Dự báo kinh tế thế giới: Căng thẳng thuế quan “phủ bóng” toàn cầu

Nền kinh tế toàn cầu đang có nhiều diễn biến phức tạp, phản ánh sự bất ổn trong các mối quan hệ thương mại quốc tế và những thách thức đối với tăng trưởng kinh tế. Các quyết định từ chính quyền Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump, căng thẳng thương mại leo thang và các số liệu kinh tế quan trọng đã tạo nên một bức tranh đầy biến động

Hơn một tháng sau khi ông Trump trở lại Nhà Trắng, thế giới đã chứng kiến hàng loạt quyết định gây chấn động về thương mại. Tổng thống Trump đã ban hành sắc lệnh áp thuế bổ sung 10% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, có hiệu lực từ ngày 4/2. Đồng thời, ông tuyên bố áp thuế 25% đối với hàng hóa từ Mexico và Canada, nhưng tạm lùi thời hạn thực thi.

Chưa dừng lại ở đó, ông Trump còn công bố kế hoạch áp thuế 25% lên nhôm và thép nhập khẩu, đồng thời dự kiến mở rộng thuế quan sang lĩnh vực ô tô, chất bán dẫn và dược phẩm. Đáng chú ý, đề xuất về thuế quan đối ứng, hay còn gọi là thuế quan “có đi có lại”, nhằm vào các quốc gia bị cho là đối xử không công bằng với doanh nghiệp Mỹ cũng được đưa ra.

Các biện pháp này, dù được Nhà Trắng biện minh là nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm trong nước, nhưng đã vấp phải phản ứng mạnh mẽ từ các quốc gia bị ảnh hưởng. Trung Quốc ngay lập tức phản đối các biện pháp thuế quan của Mỹ, đồng thời đệ đơn kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Nước này cũng đáp trả bằng cách áp thuế bổ sung lên hàng hóa Mỹ và cân nhắc hạn chế xuất khẩu các khoáng sản quan trọng. Mexico, Canada và Liên minh châu Âu (EU) cũng bắt đầu điều chỉnh chính sách thương mại để ứng phó với tình hình mới.

Căng thẳng thương mại leo thang đã đặt ra thách thức lớn cho WTO. Trong phiên họp đầu năm của Đại hội đồng WTO ngày 19/2, vấn đề này đã được đưa vào chương trình nghị sự. Các quốc gia tham dự đã bày tỏ lo ngại về nguy cơ xung đột thương mại lan rộng và kêu gọi các bên kiềm chế. WTO cảnh báo về nguy cơ suy thoái kinh tế toàn cầu nếu căng thẳng thương mại tiếp tục leo thang và kêu gọi các bên tuân thủ luật lệ thương mại quốc tế. Tuy nhiên, sự chia rẽ giữa các thành viên WTO, đặc biệt là giữa Mỹ và Trung Quốc, khiến việc đạt được đồng thuận về các giải pháp trở nên khó khăn.

Số liệu kinh tế Mỹ trong tháng 2/2025 cho thấy lạm phát của tháng đầu năm bất ngờ tăng mạnh hơn dự báo, với nhiều mặt hàng và dịch vụ đều có giá tăng. Điều này, cộng với chính sách thương mại cứng rắn của Tổng thống Trump, đã làm dấy lên lo ngại về khả năng nền kinh tế Mỹ sẽ gặp phải tình trạng đình lạm (lạm phát kèm với suy thoái). Các chuyên gia kinh tế quốc tế, bao gồm các nhà phân tích từ Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), đều cảnh báo rằng nếu không có những biện pháp điều chỉnh kịp thời, nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể đối mặt với nhiều khó khăn trong việc duy trì tốc độ tăng trưởng.

Ngược lại, nền kinh tế Trung Quốc đã có tín hiệu phục hồi mạnh mẽ, nhờ vào các biện pháp thúc đẩy phát triển công nghệ cao. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có cuộc gặp với giới doanh nghiệp tư nhân vào ngày 17/2, nơi ông nhấn mạnh cam kết phát triển kinh tế bền vững và thúc đẩy chuyển đổi số trong các ngành công nghiệp. Tuy nhiên, căng thẳng thương mại và địa chính trị vẫn là rủi ro đáng lo ngại, không chỉ với Trung Quốc mà còn với các nền kinh tế đang phát triển khác.

Trong khi các quyết định thuế quan của Mỹ gây xáo trộn thị trường thương mại quốc tế, thị trường tài chính toàn cầu trong tháng 2/2025 lại ghi nhận sự phục hồi tích cực. Các chỉ số chứng khoán Mỹ như S&P 500, Dow Jones và Nasdaq đều tăng điểm, sau cú sốc "DeepSeek" vào cuối tháng 1/2025. Các thị trường chứng khoán châu Âu và Trung Quốc cũng tiếp tục xu hướng tăng.

Các nhà đầu tư dường như chưa quá lo ngại về các đe dọa thuế quan của Tổng thống Trump. Một số nhận định cho rằng, ông Trump đang sử dụng thuế quan như một công cụ đàm phán để buộc các đối tác thương mại nhượng bộ. Khi các quốc gia như Canada và Mexico đã bắt đầu thay đổi chính sách, có khả năng ông sẽ dần dỡ bỏ các biện pháp thuế quan.

Tuy nhiên, các chuyên gia từ các tổ chức tài chính lớn cảnh báo rằng nếu chính sách thuế quan của Mỹ kéo dài và mở rộng sang các ngành công nghiệp khác, các thị trường tài chính có thể sẽ đối mặt với biến động mạnh trong tương lai.

Trên thị trường kim loại quý, giá vàng thế giới đã ghi nhận mức kỷ lục mới, đạt 2.947,48 USD/ounce vào cuối phiên giao dịch ngày 24/2. Sự tăng giá mạnh của vàng liên tiếp các tuần gần đây phản ánh tâm lý lo ngại về bất ổn kinh tế và chính trị toàn cầu.

Mặc dù có sự phục hồi của các thị trường tài chính và nền kinh tế số, nhưng triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong năm 2025 vẫn đầy thách thức. Các tổ chức quốc tế như IMF và WB đều dự báo rằng nền kinh tế toàn cầu có thể sẽ tiếp tục tăng trưởng chậm lại trong năm nay, với các yếu tố chính gây áp lực lên tăng trưởng bao gồm căng thẳng thương mại, lạm phát cao và chính sách thuế quan của Mỹ. Trong bối cảnh đó, các nền kinh tế đang phát triển sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn, trong đó có việc duy trì ổn định chính sách và tăng cường hợp tác quốc tế.

Khi các nền kinh tế lớn như Mỹ và Trung Quốc đang chuyển mình sang nền tảng kỹ thuật số và gia tăng cạnh tranh cả về thương mại và công nghệ, việc duy trì sự ổn định trong chính sách và thúc đẩy sự hợp tác quốc tế sẽ là yếu tố quan trọng để bảo vệ tăng trưởng toàn cầu.