Công ty chứng khoán với cuộc đua margin

Sự sôi động và đi lên của thị trường chứng khoán từ giữa năm 2020 và đặc biệt là năm 2021 khiến nhu cầu vay margin (giao dịch ký quỹ) của nhà đầu tư tăng nhanh. Để đáp ứng nhu cầu của thị trường, các công ty chứng khoán đã liên tiếp nâng vốn, qua đó nới room margin. Điều này không chỉ giúp công ty chứng khoán “giữ chân” và thu hút nhà đầu tư mà còn tăng doanh thu, lợi nhuận cho doanh nghiệp. Tuy nhiên vay margin sẽ gây ra rủi ro rất lớn cho nhà đầu tư khi thị trường đi xuống. 
*Doanh thu cho vay tăng nhanh
Thực tế, margin đóng góp một phần không nhỏ vào kết quả kinh doanh vượt trội của doanh nghiệp ngành chứng khoán.
Đơn cử, Công ty cổ phần Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV) công bố Báo cáo tài chính quý III/2021, với doanh thu hoạt động đạt 226 tỷ đồng, tăng gần 41% so với cùng kỳ năm trước; trong đó, mảng cho vay margin và môi giới đóng góp doanh thu lớn nhất và cũng là 2 mảng tăng trưởng nhanh nhất.
Cụ thể, lãi từ cho vay và phải thu của KBSV tăng 69% lên mức 92,3 tỷ đồng. Doanh thu môi giới tăng 191% lên gần 96 tỷ đồng.
Hay như Công ty cổ phần Chứng khoán Tp. Hồ Chí Minh (mã chứng khoán: HCM) công bố kết quả kinh doanh 9 tháng năm 2021, với doanh thu thuần 2.411 tỷ đồng, tăng 124% so với cùng kỳ năm 2020 và hoàn thành 90% kế hoạch. Lợi nhuận trước thuế lũy kế 9 tháng đạt 1.151 tỷ đồng, tăng 135% so với cùng kỳ năm 2020.
Đáng chú ý, doanh thu từ các hoạt động cho vay ký quỹ đạt 808 tỷ đồng, tăng 125% so với cùng kỳ và chiếm tới 34% tổng doanh thu của HCM.
Đối với Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (mã chứng khoán: VCBS), tại thời điểm cuối quý III/2021, dư nợ cho vay ký quỹ của VCBS đạt hơn 3.385 tỷ đồng, gấp hơn 2 lần so với thời điểm đầu năm 2021.
Doanh thu mảng này tuy không đóng góp nhiều trong cơ cấu của  tổng doanh thu của VCBS nhưng lại là mảng có tốc độ tăng trưởng mạnh nhất. Quý III/2021, VCBS thu về hơn 70,8 tỷ đồng lãi từ các khoản cho vay và phải thu, gấp hơn 3 lần so với cùng kỳ năm trước.
Hiện nay, Công ty cổ phần Chứng khoán SSI (SSI) dẫn đầu thị trường về mảng cho vay ký quỹ, với dư nợ cuối quý III/2021 đạt mức kỷ lục 18.100 tỷ đồng. Doanh thu từ mảng cho vay và phải thu đạt 431,6 tỷ đồng, tăng trưởng tới 268% so với quý III/2020.
*Cuộc đua giữ khách hàng
“Miếng bánh” margin trở nên màu mỡ khi thị trường diễn biến sôi động và nhu cầu dùng đòn bẩy trong đầu tư tăng cao. Để cạnh tranh và thu hút khách hàng, nhiều công ty chứng khoán có động thái giảm lãi cho vay và phí giao dịch.
Giới phân tích cho rằng, xu hướng hạ lãi suất cho vay margin là tất yếu và các công ty chứng khoán không hạ lãi suất sẽ đứng trước nguy cơ mất khách hàng.
Theo SSI, cuối tháng 9 vừa qua, SSI đã hoàn tất việc nhận giải ngân khoản vay tín chấp nước ngoài có giá trị lớn nhất trong ngành chứng khoán, trị giá 118 triệu USD.
