Công nghệ đê giảm sóng: "Lá chắn” mới chống xói lở bờ sông

Trước kia, phía ngoài đê biển đã từng có một đai rừng phòng hộ khá dày, tuy nhiên, trong 10 năm trở lại đây, đai rừng phòng hộ ven biển Gò Công bị xâm thực nghiêm trọng, nhiều vị trí đai rừng phòng hộ chỉ còn từ 4-20 m.

Ông Đặng Văn Suốt ở xã Gò Công Đông, tỉnh Đồng Tháp cho biết, trước đây đai rừng phòng hộ còn nhiều, nằm phía ngoài đê cách xa đê biển hàng trăm mét nhưng do sóng biển lớn tấn công trực tiếp vào rừng cây gây xói lở, đánh bật gốc rừng cây dần dần. Đặc biệt vào mùa gió chướng và mưa bão hàng năm, nhiều hàng cây to bị sóng đánh bật gốc trơ trọi.

Theo Chi cục Thủy lợi thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp, trong 10 năm trở lại đây, sạt lở bờ biển làm mất 47 căn nhà và đe dọa 120 căn nhà khác của các hộ dân sống ven đê biển. Tại đoạn xung yếu, rừng bị xói lở, đê trực diện với biển nên nguy cơ bị vỡ đê là rất cao, đặc biệt khi có bão, áp thấp nhiệt đới. Diện tích rừng phòng hộ ngày càng thu hẹp do xâm thực bờ biển, có những vị trí mất rừng từ 10-15 m/năm.

Trước tình trạng xói lở bờ biển xảy ra nghiêm trọng, tỉnh Đồng Tháp đã đầu tư các công trình chống xói lở bằng công nghệ đê giảm sóng kết cấu rỗng, góp phần ngăn chặn tình trạng xói lở, khôi phục rừng phòng hộ, bảo vệ tuyến đê biển, đảm bảo an toàn cho sản xuất, ổn định cuộc sống người dân.

Triển khai vào cuối năm 2018, công nghệ đê giảm sóng kết cấu rỗng bảo vệ bờ biển của Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam được ứng dụng thí điểm vào xử lý xói lở tại ấp cồn Cống, xã Tân Phú Đông, tỉnh Đồng Tháp. Điều này không những ngăn được tình trạng xói lở bờ biển, mà còn bồi đắp thêm chân đê, tái sinh rừng tự nhiên. Đoạn đê giảm sóng đầu tiên được triển khai trên địa bàn tỉnh và đã hoàn thành đưa vào sử dụng đạt kết quả hơn cả mong đợi.

Ông Lê Thanh Đằng, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Tân Phú Đông, tỉnh Đồng Tháp cho biết, khu vực cồn Cống trước khi chưa có đê chắn sóng, gây bồi bị sóng biển đánh gây xói lở rất nhiều. Sau khi có đoạn đê giảm sóng, khu vực này đã không còn xảy ra xói lở. Bên trong đê, lượng bùn, cát được tích tụ, rừng tự nhiên cũng đã mọc trở lại, góp phần chống xâm thực của nước biển, gây xói lở như trước đây.

Từ thành công này, mô hình đê giảm sóng được tiếp tục được triển khai 1,535 km đê giảm sóng tại khu vực đê biển thuộc xã Gò Công Đông, tỉnh Đồng Tháp với vốn đầu tư hơn 34 tỷ đồng. Hiệu quả mang lại là tuyến đê giảm sóng đã hạn chế được sóng biển đánh trực diện vào các đai rừng phòng hộ, gây xói lở bờ biển. Đặc biệt, phía trong đê giảm sóng đã tạo được những bãi bồi và có các loại thực vật thuộc hệ sinh thái nước mặn như cây đước, cây bần, cây mắm… đã mọc và phát triển tốt.

Bà Nguyễn Thị Loanở ấp Cầu Muống, xã Gò Công Đông cho biết, trước đây, bờ biển nằm xa và có rừng dương che chắn nhưng do sóng biển đánh mạnh quá, nhất là mùa chướng làm sạt lở vào đất liền, đánh sập khoảng 1/3 căn nhà của tôi.  Từ khi xây đê đến nay, sóng giảm rõ rệt, tôi cùng một số hộ dân ở đây yên tâm hơn, không lo cảnh sóng biển tràn vào nhà, gây sạt lở nữa.

