Đằng sau “cơn sốt” về NFT

Một bức tranh về những chú mèo hoạt hình có đôi mắt to tròn. Đoạn video về một cú bật nhảy ghi bàn của cầu thủ bóng rổ Lebron James. Một bức tranh kỹ thuật số được ghép lại từ 5.000 bức nhỏ hơn.

NFT- một hình thức mới trong việc mua bán các sản phẩm nghệ thuật kỹ thuật số cùng những phương tiện truyền thông khác. Ảnh: Town & Country Magazine

Tất cả những thứ này gần đây đã được chuyển thành NFT- một hình thức mới trong việc mua bán các sản phẩm nghệ thuật kỹ thuật số cùng những phương tiện truyền thông khác.
Các loại tài sản điện tử này đại diện cho "cơn sốt" mới nhất dựa trên công nghệ chuỗi khối (blockchain): chuỗi mã đại diện không thể thay thế NFT (Non-fungible token).

Cách đây ba năm, toàn bộ thị trường NFT chỉ được định giá không quá 42 triệu USD. Sang tới cuối năm 2020, ước tính mới nhất từ chuyên trang theo dõi thị trường NFT Nonfungible.com cho thấy con số trên đã tăng 705% lên 338 triệu USD.
Dù chưa có ước tính chính xác trong hiện tại, nhưng chắc chắn quy mô thị trường NFT đã tăng cao hơn nữa khi xem xét giá của các NFT được bán trong hai tháng đầu năm 2021: Tính đến tháng Hai, đã có gần 150.000 NFT được bán ra với tổng trị giá khoảng 310 triệu USD. Con số này gấp gần 5 lần lượng được bán trong cả năm 2020.
Một số người đam mê tài sản điện tử đã cho rằng NFFT chính là "đồng tiền" của thế giới tương lai. Nhưng liệu nhận định này có quá vội vã?
* NFT là gì?
Diễn giải theo cách đơn giản nhất, NFT là một mục nhập trên một blockchain - công nghệ sổ cái kỹ thuật số phi tập trung làm nền tảng cho các loại tiền kỹ thuật số như bitcoin.
Điểm khác biệt ở giữa hai loại hình này là bitcoin có thể thay thế được, có nghĩa là một đồng bitcoin về cơ bản không thể phân biệt được với đồng bitcoin khác và chúng tương đương về giá trị.

Trong khi đó, NFT là chuỗi mã thông báo không thể thay thế và hoàn toàn khác biệt trên các blockchain. Vì vậy NFT có thể đại diện cho những thứ "có một không hai", như một bức ảnh chụp cực hiếm hoặc thậm chí một bức tranh như trường hợp của cô người máy Sophia.
Khi mua NFT, người mua có cả bản ghi quyền sở hữu không thể xóa của một tài sản và quyền truy cập vào tài sản thực tế. Những tài sản này có thể là bất cứ thứ gì. Hiện tại, chúng chủ yếu là các tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số hoặc thẻ trò chơi.

Một số là hàng hóa ảo chỉ tồn tại trong thị trường bán chúng và một số được đóng gói trong các định dạng quen thuộc như JPEG hoặc PDF. Một số ít NFT là các bản ghi kỹ thuật số về quyền sở hữu của một đối tượng cụ thể có ngoài đời thực.
NFT đã bắt đầu nhen nhóm từ năm 2017. Hai NFT đầu tiên và nổi tiếng nhất là CryptoPunks (bức ảnh kỹ thuật số về 10.000 nhân vật người và động vật theo phong cách hoạt hình đáng yêu) và CryptoKitties (một bộ sưu tập về loài mèo được vẽ một cách kỳ công).

Ban đầu, chúng được cho đi miễn phí. Nhưng hiện tại, bức CryptoKitties có giá trị nhất được bán với giá hơn 100.000 USD, trong khi CryptoPunks có giá hơn 1 triệu USD.
CryptoKitties ra mắt vào năm 2017, gây ra cơn sốt thu thập NFT vào thời điểm đó. Ngày nay, hơn 260 hình ảnh nhân vật được giao dịch trao tay mỗi tuần, tạo ra hơn 2 triệu USD doanh thu hàng năm.
* NFT có gì đặc biệt?
Đối với người mua, NFT cung cấp chứng chỉ quyền sở hữu đối với một sản phẩm kỹ thuật số và bảo vệ giá trị của hàng hóa này.

