Sau khi kiểm tra thực tế, Đoàn kiểm tra khẳng định việc nhà chùa tự ý phá bỏ hai cổng phụ để xây dựng mới và Ban Quản lý đầu tư xây dựng huyện Thanh Oai tự ý tiến hành lót bê tông, lát nền đá sân chùa, xây bệ đá gốc cây cổ thụ, dựng đèn điện chùm, di dời cây lưu niệm trong khu vực bảo vệ II kiến trúc không phù hợp với cảnh quan và kiến trúc của chùa Bối Khê.
Các hạng mục trên được xây dựng mà chưa có ý kiến của cơ quan có thẩm quyền là vi phạm nghiêm trọng pháp luật về di sản văn hóa.
Thanh tra Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch cho rằng, UBND huyện Thanh Oai chưa có sự phối hợp với các sở, ngành địa phương trong công tác quản lý bảo vệ và phát huy giá trị của di tích.
Sau khi có thông tin từ các cơ quan báo chí, UBND huyện chưa có phản ứng kịp thời. Do vậy, việc xây dựng của nhà chùa và Ban Quản lý đầu tư xây dựng huyện Thanh Oai là hành vi vi phạm nghiêm trọng, cần phải được xử lý kịp thời.
Để chấn chỉnh tình trạng tu bổ, tôn tạo không phép trên địa bàn, Đoàn kiểm tra đề nghị UBND thành phố Hà Nội làm rõ trách nhiệm, có hình thức kỷ luật đối với tổ chức, cá nhân của chính quyền địa phương trong việc để xảy ra vi phạm.
Đoàn kiểm tra cũng đề nghị Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Giáo hội Phật giáo Hà Nội có văn bản chỉ đạo các sư trụ trì tuân thủ nghiêm túc Luật Di sản văn hóa trong việc tu bổ, tôn tạo các cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng là di tích lịch sử, văn hóa và danh lam thắng cảnh đã được xếp hạng các cấp và trong danh mục kiểm kê; kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm và có hình thức kỷ luật đối với sư trụ trì chùa Bối Khê vì tự ý phá bỏ hai cổng phụ của di tích.
Tại thời điểm kiểm tra, Đoàn kiểm tra ghi nhận chùa Bối Khê còn tiếp nhận công đức bằng hiện vật như đèn thờ, ghế xi măng, lọ lộc bình…, hệ thống bảng biển báo chưa phù hợp, gây phản cảm, nội tự chưa được bao sái đảm bảo vệ sinh nơi thờ tự, khuôn viên chùa còn để xe đạp, xe máy bừa bãi trong sân.
Hai cổng phụ do nhà chùa tự ý xây dựng, sân lát đá do UBND huyện đầu tư xây dựng. Các hạng mục công trình nêu trên diễn ra trong một thời gian dài, Ban quản lý di tích, UBND xã Tam Hưng, Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Thanh Oai, nhà chùa, Hội người cao tuổi xã Tam Hưng đều biết nhưng không có biện pháp xử lý cụ thể.
Trong khi đó, Nhà nước xếp hạng di tích chùa Bối Khê với giá trị văn hóa và kiến trúc nghệ thuật cao. Do vậy, việc quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh cần thực hiện nghiêm theo các quy định của pháp luật.
Theo UBND xã Tam Hưng, xã đã nhiều lần đề nghị các cấp xem xét cho chùa tu bổ nhưng các cấp chưa có văn bản trả lời.
Đối với việc xây dựng hai cổng phụ và hạng mục sân ngũ môn do nhà chùa tự ý xây dựng, UBND xã đã lập biên bản và đình chỉ thi công để lập hồ sơ trình các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Tuy nhiên, việc quản lý di tích chưa được tốt nên các hạng mục xây dựng tiếp tục diễn ra.
Đại diện thôn cũng khẳng định việc xây dựng tại chùa Bối Khê là sai và đề nghị Đoàn kiểm tra cho nhân dân rút kinh nghiệm để sửa chữa. Sư trụ trì nhận sai sót trong việc xây dựng hai cổng phụ vì nhà chùa suy nghĩ hạng mục cổng phụ đã được phê duyệt năm 2004 nên mới tự ý cho xây dựng.
Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Thanh Oai cho biết, đơn vị đã 3 lần có văn bản đề nghị UBND xã Tam Hưng đình chỉ xây dựng công trình và khắc phục hậu quả; báo cáo UBND huyện và Phòng về phương án giải quyết vụ việc tự ý xây dựng mới hai cổng phụ chùa Bối Khê nhưng xã Tam Hưng vẫn không có văn bản trả lời và báo cáo./.