Giải bài toán tăng lương 30% với đơn vị sự nghiệp công lập

 

Chiều 25/6, thảo luận tại tổ về các nội dung cải cách tiền lương; điều chỉnh lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp ưu đãi người có công và trợ cấp xã hội từ ngày 1/7/2024, nhiều đại biểu cho rằng, thực hiện điều chỉnh mức lương cơ sở từ 1,8 triệu đồng/tháng lên 2,34 triệu đồng/tháng là mức tăng đáng ghi nhận trong quá trình điều chỉnh tiền lương, góp phần cải thiện, nâng cao đời sống cho người hưởng lương, tạo động lực nâng cao năng suất lao động và hiệu quả làm việc.

* Có giải pháp hạn chế tác động tiêu cực làm giảm ý nghĩa của việc tăng lương

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Đảng, Nhà nước rất muốn đổi mới sâu sắc chính sách tiền lương để người lao động toàn tâm, toàn ý với công việc. Trả lương theo vị trí việc làm là tư tưởng rất mới, rồi cũng sẽ phải làm, nhưng ở thời điểm này còn rất nhiều bất cập, chưa thể thực hiện được. Vì thế, bà đồng tình với kiến nghị của Chính phủ về việc điều chỉnh tiền lương, lương hưu và trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp ưu đãi người có công, trợ cấp xã hội từ ngày 1/7.

Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách Lê Minh Nam cũng thống nhất với quan điểm thực hiện cải cách tiền lương và các chính sách liên quan theo lộ trình, từng bước chắc chắn, đảm bảo tính khả thi, hiệu quả, phù hợp khả năng chi trả của ngân sách. Để thực hiện mục tiêu tăng lương lần này là cải thiện đời sống cho người hưởng lương, ông Nam đề nghị Chính phủ quan tâm đến việc kiểm soát lạm phát.

“Khi Quốc hội thông qua việc tăng lương lần này, Chính phủ cần có giải pháp để hạn chế tác động tiêu cực, đặc biệt hạn chế thấp nhất tăng lương cũng tăng giá, làm giảm ý nghĩa của việc tăng lương”, ông Nam nhấn mạnh.

Ông cũng kiến nghị thực hiện nghiêm các quy định của luật giá, liên quan đến kê khai giá, công khai minh bạch thông tin giá, để tránh đầu cơ, trục lợi hoặc thực hiện không đúng quy định của giá. Mặt hàng nào không thể can thiệp bằng các công cụ pháp luật, phải vận hành theo cơ chế thị trường thì Nhà nước cũng cần phải có chính sách. Cần phải thanh tra, kiểm tra để kiểm soát việc thực hiện quy định về giá.

* Hiệu trưởng nhiều trường tự chủ có thu nhập bình quân 80 triệu đồng/tháng

Phân tích bài toán cải cách tiền lương là rất phức tạp, đòi hỏi phải rà soát quy trình công việc, sắp xếp lại vị trí việc làm, bản chất là cấu trúc lại các quy trình công việc và cấu trúc lại tổ chức, đại biểu Lê Quân (Hà Nội) cho rằng, trong lúc chưa đạt được mục tiêu đó thì tạm thời giải quyết tăng 30% kể từ thời điểm 1/7 là rất quan trọng.

Ông ghi nhận những điểm tiến bộ trong thực hiện chính sách lần này, trong đó có việc triển khai 4/6 chính sách của cải cách tiền lương đối với khu vực công, tăng trợ cấp cho những người có mức thu nhập thấp hơn 3,2 triệu đồng/tháng (điều chỉnh tăng 0,3 triệu đồng/tháng), dưới 3,5 triệu đồng/tháng, tiếp cận được mức lương tối thiểu và đảm bảo cuộc sống của họ.

“Lần này chúng ta giải quyết bài toán chung, giải quyết được cận dưới là những đối tượng có thu nhập thấp và những đối tượng cần quan tâm để nâng cao đời sống, an sinh, phúc lợi”, ông Quân nói.

Tuy nhiên, Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội cũng đề nghị cân nhắc cho đơn vị sự nghiệp, nhất là đơn vị sự nghiệp tự chủ, đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực giáo dục đại học, cao đẳng, y tế.

Ông cho hay, Đại học Quốc gia Hà Nội từ năm ngoái đã trả lương theo vị trí việc làm và sắp xếp lại các vị trí việc làm.

“Bản thân một người chuyên viên giỏi trong cơ quan tôi hiện nay mức thu nhập có thể tăng hơn khoảng 30 - 40% so với mức bình quân”, đại biểu Hà Nội nói.

Theo ông, Nghị quyết lần này, nếu được thì nên cho phép những đơn vị nào, khu vực nào đã xây dựng được vị trí việc làm được áp dụng luôn. Điều này rất quan trọng, bởi trên thực tế cho thấy tăng đều lương cơ sở lên mức 2,34 triệu đồng vô hình chung là tất cả lương cơ bản, phần cứng đều tăng lên, trong khi đó tổng quỹ lương không tăng đối với đơn vị sự nghiệp.

“Tổng quỹ lương không phải do ngân sách cấp thì tổng quỹ lương hiện nay mà chưa có nguồn thu đầu vào sẽ chưa tăng. Như vậy, lần này tăng 30% của lương cơ bản, số lương này trong phần cứng tăng và như thế phần chúng tôi đánh giá để trả theo kết quả năng lực và trả theo thành tích công tác, mức độ hoàn thành của cán bộ là thiếu nguồn, hoặc là bài toán chung là phải cân đối lại”, ông Quân phân tích.