Môi trường Internet giúp người dùng dễ dàng sao chép và giả mạo bất cứ nội dung gì, từ hình ảnh, âm thanh đến văn bản. Nếu không có một hồ sơ sở hữu không thể chối cãi như NFT, hàng hóa đó về cơ bản là vô giá trị.
Còn đối với người bán, NFT không chỉ giúp họ có thể bán một sản phẩm trong ngày hôm nay mà còn có thể tiếp tục kiếm tiền từ nó sau này. Như với các nghệ sĩ, trong lịch sử họ đã phải vật lộn để nhận được thành quả nếu giá trị tác phẩm của họ tăng cao.

NFT có thể được mã hóa để cho phép người tạo sản phẩm ban đầu thu tiền mỗi lần mã đại diện đó được giao dịch, thường từ 2,5 - 10% giá bán. Khả năng thiết lập nguồn doanh thu định kỳ hấp dẫn bất kỳ ai đang muốn mở rộng tiềm năng kiếm tiền từ danh tiếng của họ.

Ví dụ: ngôi sao YouTube Mỹ Logan Paul đã bán một NFT bức ảnh hoạt hình của chính anh với giá 5 triệu USD vào hồi tháng Hai năm nay.

Ý tưởng về quyền sở hữu kỹ thuật số liên quan tới NFT rất phức tạp. Ảnh: 8Sided Blog

* Đằng sau "cơn sốt" NFT
Giới chuyên gia đã cảnh báo dù có vẻ rất đơn giản và mang tính công nghệ của tương lai, ý tưởng về quyền sở hữu kỹ thuật số liên quan tới NFT rất phức tạp.
Ví dụ, khi một người mua một NFT bài đăng Twitter của người nổi tiếng nào đó, họ không thực sự sở hữu bất kỳ bài đăng nào. Dù bỏ cả triệu USD để mua lại, bài đăng đó chỉ được "tạm giữ" trong blockchain, còn bên thực sự sở hữu nó vẫn là Twitter. Đây có phải là một xu hướng tốt?
Các nhà phân tích cho biết NFT chủ yếu nhằm xác thực vật phẩm kỹ thuật số gốc. Điều khiến nó thu hút được nhiều sự chú ý không đến từ công nghệ mà là sự nhiệt tình của người chọn mua những sản phẩm kỹ thuật số này.
Theo Giáo sư Michael Heller thuộc Trường Luật Columbia, NFT kết hợp điều tồi tệ nhất của blockchain và thế giới nghệ thuật. Ông cho rằng NFT lợi dụng các sản phẩm nghệ thuật trên môi trường trực tuyến, biến chúng thành một trò chơi đầu cơ của những nhà đầu tư thuộc lĩnh vực công nghệ đang tìm nơi giúp gia tăng khối tài sản của mình.
Ông Heller lập luận rằng xu hướng này dường như lãng phí tài nguyên và không phục vụ cho cả hai cộng đồng, những người đam mê blockchain và những người sưu tầm nghệ thuật. Một số nhà quan sát đồng ý rằng ở một khía cạnh văn hóa, NFT là nơi nhiều người đang cố gắng tận dụng để thể hiện sự giàu có của họ theo cách mới.
Các chuyên gia cũng khuyến cáo rằng dù nhà đầu tư mua một chai vang Mouton Rothschild bản 1982 hay một bức CryptoKitty, việc đổ tiền vào các thị trường thay thế mang lại rủi ro lớn và ít thu lời hơn so với những thị trường chính thống, chẳng hạn như cổ phiếu.

Ví dụ, một nghiên cứu gần đây của ngân hàng Citi cho thấy thị trường buôn bán sản phẩm nghệ thuật đương đại tạo ra lợi tức hàng năm 7,5% trong giai đoạn từ 1985 - 2018. Vào cùng giai đoạn đó, cổ phiếu có mức lợi nhuận 10%.
Dù thị trường NFT hiện đang tăng giá, không thể phủ nhận rằng nó chủ yếu mang tính đầu cơ. Điều quan trọng mà nhà đầu tư cần hiểu về NFT là thị trường này còn rất non trẻ. NFT sẽ còn phải trải qua các chu kỳ thăng trầm khác nhau nhằm thiết lập giá trị thực của chính mình./.