Đẩy mạnh liên thông dữ liệu, siết quản lý tàu cá phục vụ chống khai thác IUU

Sáng 18/11, tại Trụ sở Chính phủ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Phó trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) chủ trì Phiên họp lần thứ 22 của Ban Chỉ đạo, kết nối trực tuyến với 21 tỉnh, thành phố ven biển.

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tính đến ngày 15/11, tổng số tàu cá hiện có của các địa phương đã đăng ký và được cập nhật trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về nghề cá (VNFishbase) là 79.360/79.360 tàu cá (đạt 100%), tỷ lệ cấp phép khai thác là 76.811/79.360 tàu cá.

Số tàu cá không đủ điều kiện hoạt động đã được các địa phương kiểm soát, giao xã/phường, lực lượng, cán bộ quản lý có vị trí neo đậu của tàu cá.

Trong tuần không phát sinh tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài bị bắt giữ. Bộ Công an đã khởi tố 3 vụ án hình sự đối với 4 bị can; đưa ra xét xử 5 vụ/12 bị cáo. Lũy kế từ đầu năm 2024 đến 15/11/2025, cơ quan công an đã khởi tố 91 vụ án hình sự vi phạm IUU, khởi tố 136 bị can; đưa ra xét xử 48 vụ, 101 bị cáo.

Từ Phiên họp 21 đến Phiên họp 22, lực lượng chức năng phát hiện và tiến hành xử lý 62 tàu mất kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS) và vượt ranh giới cho phép khai thác trên biển

Trong tổng số 80 nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao, các bộ, ngành đã hoàn thành 55 nhiệm vụ, đang tiếp tục triển khai 25 nhiệm vụ tập trung vào 3 nhóm: Quản lý và kiểm soát khai thác thủy sản (cập nhật danh sách tàu cá nguy cơ cao; theo dõi, tổng hợp hành vi khai thác IUU; kiểm tra, giám sát sản phẩm thủy sản khai thác và nhập khẩu; số hóa quản lý tàu cá, chỉ đạo phối hợp liên ngành chống khai thác IUU; làm việc với ngư dân bị bắt giữ, xử lý ở nước ngoài…); hợp tác, ngoại giao quốc tế và thông tin kịp thời với EC (Liên minh châu Âu) và các nước liên quan về quan điểm, nỗ lực chống khai thác IUU; bảo đảm hạ tầng công nghệ thông tin và viễn thông, đánh giá chất lượng dịch vụ viễn thông; cập nhật số lượng thuê bao dịch vụ VMS hàng tuần.

Các địa phương được giao 19 nhiệm vụ, trong đó 4 nhiệm vụ chậm tiến độ, gồm: Ban hành chính sách chuyển đổi nghề, giải bản đối với tàu cá không có nhu cầu hoạt động khai thác thủy sản và chính sách hỗ trợ ngư dân nâng cấp, thay thế thiết bị VMS; xử lý xong tàu cá mất kết nối VMS, vượt ranh giới khai thác cho phép khai thác trên biển; xử lý xong tàu cá vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài bị bắt giữ; hoàn thành toàn bộ 100% tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên thực hiện rời cảng, nhập cảng trên Hệ thống truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác (eCDT).

Các địa phương đang triển khai thường xuyên các nhóm nhiệm vụ chống khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU), bao gồm: Quản lý và giám sát tàu cá; truy xuất nguồn gốc và chứng nhận, nâng cấp thiết bị VMS; hỗ trợ ngư dân và hoàn thiện cơ sở hạ tầng; xử lý vi phạm và báo cáo cập nhật dữ liệu, danh sách tàu nguy cơ cao và báo cáo định kỳ...

Tại cuộc họp, đại diện Bộ Công an cho biết, Bộ đã chỉ đạo công an 21 địa phương ven biển thực hiện cập nhật thông tin tàu cá và chủ tàu vào cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (VNeID), đồng thời kiểm tra an ninh, an toàn hệ thống dữ liệu. Tuy nhiên, việc liên thông giữa hệ thống quản lý tàu cá của Bộ Quốc phòng, Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) với VNeID chưa hoàn tất do chưa đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn kỹ thuật và an ninh, an toàn thông tin.

Trong khi đó, Tập đoàn Viettel đã triển khai các giải pháp kết nối hệ thống quản lý tàu cá của Bộ Quốc phòng với VNFishbase và eCDT; và đề xuất, thay vì kết nối trực tiếp VNeID từ nhiều hệ thống riêng rẽ, dữ liệu sẽ được tích hợp tập trung thông qua hệ thống quản lý tàu cá của Bộ Quốc phòng, đảm bảo an toàn thông tin cấp độ 3 và duy trì tính liên thông, thống nhất.

Kết luận phiên họp, Phó Thủ tướng nhấn mạnh vai trò chủ đạo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong quản lý nhà nước về nghề cá, đồng thời yêu cầu các cơ quan liên quan trực tiếp đôn đốc, kiểm tra để khắc phục tình trạng chậm trễ trong thực hiện các nhiệm vụ được giao.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cập nhật quy định phân cấp quản lý tàu cá từ 24m trở lên từ Trung ương xuống địa phương, đặc biệt về thẩm quyền xử phạt hành chính, theo dõi, quản lý dữ liệu khi sửa đổi, bổ sung Nghị định số 37/2024/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 26/2019/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản.

Về cơ sở dữ liệu quốc gia về nghề cá, Phó Thủ tướng chỉ đạo khẩn trương hoàn thiện đề án xây dựng hệ thống dữ liệu nghề cá quốc gia đồng bộ, thống nhất, liên thông, dùng chung trước ngày 31/12, bảo đảm dữ liệu "đúng, đủ, sạch, sống" và phục vụ đầy đủ nghiệp vụ quản lý, truy xuất nguồn gốc và giám sát tàu cá, phân quyền rõ ràng để từng đối tượng, kể cả người dân, truy cập và kê khai. Bộ Nông nghiệp và Môi trường được giao chủ trì phối hợp với chuyên gia kỹ thuật xây dựng kiến trúc, chức năng và phân quyền của hệ thống.

Phó Thủ tướng giao Thanh tra Chính phủ rà soát toàn bộ công cụ pháp lý và chế tài xử lý vi phạm hành chính về khai thác IUU, lựa chọn một số địa phương kiểm tra, hướng dẫn để xử lý 100% trường hợp tồn đọng.

Các địa phương được yêu cầu rà soát tàu cá, đảm bảo mỗi tàu có bộ dữ liệu riêng, kiểm soát tàu đủ điều kiện hoạt động, thu hồi giấy phép tàu hết hạn hoặc không đủ điều kiện, đồng thời thực hiện các biện pháp hỗ trợ ngư dân.

Về quản lý cảng, các địa phương phối hợp với Bộ Quốc phòng, Bộ đội Biên phòng xác định cảng cá đủ điều kiện, hỗ trợ các cảng cá tư nhân hoàn thiện thủ tục, hướng tới tự động hóa quy trình đăng ký và chứng nhận nguồn gốc thủy sản khai thác.

Trong dài hạn, các địa phương cần đánh giá chuyển đổi sinh kế cho ngư dân, xây dựng chính sách nghề cá bền vững, gắn khai thác hợp lý với khả năng cung ứng của tự nhiên, đồng thời thúc đẩy nuôi hải sản công nghệ cao xa bờ và hợp tác khai thác thủy sản tại vùng biển quốc tế.