EU và Mỹ định hình lại cuộc chơi công nghệ

Theo tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng, những chi tiết mới được công bố về thỏa thuận thương mại gần đây giữa Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ cho thấy một sự thắt chặt quan hệ giữa hai bên về công nghệ, an ninh và thương mại, có khả năng tạo ra một khoảng cách mới trong mối quan hệ giữa châu Âu và Trung Quốc.

Thỏa thuận trên bao gồm khoản nhập khẩu chip AI trị giá 40 tỷ USD từ Mỹ và các tiêu chuẩn an ninh nhằm ngăn chặn rò rỉ công nghệ đến “những điểm đến đáng lo ngại”. Tuyên bố chung công bố ngày 21/8 đã xác nhận EU sẽ chấp nhận mức thuế 15% đối với 70% hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ, theo như thỏa thuận vào tháng 7. Khối này cũng sẽ xem xét miễn trừ hàng hóa của Mỹ khỏi một số quy định khí hậu toàn diện, song song với việc tiến tới giảm thuế đối với các sản phẩm từ Mỹ, bao gồm cả hàng công nghiệp.

Dù Trung Quốc không được đề cập trực tiếp trong tuyên bố chung 19 điểm công bố ngày 21/8 (vốn được Brussels xem là “khung định hướng” cho một thỏa thuận thương mại toàn diện hơn), nhưng những hàm ý nhắm đến Bắc Kinh đã xuất hiện xuyên suốt văn kiện. Tuyên bố nêu rõ, EU sẽ mua 40 tỷ USD chip AI từ Mỹ và áp dụng các tiêu chuẩn an ninh của Washington để ngăn chặn rò rỉ công nghệ tới “những điểm đến đáng lo ngại” – một thuật ngữ được cho là dùng để chỉ Trung Quốc.

Mặc dù Washington đã hủy bỏ lệnh hạn chế về việc các quốc gia thành viên EU có thể mua chip AI của Mỹ (một chính sách có từ thời chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden), song tuyên bố lần này cho thấy Mỹ vẫn kỳ vọng sẽ kiểm soát được điểm đến cuối cùng của các sản phẩm này.

Tại một cuộc họp báo ở Brussels, Trưởng phòng Thương mại EU, ông Maros Sefcovic, cho biết EU đã cam kết đảm bảo các sản phẩm bán dẫn không "rơi vào tay kẻ xấu". Ông nhấn mạnh: "Họ muốn đảm bảo rằng một khi những chip AI này đến châu Âu, chúng sẽ ở lại châu Âu, được sử dụng vì lợi ích của nền kinh tế châu Âu, không bị chuyển đi nơi khác. Điều quan trọng là phải tiếp cận được những công nghệ hàng đầu này, và tất nhiên, chúng tôi sẵn sàng hợp tác với các đối tác Mỹ để đảm bảo rằng chúng tôi tôn trọng tất cả các yêu cầu an ninh của cả hai bên; đồng thời để đảm bảo rằng công nghệ nhạy cảm sẽ không rơi vào tay kẻ xấu”.

Tuyên bố này cho thấy các đồng minh phương Tây đang nối lại những nỗ lực từng bị gián đoạn nhằm hợp tác về các biện pháp an ninh kinh tế, bao gồm việc phối hợp sàng lọc đầu tư trong và ngoài nước, cũng như kiểm soát xuất khẩu. Động thái này là một minh chứng nữa cho thấy phương Tây có kế hoạch hợp tác để hạn chế khả năng tiếp cận các công nghệ tiên tiến của Bắc Kinh.

Những chính sách trên được đưa ra lần đầu trong giai đoạn hợp tác xuyên Đại Tây Dương dưới thời chính quyền của cựu Tổng thống Biden, nhưng đã bị gác lại kể từ khi ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng vào tháng 1/2025. Tuy nhiên, ngay cả trước khi ông Trump quay lại, các chính sách này cũng không nhận được sự ủng hộ sâu rộng từ các quốc gia thành viên EU, một số nước trong số đó đã phản đối việc áp dụng các chính sách của Mỹ. Một số quốc gia khác lại phàn nàn rằng Brussels đang cố gắng mở rộng quyền lực của mình vào những lĩnh vực thường thuộc thẩm quyền của chính phủ các nước.

Ủy ban châu Âu (EC) dự kiến sẽ công bố "học thuyết an ninh kinh tế" vào cuối năm nay. Trong khi đó, ông Sefcovic cho biết, việc Trung Quốc sử dụng lợi thế độc quyền về đất hiếm vào tháng Tư đã góp phần thuyết phục các quốc gia thành viên còn hoài nghi về sự cần thiết của các chính sách an ninh kinh tế mạnh mẽ.

Ông nói: "Chúng ta đã trải qua một vài khoảnh khắc kịch tính vào mùa xuân và đầu mùa hè năm nay khi nam châm vĩnh cửu, đất hiếm và các nguyên liệu thô quan trọng khác trở nên khan hiếm đối với các công ty EU. Việc chúng ta tìm kiếm một số giải pháp chung, cách tiếp cận chung là điều tự nhiên. Tôi nghĩ rằng các quốc gia thành viên EU đã hiểu rõ hơn rằng chúng ta cần phải cùng nhau làm nhiều hơn nữa. Và phản ứng của các quốc gia thành viên đã cho thấy EU mong muốn hợp tác chặt chẽ hơn nữa trong lĩnh vực này, với các đồng minh NATO và với Mỹ."

Trong thỏa thuận, phía châu Âu đã cam kết đầu tư thêm 600 tỷ USD vào “các lĩnh vực chiến lược” trong nền kinh tế Mỹ cho đến năm 2028 và tăng “đáng kể” việc mua sắm thiết bị quân sự và quốc phòng từ Mỹ. Cam kết này được đưa ra bất chấp việc châu Âu đang cân nhắc có nên “giảm thiểu rủi ro” trong quan hệ với Washington hay không, sau khi ông Trump từng gây ra những xáo trộn lớn trong liên minh xuyên Đại Tây Dương.

Thay vào đó, nếu được thực hiện, thỏa thuận thương mại có thể khiến châu Âu phụ thuộc vào công nghệ và hỗ trợ quân sự của Mỹ trong nhiều năm tới. Mặc dù EC đã phải đối mặt với những chỉ trích mạnh mẽ vì đã đồng ý với các điều khoản này vào tháng Bảy, nhưng đây được xem là một chiến lược nhằm giữ cho ông Trump tiếp tục tham gia vào vấn đề Ukraine.