẩm làm ra không cạnh tranh về giá cả.
“Một nguyên nhân căn cơ nữa là đặc thù của ngành sản xuất máy nông nghiệp là vốn đầu tư lớn, trong khi lợi nhuận thấp lại bị cạnh tranh gay gắt từ nhiều dòng máy nhập khẩu như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc… nên ít ai chịu đầu tư”, ông Bện nói thêm.
Ông Nguyễn Chỉ Sáng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Cơ khí Việt Nam cho rằng, dung lượng thị trường từng loại sản phẩm trong các ngành cơ khí còn nhỏ, chưa đảm bảo tính kinh tế trong việc đầu tư sản xuất, chẳng hạn như sản xuất, lắp ráp ô tô hay máy nông nghiệp, máy kéo.
Vốn đầu tư cho các dự án cơ khí rất lớn. Các doanh nghiệp Việt Nam thường không đủ năng lực để đầu tư, trong khi nguồn lực hỗ trợ của Nhà nước rất hạn chế; cùng đó là công nghiệp hỗ trợ ngành cơ khí chưa đáp ứng được yêu cầu cung cấp nguyên liệu, linh kiện, phụ tùng cho các nhà sản xuất sản phẩm hoàn chỉnh. Các phân ngành cơ khí chế tạo cơ bản như tạo phôi, gia công áp lực, gia công chính xác, nhiệt luyện, xử lý bề mặt và sản xuất khuôn mẫu... rất kém phát triển. 
*Doanh nghiệp cần cơ chế