Việc mở rộng thêm các hạn mức vay nước ngoài với số vốn lớn được SSI sử dụng để phân bổ vào các hoạt động kinh doanh mang lại lợi nhuận cao và rủi ro thấp, tăng cường năng lực cạnh tranh cho khối dịch vụ chứng khoán và bán lẻ, phân bổ vào mảng dịch vụ hỗ trợ tài chính cho khách hàng với mức chi phí và khối lượng cạnh tranh trên thị trường, đặc biệt là hoạt động cho vay margin.
Từ ngày 15/11/2021, SSI ra mắt sản phẩm giao dịch T5 - “Tận dụng vốn vay - 5 ngày miễn lãi”, lãi suất 0%, giúp khách hàng tận dụng cơ hội biến động trên thị trường chứng khoán và tối ưu hóa lợi nhuận đầu tư. Nguồn vốn ưu đãi cho sản phẩm lên tới 2.000 tỷ đồng.
Tham gia sản phẩm T5, nhà đầu tư sẽ được miễn hoàn toàn lãi vay mua chứng khoán trong vòng 5 ngày giao dịch đầu tiên và chỉ bắt đầu tính lãi với số dư nợ cuối kỳ ngày thứ 6.
Tỷ lệ cho vay tối đa 50%, áp dụng cho tất cả các danh mục ký quỹ hiện hành của SSI. Chương trình áp dụng với tất cả khách hàng cũ và mở mới tài khoản tại SSI, có nhu cầu sử dụng dư nợ margin không vượt quá 2 tỷ đồng trên 1 tài khoản, không áp dụng với các khách hàng có thỏa thuận riêng về lãi suất vay ký quỹ không theo chương trình chung.
Chứng khoán Yuanta Việt Nam (YSVN) cũng chính thức nâng hạn mức cho vay ký quỹ từ 25/11/2021 sau khi tăng vốn điều lệ lên 2.000 tỷ đồng.
Việc tăng vốn giúp YSVN tăng khả năng cho vay margin, nhà đầu tư được tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi, tăng cơ hội sở hữu các cổ phiếu tốt trong thời điểm thị trường chứng khoán đang phát triển như hiện nay.
Theo YSVN, đi cùng với những diễn biến tích cực của thị trường, nhu cầu về vay margin cũng tăng cao khi nhiều nhà đầu tư muốn nắm bắt cơ hội này.
Đối với mỗi nhà đầu tư khi mở tài khoản tại YSVN theo hình thức eKYC đến 31/12/2021 sẽ nhận được ưu đãi lãi suất margin chỉ 6% ổn định từ nay đến 15/4/2022. Sau thời gian ưu đãi lãi suất hấp dẫn 6%, nhà đầu tư sẽ được hưởng các ưu đãi margin khác chỉ từ 6,8% theo quy định của YSVN.
Với kết quả kinh doanh tích cực trong quý III và diễn biến “bùng nổ” về thanh khoản trong quý IV, doanh nghiệp ngành chứng khoán hứa hẹn sẽ có “vụ mùa bội thu” năm 2021, đạt mức cao kỷ lục về doanh thu và lợi nhuận; trong đó, có sự đóng góp lớn của mảng cho vay margin.
Tuy nhiên, margin giống như “dao 2 lưỡi”, vì khi thị trường tăng điểm sẽ là chất “xúc tác” giúp gia tăng lợi ích cho cả công ty chứng khoán và nhà đầu tư, nhưng khi thị trường đi xuống sẽ gây ra rủi ro lớn cho công ty chứng khoán, nhà đầu tư và thị trường chung.
Vì vậy, giới phân tích khuyến nghị công ty chứng khoán lẫn nhà đầu tư cần cẩn trọng trong hoạt động cho vay và đi vay margin. Qua đó, tránh rủi ro cho công ty chứng khoán và nhà đầu tư, góp phần giúp thị trường phát triển bền vững./.