Gia tăng chuỗi giá trị lúa gạo từ quản lý rơm rạ theo hướng tuần hoàn

Minh Trang/BNEWS/TTXVN 10:08' - 14/07/2023
BNEWS Hiện tại còn khoảng 70% lượng rơm rạ bà con đốt trên đồng hoặc vùi vào đất. Đây không chỉ là sự lãng phí lớn trong sản xuất lúa gạo mà còn gây ô nhiễm môi trường, làm gia tăng phát thải khí nhà kính.

Quản lý rơm rạ theo hướng nông nghiệp tuần hoàn và phát thải thấp đang là mối quan tâm đối với ngành sản xuất lúa gạo của Việt Nam, đặc biệt là đối với các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long.

Với sản lượng thu hoạch mỗi năm khoảng 24 triệu tấn lúa, mỗi năm đồng bằng sông Cửu Long tạo ra khoảng 26 - 27 triệu tấn rơm rạ. Đây là nguồn sinh khối lớn chứa chất hữu cơ và dinh dưỡng. Tuy nhiên, hiện tại còn khoảng 70% lượng rơm rạ bà con đốt trên đồng hoặc vùi vào đất... 

Đây không chỉ là sự lãng phí lớn trong sản xuất lúa gạo mà còn gây ô nhiễm môi trường, làm gia tăng phát thải khí nhà kính. Việc đốt rơm vừa gây mất các chất dinh dưỡng có trong rơm, vừa làm mất đa dạng sinh học và gây ô nhiễm môi trường.

Trong khi đó, việc vùi rơm vào ruộng ngập nước gây tăng phát thải khí mê-tan và khí thải nhà kính. Thực trạng trên cho thấy cần có chính sách và hướng dẫn kỹ thuật cụ thể để quản lý và sử dụng rơm rạ ở đồng bằng sông Cửu Long nói riêng, ở Việt Nam nói chung theo định hướng nông nghiệp tuần hoàn và phát thải thấp.

Theo ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), Đề án tái cơ cấu nông nghiệp được triển khai thực hiện hơn 10 năm qua và đã đạt được nhiều kết quả, tạo được nhiều thay đổi lớn cho ngành hàng lúa gạo.

Đặc biệt là đã thay đổi tư duy làm kinh tế nông nghiệp, chuyển từ sản xuất chạy theo số lượng sang chất lượng và đã có những bước tiến khi giá gạo xuất khẩu ngày càng tăng.

Phân bón hữu cơ được ủ từ rơm rạ nmang lại giá trị cao cho cây trồng. Ảnh: Minh Trang/BNEWS/TTXVN

Tuy nhiên, mục đích khi xây dựng và triển khai thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long, ngành nông nghiệp không chỉ quan tâm đến lúa gạo lương thực, mà còn hướng tới gạo dược liệu, chế biến mỹ phẩm, thu gom xử lý rơm rạ, chế biến các phụ phẩm trong chuỗi giá trị lúa gạo để tăng thêm thu nhập cho nông dân.

“Song trên thực tế, vẫn còn nhiều khâu trong chuỗi giá trị ngành lúa gạo còn bị bỏ phí, chưa phát huy được hiệu quả. Thời gian qua, chúng ta tập trung nhiều cho các khâu sản xuất trên đồng ruộng nhưng còn hạn chế ở khâu sau thu hoạch, tạo ra giá trị gia tăng cao cho ngành hàng lúa gạo. Chúng ta cần phải hướng dẫn khích lệ bà con nông dân với sự đồng hành của doanh nghiệp để tận dụng nguồn nguyên liệu từ rơm rạ đang bỏ phí”, ông Nguyễn Như Cường cho biết. 

Từ năm 2000 trở lại đây, Viện Lúa đồng bằng sông Cửu Long đã xây dựng quy trình chế biến rơm rạ thành phân bón và bón ngược lại đồng ruộng. Qua nghiên cứu liên tục cho thấy, nếu bón 6 tấn phân hữu cơ/ha thì có thể thay thế 50% phân bón hóa học trong canh tác lúa. Tuy nhiên, nếu nông dân mua phân hữu cơ với giá thị trường hiện nay khoảng 3 triệu đồng/tấn để bón cho lúa thì không hiệu quả về mặt kinh tế. Do đó, phân bón hữu cơ được ủ từ rơm rạ nên dành cho những cây trồng khác như rau màu để mang lại giá trị cao hơn.

Còn rơm sau khi được di chuyển ra khỏi đồng ruộng nên sử dụng trồng nấm rơm để nâng cao hiệu quả sử dụng, sau đó mới lấy nguồn rơm này để làm phân hữu cơ vì sẽ rút ngắn được thời gian ủ. Phần gốc rạ còn trên ruộng cũng nên sử dụng các chế phẩm vi sinh để xử lý làm hoai mục nhanh, tạo nguồn dinh dưỡng trả lại đồng ruộng, hạn chế phát thải và gây ngộ độc hữu cơ cho lúa đầu vụ.

Mới đây, Cục Trồng trọt đã công bố Quy trình và Sổ tay hướng dẫn Quản lý rơm rạ theo hướng nông nghiệp tuần hoàn và phát thải thấp ở đồng bằng sông Cửu Long. Sổ tay hướng dẫn quản lý rơm rạ theo hướng nông nghiệp tuần hoàn và phát thải thấp bao gồm một số kỹ thuật mới nhưng đã có minh chứng áp dụng thực tiễn và khả thi về mặt kinh tế và cần được nhân rộng để đóng góp tích cực vào chương trình phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp và gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Với mục tiêu giới thiệu về đặc điểm, quy trình quản lý, sử dụng rơm rạ theo hướng tuần hoàn và giảm phát thải khí nhà kính trong sản xuất lúa gạo, sổ tay hướng dẫn này sẽ hỗ trợ cho các hộ nông dân, cán bộ khuyến nông, HTX, doanh nghiệp, đơn vị nghiên cứu và những người quan tâm đến sản xuất lúa gạo theo hướng tuần hoàn gắn với giảm phát thải khí nhà kính./.

Tin liên quan

Tin cùng chuyên mục