Cộng đồng quốc tế “hiến kế” ứng phó hạn mặn
Ngày 15/3, tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức hội thảo với các đối tác phát triển và nhà tài trợ ứng phó khẩn cấp với tình hình hạn mặn tại khu vực Trung bộ, Tây nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long.
*Nỗi khổ người dân vùng hạn mặn
Dự báo, tình hình còn xấu hơn trong những tháng tới, lượng nước chảy về trên sông Mê Kông sẽ không tăng. Nước mặn sẽ tiếp tục xâm nhập sâu hơn và sẽ có khoảng gần một nửa diện tích Đồng bằng sông Cửu Long đã chịu ảnh hưởng.
“Đến nay đã có 160.000 ha lúa bị thiệt hại, phần lớn trong đó không có thu hoạch. Mỗi héc ta bình quân 5 tấn, tức có 800.000 tấn lúa bị mất. Mỗi gia đình có 0,5 ha. Như vậy gần 300.000 hộ gia đình trong những tháng qua không có thu nhập, tức khoảng 1,5 triệu người không có thu nhập từ cây lúa”, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát lo lắng.
Không chỉ dừng lại như vậy, khi không có nước ngọt, sau vụ Đông Xuân là vụ Hè Thu cũng không thể gieo cấy được. Sẽ có khoảng 500.000 ha, tức 1/3 diện tích lúa Hè Thu của Đồng bằng sông Cửu Long sẽ không được sản xuất đúng vụ và điều đó sẽ ảnh hưởng tới năng suất, chất lượng lúa.
Do đó, năm nay sản lượng lúa ở Đồng bằng sông Cửu Long sẽ sụt giảm nghiêm trọng, ảnh hưởng tới hàng trăm nghìn hộ nông dân và hàng triệu người, Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết.
Không chỉ mất thu nhập, trên 200.000 hộ gia đình với khoảng 1 triệu người không có nước ngọt để sinh hoạt. Ở Bến Tre, người dân thậm chí phải mua 60.000-80.000 đồng/m3 nước. Nhiều nhà máy, trường học, bệnh viện, khách sạn không có nước ngọt phải mua nước, thậm chí phải dùng nước có độ mặn loãng hơn.
Có thể cảm thấy độ mặn ở nước trong khách sạn ngay ở thành phố Bến Tre, cách biển 70 km. Bến Tre có 164 xã thì 160 xã bị ảnh hưởng bởi mặn, Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết.
Ông Cao Văn Trọng, Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre cũng cho biết, ngay nhà máy nước trung tâm tỉnh cũng có độ mặn 1 phần nghìn. Thiếu nước ngọt, tỉnh đã chỉ đạo chở nước bằng xà lan từ thượng nguồn, huy động cả xe phòng cháy chữa cháy...
Tại khu vực Nam Trung Bộ, các tỉnh Bình Thuận, Ninh Thuận, Khánh Hòa, 2 năm qua liên tục xảy ra tình trạng hạn hán nghiêm trọng. Vụ Đông Xuân, các hồ chứa chỉ còn 50-60% dung tích có nước. Riêng Ninh Thuận, các hồ chỉ có 30% dung tích có nước. Ở Khánh Hòa lưu lượng nước chỉ bằng 10% so với trung bình nhiều năm, giảm 90%...
Do đó, ở 3 tỉnh trên đã có 23.000 ha phải dừng sản xuất. Có vùng ở Ninh Thuận, đây là vụ thứ 4, thứ 5 phải ngừng sản xuất. Dự kiến sẽ có khoảng 40.000ha đất lúa phải dừng sản xuất và 30.000 hộ gia đình bị thiếu nước sinh hoạt. Khu vực này dự kiến có thể tới tháng 9 mới có mưa.
Hạn hán ở khu vực Tây Nguyên cũng nghiêm trọng không kém. Có hồ chứa ở đây không còn giọt nước nào, người dân phải đào giếng ở lòng hồ. Điều đáng lo ngại là cây cà phê sẽ bị chết nếu không cũng phải 3,4 năm sau mới khôi phục được. Nguy cơ cháy rừng ở cấp nguy hiểm và cực kỳ nguy hiểm sẽ duy trì trong thời gian dài.
Theo Bộ trưởng Cao Đức Phát, đây không chỉ là El Nino mà còn là biểu hiện của biến đổi khí hậu và sẽ diễn biến nặng nề hơn. Những gì nhìn thấy hôm nay sẽ lặp lại và gay gắt hơn trong tương lai.
Vì vậy, không chỉ thực hiện ứng phó trước mắt, Việt Nam cũng thực hiện ngay những biện pháp trung hạn và dài hạn: hướng dẫn nhân dân điều chỉnh cơ cấu sản xuất, chuyển sang chăn nuôi hoặc các nghề phi nông nghiệp; xây dựng công trình...
