Ngày 20/2, lệnh cấm công dân Trung Quốc vào lãnh thổ Nga chính thức có hiệu lực. Quyết định này của Thủ tướng Chính phủ Nga Mikhail Mishutin được giải thích là một trong những biện pháp ngăn chặn dịch COVID-19 lây lan ở Nga, nhưng đồng thời cũng gây thiệt hại nặng nề cho ngành du lịch "xứ Bạch dương". Phóng viên TTXVN tại Moskva tổng hợp phân tích tình hình từ giới chuyên gia Nga được báo chí địa phương đăng tải.
Các công ty lữ hành kêu cứu
Ngày 21/2, một ngày sau khi lệnh cấm công dân Trung Quốc vào Nga có hiệu lực, Hiệp hội các nhà điều hành tour du lịch Nga (Association of Tour Operators - ATOR) đã gửi thư lên Chính phủ nước này đề nghị xem xét khả năng bồi thường thiệt hại thực tế trực tiếp cho các công ty lữ hành nội địa vì mất thị trường khách Trung Quốc.
Bức thư do Phó Chủ tịch thứ nhất của ATOR Vladimir Kantorovich ký gửi Chính phủ Nga và được công bố trên trang web chính thức của Hiệp hội. Các doanh nghiệp du lịch lữ hành cho rằng lệnh cấm được ban ra đúng vào lúc mùa du lịch nước ngoài đang ở cao điểm.

Họ không chỉ buộc phải ngừng bán sản phẩm và dịch vụ cho du khách Trung Quốc mà trong 10 ngày gần đây còn phải tự chi trả chi phí để khẩn trương đưa du khách Nga trở về từ Trung Quốc. Ngoài ra, hầu hết các doanh nghiệp lữ hành không được nhận lại các khoản tiền đặt cọc sau khi các tour du lịch bị hủy, bao gồm các khoản tiền đặt trước cho các công ty vận tải hàng không và mặt đất.
Hiệp hội các nhà lữ hành Nga yêu cầu chính phủ xem xét khả năng phát triển hệ thống bồi thường thiệt hại cho các công ty lữ hành thông qua các khoản trợ cấp từ các quỹ ngân sách. Đồng thời, Hiệp hội này cũng khẳng định những con số tính toán ở trên là tổn thất trực tiếp đã mất trong tình huống bất khả kháng khi lệnh cấm công dân Trung Quốc nhập cảnh vào Nga có hiệu lực.
Thiệt hại thực tế có thể cao hơn hàng chục lần. Đó là khẳng định của bà Maya Lomidze - Giám đốc điều hành của ATOR khi trả lời phỏng vấn hãng thông tấn TASS của Nga. Theo bà Maya Lomidze, ước tính con số tổn thất thực tế đối với các công ty lữ hành do lệnh cấm công dân Trung Quốc vào Nga trong tháng 2-3/2020 có thể đạt 2,8 tỷ ruble (43,7 triệu USD).
Trong kịch bản bi quan hơn khi dòng du khách Trung Quốc không được khôi phục vào mùa Hè-Thu (từ tháng 5-10/2020), tổn thất của lĩnh vực du lịch lữ hành có thể lên tới 31,2 tỷ ruble (487,5 triệu USD). Cũng theo bà Maya Lomidze, trong bất kỳ kịch bản nào, tổng lưu lượng khách du lịch từ Trung Quốc đến Nga trong năm 2020 cũng sẽ ít hơn năm 2019 rất nhiều lần.
Nỗi lo mất thị trường số một
Theo thông kế của cơ quan giám sát cửa khẩu trực thuộc Cơ quan an ninh Nga (FSB), 2,3 triệu công dân Trung Quốc đã vào Nga trong năm 2019, trong đó có 1,49 triệu khách du lịch. Về số lượng, dòng du khách Trung Quốc chiếm vị trí số một trong thị trường du lịch nội địa Nga. Theo tính toán của Hiệp hội các nhà lữ hành Nga, mỗi du khách Trung Quốc chi tiêu trung bình tối thiểu 500 USD khi đi du lịch ở "xứ Bạch dương".
Theo ý kiến chuyên gia vận tải du lịch nội địa Nga Sergey Mstislavsky, du khách Trung Quốc chiếm khoảng 15-20% tổng khối lượng vận chuyển trên các phương tiện giao thông của Nga. Tính từ năm 2014 - thời điểm diễn ra Thế vận hội Olympic mùa Đông ở Sochi, dòng du khách Trung Quốc tạo ra tỷ lệ tăng trưởng khoảng 10% mỗi năm cho ngành vận tải nội địa Nga.