Qua kết quả khảo sát thực địa cho thấy, sau khi đưa vào sử dụng, công trình đê giảm sóng bảo vệ bờ biển cho hiệu quả chống xói lở bờ biển rõ rệt. Bãi biển sau đê được bồi lắng với chiều dày lớn nhất đạt khoảng 1 m, không có dấu hiệu xói chân như trước. Bùn, cát xuất hiện ngay sau đê và phía sát bờ nơi có dòng chảy mạnh hơn, cây non phát triển, tạo điều kiện để khôi phục rừng ngập mặn và thảm phủ thực vật ven bờ. Đối với công trình bảo vệ bờ biển Gò Công Đông sau 2 năm đưa vào sử dụng, chiều dày bồi lắng trung bình đạt khoảng 0,3 - 0,8 m.

Bên cạnh triển khai các giải pháp công trình xây dựng đê giảm sóng, tỉnh Đồng Tháp còn thực hiện nhiều giải pháp nhằm chủ động ứng phó với các ảnh hưởng tiêu cực của biến đổi khí hậu, phòng, chống sạt lở bờ biển, nhất là trong mùa mưa bão hàng năm nhằm đảm bảo an toàn tính mạng, tài sản của của nhân dân cũng như cơ sở hạ tầng thiết yếu vùng ven biển Gò Công.

Trong đó, địa phương quan tâm tổ chức quản lý tốt rừng phòng hộ hiện có gắn với quan trắc, theo dõi chặt chẽ diễn biến sạt lở trên toàn tuyến đê biển nhằm kịp thời đưa ra các giải pháp khắc phục hữu hiệu. Mặt khác, tổ chức trồng thêm rừng phòng hộ ở những nơi có điều kiện, từng bước khôi phục diện tích rừng phòng hộ ở những địa bàn xung yếu.

Nhằm góp phần phục hồi rừng ngập mặn ven biển Gò Công, nhiều dự án trồng rừng được thực hiện tại đây như: Dự án Trồng rừng đước thích ứng biến đổi khí hậu Blue & Green tại ấp Tân Phú, xã Gò Công Đông, tỉnh Đồng Tháp với diện tích trồng 4,16 ha, mật độ 7.000 cây đước/ha, với kế hoạch 1 năm trồng rừng, 3 năm chăm sóc, nguồn kinh phí do JCI Việt Nam tài trợ. Dự án trồng 10.000 cây phi lao ven biển Gò Công của Tỉnh đoàn Đồng Tháp thực hiện… Hiện nay, xã Gò Công Đông đang tích cực thực hiện Đề án “Trồng một tỷ cây xanh giai đoạn 2021-2025” của Chính phủ.

Ông Nguyễn Thanh Tâm, Phó Trưởng phòng Kinh tế xã Gò Công Đông, tỉnh Đồng Tháp trao đổi, Ủy ban nhân dân xã đã chỉ đạo lực lượng Công an, Quân sự xã phối hợp Đồn Bộ đội Biên phòng Tân Thành, Bộ đội Biên phòng tỉnh Đồng Tháp tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân đối với các hoạt động phòng, chống thiên tai nói chung cũng như phòng, chống sạt lở bờ biển nói riêng, cùng chung tay bảo vệ và phát triển tài nguyên rừng phòng hộ nhằm ứng phó biến đổi khí hậu, bảo vệ sản xuất và đời sống nhân dân.

Đồng thời, kiến nghị Ủy ban nhân dân tỉnh đầu tư các kè cứng nối liền từ Vàm Láng đến Đèn Đỏ bằng nguồn ngân sách của trung ương đầu tư. Công trình này nhằm giảm sóng, gây bồi bảo vệ diện tích rừng phòng hộ hiện có, từng bước phục hồi lại diện tích đất ven biển đã mất do xói lở gây ra.

Tuyến đê biển dài 21,2 km trên địa bàn xã Gò Công Đông hiện còn khoảng trên dưới 7 km chưa được kè biển. Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Tháp đã chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường giao Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn làm chủ đầu tư đang lập báo cáo đề xuất trung ương đầu tư hai đoạn còn lại với tổng mức dự kiến đầu tư khoảng 336 tỷ đồng để kết nối toàn tuyến nhằm đảm bảo sự ổn định của hành lang ven biển.

Trong chuyến khảo sát vừa qua tại đê biển Gò Công vào năm 2024, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý để địa phương tiếp tục đầu tư xây kè giảm sóng cho đoạn đê còn lại từ nguồn ngân sách trung ương.... Sau khi hoàn thành, kè giảm sóng xa bờ tuyến đê biển Gò Công sẽ được khép kín không chỉ có tác dụng phòng chống sạt lở mà còn góp phần gây bồi, tạo bãi để địa phương tiếp tục trồng, tái tạo rừng phòng hộ bảo vệ đê biển.