Đồng bằng sông Cửu Long không có chỗ làm hồ chứa nên sẽ phải làm những cống ở các cửa sông để biến kênh đó thành hồ chứa nước ngọt. Không chỉ ven biển mà ngay trong nội đồng cũng phải làm để chủ động sản xuất, xây dựng hệ thống cấp nước ngọt.
Ở miền Trung, cần phải xây dựng càng nhiều hồ chứa, nhưng có hồ chứa mà không có rừng cũng không có nước, cho nên sẽ phải đồng hành cùng trồng rừng, Bộ trưởng Cao Đức Phát chỉ ra.
*Các nhà tài trợ “hiến kế”
Đại diện IRRI, ông Leocadio Sebastian cho rằng, hiện tượng xâm nhậm mặn có thể dự báo trước, do đó cũng có thể dự báo được rủi ro. Việc dự báo được trước sẽ có những chuẩn bị trong sản xuất vụ Đông Xuân, đưa ra các giống ngắn ngày, giống chịu mặn hơn trong sản xuất. Có thể sản xuất 2 vụ ngắn ngày thay vì sản xuất 3 vụ dài ngày.
Ông Leocadio Sebastian cũng cho rằng, xâm nhập mặn năm nay tăng do giảm dòng nước từ thượng nguồn là chính chứ không phải nước biển dâng. Do vậy, cần quản lý dòng chảy tốt hơn. Đồng thời cần mở rộng mô hình sản xuất nông nghiệp thông minh trong điều kiện biến đổi khí hậu.
Đại diện WB cho rằng, WB muốn cùng kết hợp với các đối tác đánh giá nhu cầu hiện nay của địa phương để hỗ trợ về tài chính và kỹ thuật. WB rất mong được hỗ trợ hơn nữa, xem xét hỗ trợ mang tính trung hạn, phát huy những nguồn lực hiện có và xem xét đầu tư những dự án lớn hơn trong tương lai.
Tuy nhiên, Việt Nam cần phải nhìn nhận vấn đề này theo nhiều chiều khác nhau, có đánh giá mang tính toàn diện và chiến lược chứ không phải vụ việc về cơ cấu, thể chế và ứng phó để hỗ trợ. Về trung và dài hạn, cần hiểu tầm quan trọng của thông tin và dữ liệu về quy hoạch tài nguyên nước…
Xem xét đâu là cơ chế tối ưu hóa tài nguyên nước, xem xét kế hoạch sử dụng tài nguyên nước. Những hạng mục cần đầu tư cần rà soát, tăng tốc hơn.
Đồng tình quam điểm trên, đại diện ADB cho rằng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nên cùng Bộ Kế hoạch Đầu tư và nhà tài trợ rà soát lại thứ tự ưu tiên cho các dự án của Chính phủ cũng như của nhà tài trợ.
Đặt ưu tiên cho các dự án vùng hạn hán, xâm nhập mặn, ưu tiên cả về thứ tự và thủ tục. Nếu theo trật tự sắp xếp hiện tại và theo thủ tục triển khai bình thường, có những dự án đến năm 2018 mới được duyệt.
Về thiết kế kỹ thuật, hầu hết đề xuất vẫn đi theo trường phái cổ điển là hiện đại hóa kênh mương. Với tình trạng thiếu nước như hiện tại không giải quyết được. Khi kênh mương mở, người dân đầu nguồn sẽ không có tinh thần tiết kiệm để người cuối nguồn sử dụng. Do đó, giải pháp kỹ thuật nên chuyển sang tưới bằng hệ thống ống kết hợp với cung cấp nước sinh hoạt. Cách này rất tiết kiệm nước vừa đáp ứng được thủy lợi vừa đáp ứng nướ sinh hoạt, đại diện ADB cho hay.
Về mặt thể chế, đại diện ADB cũng cho rằng, cần xem lại về việc miễn thủy lợi phí. Trong trường hợp không bỏ được thì thay cách hỗ trợ thủy lợi phí theo diện tích tưới như hiện nay bằng hỗ trợ trên sản lượng nông sản sản xuất ra. Điều này vừa khuyến khích nông sản xuất khối lượng nhiều và tiết kiệm nước.
Bà Pratibha Mehta, Điều phối viên thường trú Liên Hợp Quốc tại Việt Nam cho rằng, Việt Nam cần nâng cao khả năng chống chịu của người dân để thích ứng và đối mặt với rủi ro thiên tai. Đầu tiên, Việt Nam cần phải có đánh giá liên ngành toàn diện và nhanh chóng về quy mô, mức độ nghiêm trọng của vấn đề để từ đó mở rộng phạm vi và quy mô ứng phó. Xem xét lại các chương trình đầu tư, các ưu tiên cho những vấn đề khẩn cấp, để đáp ứng với yêu cầu ứng phó khẩn cấp./.