Cũng theo chuyên gia này, khách du lịch từ Trung Quốc chủ yếu đến Moskva, St. Petersburg và Vladivostok ở Viễn Đông. Mặc dù các nhà điều hành tour du lịch Nga đã cố gắng thúc đẩy các chuyến đi đến Bắc Cực với các chương trình tour hấp dẫn như Săn cực quang phương Bắc ở Murmansk, nhưng trong số 1,49 triệu lượt khách du lịch từ Trung Quốc đã vào Nga, chỉ có 10.000 lượt khách đến Murmansk.
Các tuyến du lịch Vành đai vàng và đường sắt xuyên Siberia cũng chỉ thu hút được gần 10.000 du khách Trung Quốc. Trong khi đó, các "địa chỉ đỏ" được xem là gần gũi với hệ tư tưởng của công dân Trung Quốc như các địa chỉ lãnh tụ Vladimir Lenin từng sống và làm việc ở ngoại ô Moskva hay quê hương Ulyanovsk cũng không thu hút được nhiều du khách Trung Quốc.
Nếu lệnh cấm của Chính phủ kéo dài, ngành du lịch Nga sẽ phải chịu thiệt hại đáng kể. Ông Yuri Barzykin, Phó Chủ tịch Liên đoàn Công nghiệp Du lịch Nga cho biết: "Mọi thứ sẽ phụ thuộc vào việc lệnh cấm này kéo dài bao lâu. Nếu đến tháng 5/2020 thì đây là mùa thấp điểm. Vào thời điểm này khách Trung Quốc chủ yếu đến Moskva, St. Petersburg và vùng Primorye (Viễn Đông). Nếu lệnh cấm được kéo dài, thì tổn thất là không thể tránh khỏi. Khách Trung Quốc chiếm vị trí số một trong lĩnh vực du lịch nội địa của chúng tôi".  
Cơ hội phục hồi ngành du lịch nội địa?
Theo ông Sergey Mstislavsky, doanh thu từ du lịch nội địa ở Nga bằng với doanh thu của Croatia, mặc dù Croatia là một quốc gia rất nhỏ so với Nga. Do đó, nhiệm vụ của ngành du lịch Nga là mở rộng lợi ích cho các quốc gia khác ngoài Trung Quốc tiếp cận du lịch nội địa.
Một số nhà nghiên cứu trong lĩnh vực du lịch cho rằng sự hỗn loạn liên quan đến lệnh cấm nhập cảnh đối với công dân Trung Quốc sẽ có lợi cho ngành du lịch Nga. Chuyên gia Mikhail Vovchenko khẳng định các công ty du lịch năng lực kém, ngân sách thấp sẽ chịu thiệt hại nặng nhất và sẽ bị đào thải khỏi thị trường. Ông nói: "Mặc dù số lượng khách du lịch Trung Quốc sẽ giảm, nhưng chất lượng sẽ tăng lên. Điều này sẽ tạo sức hấp dẫn lợi ích đối với nhà điều hành tour du lịch Nga".
Đồng tình với quan điểm này, ông Igor Bukharov - Chủ tịch Hiệp hội các nhà hàng và khách sạn Nga, cho rằng doanh nghiệp trong nước sẽ chịu thiệt hại rất ít từ tình hình hiện tại vì cách làm không giống ai của người Trung Quốc đối với du lịch trên toàn thế giới.
Ông Igor Bukharov nói: "Các khách sạn Nga có nhu cầu của công dân Trung Quốc chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng, nhưng có rất ít khách sạn như vậy. Vấn đề là người Trung Quốc thường hình thành các hệ thống kinh doanh khép kín. Họ tạo ra các công ty riêng để vận chuyển và lưu trú cho khách du lịch Trung Quốc. Và đây không chỉ là câu chuyện của Nga. Ở Bồ Đào Nha chẳng hạn, họ có thuộc địa cũ ở Trung Quốc là Macau. Và các đồng nghiệp Bồ Đào Nha của chúng tôi xác nhận rằng ở nước họ, các doanh nhân từ Macau có công ty vận chuyển riêng, khách sạn và nhà hàng riêng của họ".
Mặc dù có những ý kiến đánh giá khác nhau song sự lây lan của dịch COVID-19, dẫn đến lệnh cấm công dân Trung Quốc vào Nga đã và đang gây ra thiệt hại trực tiếp cho ngành du lịch Nga. Theo phát biểu của Bộ trưởng Tài chính Nga Anton Siluanov, thiệt hại có thể cảm nhận được ngay từ ngày đầu tiên lệnh cấm có hiệu lực. Ngoài lĩnh vực du lịch, Bộ trưởng Siluanov ước tính Nga sẽ thiệt hại 1 tỷ ruble (15,6 triệu USD) mỗi ngày do việc giao thương bị ngưng trệ với Trung Quốc./.