Dịch COVID-19: Cơ hội cho thương mại nông sản Việt

Sáng 27/4, tại Hà Nội, Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn (IPSARD) kết hợp với Chương trình Australia Hỗ trợ cải cách kinh tế Việt Nam tổ chức hội thảo “Cơ hội và thách thức đối với thương mại nông sản Việt Nam trong bối cảnh đại dịch COVID-19”.
Chia sẻ kết quả nghiên cứu Cơ hội và thách thức đối với thương mại nông sản Việt Nam trong bối cảnh dịch COVID-19, bà Đỗ Liên Hương, Phó trưởng Bộ môn Nghiên cứu Thị trường và Ngành hàng (IPSARD) cho biết, xuất khẩu gạo tăng do nhu cầu tăng, dẫn tới giá tăng và kim ngạch tăng; xuất khẩu thủy sản và trái cây giảm do chuỗi cung ứng đứt gãy, vận chuyển gián đoạn, chi phí cao,… Thương mại nông sản tuy giảm nhưng thấp hơn mức giảm của thương mại hàng hóa chung, bởi lương thực thực phẩm là mặt hàng thiết yếu.

Quang cảnh hội thảo. Ảnh: Nguyễn Huế/BNEWS/TTXVN

Với mặt hàng thủy sản, ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, xuất khẩu thủy sản năm 2020 giảm 1,9% so với năm 2019.  Tác động lớn nhất của đại dịch COVID-19 đối với xuất khẩu thủy sản là chi phí đầu vào tăng, thiếu lao động trầm trọng do giãn cách xã hội, công suất sản xuất vì thế giảm mạnh.
Tuy nhiên, đến quý I/2021, xuất khẩu thủy sản có dấu hiệu tăng trưởng, với mức tăng 6,9% so với cùng kỳ năm 2020. Nguyên nhân được cho là kim ngạch xuất khẩu tăng mạnh ở hầu hết các sản phẩm và thị trường.
Dự báo về thị trường xuất khẩu trong thời gian tới, ông Nguyễn Hoài Nam cho biết, các thị trường nhập khẩu lớn như Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc tiếp tục tăng nhập khẩu; các nước khu vực châu Á và một số nước sản xuất cạnh tranh như Ấn Độ, Thái Lan vẫn đang đối phó với dịch COVID-19 nghiêm trọng. Từ đó, thêm cơ hội cho Việt Nam đẩy mạnh sản xuất - xuất khẩu giành thị phần. Tuy nhiên, xuất khẩu sẽ vẫn bị tác động bởi các gói cước vận chuyển và các chi phí đầu vào tăng ngoài khả năng kiểm soát.
Về vấn đề sản xuất và thương mại rau quả, ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết, kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam từ năm 2010 đến năm 2018 liên tục tăng với tốc độ từ 20 - 40%. Tuy nhiên, từ năm 2019 đến nay, kim ngạch xuất nhập khẩu rau quả lại sụt giảm do chiến tranh thương mại, đại dịch COVID-19...
Mặc dù rau quả Việt Nam từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ mặc dù bị tác động của dịch khiến giá trị xuất khẩu mặt hàng này giảm nhưng ông Nguyễn Thanh Bình cho rằng, sự sụt giảm không lớn và chỉ trong thời gian ngắn. Trong sự sụt giảm đó vẫn có những mặt hàng tăng trưởng như sản phẩm chế biến và sự gia tang về chủng loại. Năm 2021, sản xuất, tiêu thụ rau quả của Việt Nam sẽ khôi phục và tiếp tục đà tăng trưởng mạnh.

Ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Nguyễn Huế/BNEWS/TTXVN

Trước xu hướng tăng cường bảo hộ sản xuất trong nước, tự cấp tự túc gia tăng đã tạo ra nhiều rào cản mới như giảm nhập khẩu tiểu ngạch, nâng cao yêu cầu về chất lượng, an toàn thực phẩm, kiểm dịch, truy xuất nguồn gốc… ông Nguyễn Thanh Bình cho rằng, cần đẩy mạnh liên kết từ sản xuất đến chế biến, bảo quản, tiêu thụ, liên kết vùng, địa phương tạo thành chuỗi giá trị bền vững, hiệu quả cao.
Các địa phương, doanh nghiệp cần tập trung cho sản xuất quy mô lớn, áp dụng công nghệ cao, thực hành sản xuất tốt như: VietGAP, GlobalGAP… trong sản xuất, nâng cao tỷ trọng các sản phẩm hữu cơ trong cơ cấu sản phẩm nông nghiệp để tạo ra khối lượng lớn sản phẩm với chất lượng cao cho chế biến và xuất khẩu.
Các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp cần cung cấp thông tin thị trường về các quy định phải tuân thủ khi nhập khẩu sản phẩm vào thị trường nước ngoài, hướng dẫn, huấn luyện, đào tạo nâng cao nhận thức và thực hành cho người sản xuất, nhà doanh nghiệp để giảm thiểu những trục trặc và rủi ro khi tham gia vào hoạt động sản xuất, nhập khẩu rau quả.
Đồng thời, tiếp tục mở rộng thị trường xuất khẩu, từng bước điều chỉnh cơ cấu thị trường xuất khẩu hợp lý để giảm rủi ro thiệt hại cho doanh nghiệp khi thị trường biến động. Nhà nước cần có những biện pháp kích thích kinh tế hỗ trợ cho doanh nghiệp đẩy mạnh sản xuất kinh doanh, tạo thêm nhiều việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động.
Trước những khó khăn của doanh nghiệp trong bối cảnh đai dịch COVID-19, ông Đậu Tuấn Anh, Trưởng Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho biết, các doanh nghiệp Việt Nam mong muốn tiếp tục thực hiện các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp theo hướng dễ tiếp cận và hiệu quả hơn như miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp; giãn thuế, gia hạn nộp thuế; giảm hoặc gia hạn khoản đóng góp bảo hiểm xã hội, phí công đoàn./.