Ông cho rằng, thực hiện trả lương theo vị trí việc làm đối với cả hệ thống là khó khăn, nhưng đối với đơn vị sự nghiệp công lập, nhất là đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực giáo dục, y tế, triển khai theo vị trí việc làm được thì triển khai luôn, sẽ tốt hơn rất nhiều.

Dẫn chứng được Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội đưa ra là nếu theo lương cũ, vị trí phó trưởng ban hệ số phụ cấp chức vụ 0,7, nhưng với cải cách tiền lương mới này, thu nhập tăng thêm lên 7,0 và như vậy có một khoảng cách rất lớn so với chuyên viên.

Cải cách theo vị trí việc làm tạo độ giãn, một vị trí như trưởng ban giờ đây tổng thu nhập hàng tháng khoảng 28 - 29 triệu đồng, đảm bảo họ có động lực làm việc rất tốt.

Lương hiệu trưởng các trường trong Đại học Quốc gia Hà Nội còn cao hơn rất nhiều, do có nguồn thu khác nhau. Hiệu trưởng nhiều trường tự chủ có thu nhập hàng tháng bình quân khoảng 80 triệu đồng.

“Do đó, việc điều chỉnh lương cơ bản đối với chúng tôi là không thay đổi, bởi vì phần cứng không lớn lắm. Đối với đơn vị không có nguồn thu thì khó hơn. Tôi vẫn kiến nghị là đơn vị không có nguồn thu thì trong đề án có giải pháp ngân sách cấp bù. Với đơn vị tự chủ nguồn thu thì cho phép đơn vị tự chủ xây dựng thang bảng lương theo vị trí việc làm sẽ tốt hơn”, đại biểu Lê Quân nhận định.

* Chính phủ bảo đảm nguồn cho cải cách tiền lương

Thông tin tại buổi họp tổ, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, việc điều chỉnh lương cơ sở tăng 30%; điều chỉnh lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp ưu đãi người có công và trợ cấp xã hội tác động tới trên 50 triệu đối tượng. Vì vậy, tổng nguồn là rất lớn.

Phương án ban đầu thực hiện theo Nghị quyết 27, Chính phủ tính toán tổng nhu cầu kinh phí tăng lương cho 3 năm (2024 - 2026) khoảng 760 nghìn tỷ đồng, bình quân tăng hơn 20%. Nhưng khi điều chỉnh mức lương cơ sở thì tăng thêm 30%, cùng với 10% tiền thưởng trong tổng quỹ lương cơ bản và các chính sách có liên quan đã đưa tổng mức tăng lên 913,3 nghìn tỷ đồng. Con số này tăng thêm so với phương án báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6 là 127 nghìn tỷ đồng.

Vì vậy, tới đây, Chính phủ đề xuất bổ sung luôn nguồn cho cải cách tiền lương và các chính sách có liên quan của năm 2024 và các năm tiếp theo. Nguồn này Chính phủ đảm bảo được.

Theo Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, đến nay Chính phủ đã tích lũy được 680 nghìn tỷ đồng. Hai năm còn lại khi dấu hiệu kinh tế phục hồi tích cực cùng với nhiều giải pháp tăng thu, Chính phủ sẽ nỗ lực đảm bảo các nguồn cải cách tiền lương để thực hiện tổng thể chương trình. Đi cùng đó là làm sao kiềm chế được lạm phát, bởi hiện nay có tâm lý tăng lương thì giá cả có dấu hiệu tăng lên.

Chính phủ đang cố gắng khống chế lạm phát ở mức 4 - 4,5%. Chính phủ đã lên kịch bản chi tiết, ban hành nghị quyết vừa thúc đẩy tăng tưởng kinh tế, vừa kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và nhiều công điện yêu cầu chủ động từ rất sớm. Từ đó, đảm bảo giá trị của tăng lương cho các đối tượng liên quan.

Tuy nhiên, người đứng đầu ngành Nội vụ cũng nhấn mạnh, chặng đường sau năm 2026 phải có giải pháp rất quyết liệt cụ thể, tiết kiệm chi, tăng thu, báo cáo cấp có thẩm quyền bổ sung Nghị quyết 27 để thực hiện cải cách tiền lương đồng bộ, cụ thể, đầy đủ.

Bà cũng cho biết, tăng lương cơ sở là phương án tốt nhất có thể, tinh thần chung tạo tâm trạng hài lòng và cố gắng lan tỏa tinh thần này để tạo động lực cho đội ngũ công chức, viên chức, người lao động nỗ lực cao hơn, hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và đất nước.

*Cũng trong phiên họp chiều, cho ý kiến vào phương án gia hạn trả nợ đối với khoản vay tái cấp vốn theo Nghị quyết số 135 đối với Tổng công ty Hàng không Việt Nam (VNA), các đại biểu tán thành với sự cần thiết phải gia hạn trả nợ khoản vay này nhằm tháo gỡ khó khăn cho VNA; đồng tình với đề xuất của Chính phủ cho phép Ngân hàng Nhà nước được tự động gia hạn thêm 3 lần tại thời điểm đến hạn trả nợ đối với dư nợ tái cấp vốn còn lại của các tổ chức tín dụng đang cho VNA vay bổ sung vốn phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Trong tình thế cấp thiết, cấp bách như Chính phủ báo cáo, việc sử dụng nguồn vốn tín dụng ngân hàng có thể tháo gỡ ngay khó khăn trước mắt cho VNA. Phương án này giúp cân đối dòng tiền cũng như hỗ trợ về thời gian để Tổng công ty cơ cấu lại hoạt động một cách toàn diện.