Tin liên quan
-
Kinh tế Việt Nam
Chỉ thị của Thủ tướng về các biện pháp cấp bách ứng phó xâm nhập mặn ở ĐBSCL
20:41' - 12/03/2016
Ngày 12/3, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ chị số 09/CT-TTg về việc triển khai các biện pháp cấp bách ứng phó xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long.
-
Kinh tế Việt Nam
Biến đổi khí hậu đang diễn biến xấu: Bài 2: Giải cứu hạn hán, xâm nhập mặn
13:51' - 11/03/2016
Để ứng phó với hạn hán, xâm nhập mặn sâu, kéo dài trong thời gian tới, bên cạnh những giải pháp mang tính chất toàn vùng, mỗi địa phương cũng cần có biện pháp cụ thể để giải cứu tình hình hiện nay.
-
Kinh tế Việt Nam
Biến đổi khí hậu đang diễn biến xấu: Bài 1: Kiệt quệ vì hạn hán, xâm nhập mặn
10:50' - 11/03/2016
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đến đầu tháng 3/2016, có khoảng 139.000 ha lúa Đông Xuân ở các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long bị thiệt hại từ 30 đến 70% do hạn hán, xâm nhập mặn.
-
Ngân hàng
Hỗ trợ tín dụng khắc phục thiệt hại do hạn hán, xâm nhập mặn
17:06' - 09/03/2016
Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các tổ chức tín dụng chủ động rà soát thiệt hại vốn tín dụng do hạn hán, xâm nhập mặn tại các tỉnh Đồng bằng Sông Cửu Long.
-
Kinh tế & Xã hội
Dự báo thời tiết tháng 3: Khô hạn và xâm nhập mặn vẫn diễn ra gay gắt
18:08' - 01/03/2016
Dự báo thời tiết cả nước trong tháng 3/16: Có khả năng xảy ra từ 1-2 đợt không khí lạnh ảnh hưởng đến các tỉnh miền Bắc, tập trung trong khoảng nửa đầu tháng. Đông Nam Bộ tiếp tục nắng nóng.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Việt Nam
Hải Dương: Chuẩn bị vận hành thử 12 xã, phường mới từ ngày 15/6
09:10'
UBND tỉnh Hải Dương đang chuẩn bị các điều kiện cần thiết để tổ chức vận hành thử nghiệm 12 xã, phường mới sau sắp xếp, bắt đầu từ ngày 15/6.
-
Kinh tế Việt Nam
Thủ tướng phát biểu tại Hội nghị đại dương của Liên hợp quốc lần thứ 3
07:47'
Thủ tướng khẳng định, vị trí địa lý quan trọng của ASEAN từ bao đời nay luôn là trái tim của một Châu Á biển, nơi các dòng chảy thương mại, văn hoá và hợp tác tụ hội qua nhiều thế kỷ.
-
Kinh tế Việt Nam
Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp các Lãnh đạo Liên minh châu Âu
07:45'
Tại các cuộc gặp, Thủ tướng Chính phủ bày tỏ tin tưởng dưới sự dẫn dắt của ông Antonio Costa và bà Ursula von der Leyen, con thuyền EU sẽ vượt sóng, phát triển tốt hơn.
-
Kinh tế Việt Nam
Thủ tướng Phạm Minh Chính hội kiến Tổng thống Pháp Emmanuel Macron
07:44'
Thủ tướng nhấn mạnh thành công của chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam vừa qua của Tổng thống, đem lại xung lực mạnh mẽ cho quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Pháp.
-
Kinh tế Việt Nam
Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp Thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis
07:43'
Hai Thủ tướng hài lòng ghi nhận thành quả tốt đẹp trong quan hệ hợp tác hữu nghị giữa hai nước kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao (15/4/1975-15/4/2025).
-
Kinh tế Việt Nam
Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp Tổng Thư ký Liên hợp quốc
07:42'
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã có cuộc gặp với Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres.
-
Kinh tế Việt Nam
Thủ tướng Phạm Minh Chính đồng chủ trì Hội nghị thượng đỉnh về đồng bằng châu thổ thế giới
07:40'
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Tổng thống Iraq Abdul Latif Rashid đã đồng chủ trì Hội nghị thượng đỉnh về các vùng đồng bằng châu thổ bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu.
-
Kinh tế Việt Nam
Hà Nội thực hiện các giải pháp cải thiện 3 chỉ số liên quan đến hành chính công
21:53' - 09/06/2025
Hà Nội vừa ban hành Kế hoạch về cải thiện Chỉ số Hài lòng của người dân (SIPAS), Chỉ số Cải cách hành chính (PAR INDEX) và Chỉ số Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) năm 2025.
-
Kinh tế Việt Nam
Hà Nội thành lập 11 Tổ công tác chỉ đạo sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã
21:52' - 09/06/2025
UBND thành phố Hà Nội ban hành Quyết định số 2844/QĐ-UBND ngày 9/6/2024 về việc thành lập 11 Tổ công tác chỉ đạo, hướng dẫn công tác sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã trên địa bàn Thành phố.