Công bố Nghị quyết hướng dẫn xét xử vụ án xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi

Ngày 14/10, tại Hà Nội, Tòa án nhân dân Tối cao tổ chức Lễ công bố Nghị quyết số 06/2019 của Hội đồng Thẩm phán, Tòa án nhân dân Tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định tại các điều 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147 của Bộ luật Hình sự và việc xét xử vụ án xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi.
Theo Phó Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Trí Tuệ, trong thời gian qua, tình trạng tội phạm xâm hại tình dục, đặc biệt là các tội về xâm hại tình dục đối với trẻ em diễn biến phức tạp, có xu hướng gia tăng, nhiều vụ việc nghiêm trọng xảy ra gây bức xúc trong dư luận xã hội.

Bên cạnh đó, việc triển khai các quy định của Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự, các đạo luật có liên quan và các hướng dẫn thi hành trong thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử cũng phát sinh một số khó khăn, vướng mắc.
Để có cơ sở pháp lý nhằm xử lý ngày càng có hiệu quả loại tội phạm này, Bộ luật Hình sự năm 2015 đã sửa đổi, bổ sung một số nội dung liên quan đến các tội xâm phạm tình dục như làm rõ về chủ thể phạm tội; cụ thể hóa hành vi phạm tội; mở rộng nội hàm khái niệm “giao cấu”, bổ sung trường hợp “thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác”; sửa đổi, bổ sung một số tình tiết định khung tăng nặng đối với nhóm tội này và bổ sung Tội sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm (Điều 147) nhằm hình sự hóa hành vi lôi kéo, dụ dỗ, ép buộc người dưới 16 tuổi trình diễn khiêu dâm hoặc trực tiếp chứng kiến việc trình diễn khiêu dâm dưới mọi hình thức… 

Tuy nhiên, thực tiễn thi hành hơn một năm qua cho thấy vẫn còn một số quy định chưa thực sự rõ ràng, cụ thể, cần phải hướng dẫn để bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử.
Thực hiện Kế hoạch triển khai thi hành Bộ luật Hình sự năm 2015, Nghị quyết số 41 của Quốc hội, ngày 20/9/2019 vừa qua, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao đã thông qua Nghị quyết hướng dẫn áp dụng một số quy định tại các điều 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147 của Bộ luật Hình sự và việc xét xử vụ án xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi. Nghị quyết này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 5/11/2019.
Bà Rana Flowers, Trưởng Đại diện Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF ) Việt Nam cho biết, UNICEF nhiệt liệt hoan nghênh cam kết mạnh mẽ của Tòa án nhân dân Tối cao Việt Nam trong việc tăng cường bảo vệ mọi trẻ em trai và trẻ em gái khỏi xâm hại tình dục, cũng như tăng cường tiếp cận công lý cho trẻ em. "Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán được công bố ngày hôm nay chính là một bước tiến mới" - bà Rana Flowers nhấn mạnh.
Với việc định nghĩa chi tiết nhiều hình thức xâm hại tình dục và tình tiết tăng nặng, sử dụng ngôn ngữ trung lập về giới, Nghị quyết đã tạo nên một cơ sở pháp lý mạnh mẽ hơn để bảo vệ một cách công bằng cả trẻ em gái và trẻ em trai dưới 18 tuổi khỏi xâm hại tình dục, tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn.

Điều này có ý nghĩa hết sức quan trọng vì cách định nghĩa các tội phạm tình dục trong luật có ảnh hưởng trực tiếp đến cách thức mà điều tra viên, kiểm sát viên và thẩm phán xử lý các vụ việc xâm hại tình dục trẻ em.
UNICEF đánh giá cao việc quy định nhiều biện pháp để quá trình xét xử thân thiện hơn, nhạy cảm hơn và đáp ứng tốt hơn nhu cầu đặc biệt của người chưa thành niên, theo tinh thần của Công ước của Liên hợp quốc về quyền trẻ em và các điển hình tốt trên thế giới.

Tội phạm xâm hại người chưa thành niên, đặc biệt là xâm hại tình dục, thường do người mà trẻ biết và tin cậy thực hiện một cách bí mật và được che đậy bằng cách đe dọa trẻ, thường không có người làm chứng và rất khó xác minh.

Những hướng dẫn cụ thể và rõ ràng của Nghị quyết dành cho các thẩm phán về những việc cần làm và cần tránh là hết sức quan trọng nhằm giảm thiểu tổn thương cho trẻ, đồng thời nâng cao chất lượng và tính chính xác của lời khai.
Bà Rana Flowers tin tưởng rằng những biện pháp mới này sẽ góp phần tăng cơ hội đưa lại kết quả xét xử công bằng và đúng đắn, đảm bảo rằng kẻ phạm tội xâm hại người chưa thành niên được đưa ra áng sáng của công lý./.