Giải pháp phát triển bền vững hệ thống phân phối thực phẩm an toàn

Thời gian qua, Bộ Công Thương đã triển khai nhiều nội dung về phát triển hệ thống phân phối thực phẩm an toàn như hỗ trợ phát triển nhiều hệ thống phân phối thực phẩm an toàn trên phạm vi cả nước. Cùng đó, hình thành xu hướng tiêu dùng, mua sắm tại các cơ sở phân phối theo phương thức hiện đại ngày càng phát triển, mạng lưới các cơ sở kinh doanh thực phẩm cũng tăng dần hàng năm về số lượng và chất lượng. Tuy nhiên, việc phát triển hệ thống phân phối thực phẩm an toàn chưa đồng đều và toàn diện.

Thông tin này được các chuyên gia đưa ra thảo luận tại Tọa đàm Phát triển bền vững hệ thống phân phối thực phẩm an toàn do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 7/12, tại Hà Nội.

Theo bà Lê Việt Nga- Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương), năm 2010, Luật An toàn thực phẩm đã được Quốc hội thông qua và ban hành. Qua đó các bộ như Y tế, Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng UBND các tỉnh, thành phố đều đã được phân công nhiệm vụ rõ ràng để hướng dẫn địa phương triển khai mô hình về phân phối thực phẩm an toàn.

Những mặt hàng do Bộ Công Thương quản lý như rượu, bia, nước giải khát hay bánh kẹo, dầu ăn, dầu thực vật, sản phẩm chế biến từ bột và tinh bột. Bên cạnh đó Bộ Công Thương cũng triển khai nhiệm vụ liên quan đến phát triển hệ thống hạ tầng thương mại hiện đại văn minh và đổi mới cách quản lý với chợ truyền thống nhằm bảo đảm an toàn thực phẩm.

Bộ Công Thương đã triển khai rất nhiều những hoạt động về tập huấn, tuyên truyền phổ biến cho người sản xuất, kinh doanh thực phẩm và tập huấn cho đội ngũ cán bộ, công chức ở địa phương, nhất là các Sở Công Thương xây dựng hệ thống phân phối thực phẩm an toàn.

Bên cạnh đó, Bộ cũng lồng ghép những hoạt động về an toàn thực phẩm vào những chương trình lớn về kinh tế - xã hội. Chẳng hạn như thu hút vốn đầu tư nước ngoài, xây dựng hệ thống phân phối bán lẻ, hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng hệ thống phân phối không chỉ ở dạng mô hình trung tâm thương mại hay siêu thị mà còn cả chuỗi cửa hàng thực phẩm chuyên doanh, cửa hàng tiện lợi, hoặc cửa hàng tạp hóa…

Bộ Công Thương cũng lồng ghép vào những chương trình như Cuộc vận động người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam, hay những chương trình về phát triển kinh tế - xã hội trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số trong Chương trình xúc tiến thương mại quốc gia; Chương trình hỗ trợ cho phát triển nông thôn mới để kết nối được những nông sản, thực phẩm an toàn sản xuất tại các địa phương đưa vào các kênh phân phối trong nước.

Đáng lưu ý, năm nay với Đề án Phát triển thị trường trong nước gắn với "Cuộc vận động người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" đã bước sang giai đoạn “Tinh hoa Việt Nam”. Hầu hết sản phẩm đều là hàng Việt, đủ chuẩn xuất khẩu ra nước ngoài hoặc đạt thương hiệu cao mang tầm quốc gia, khu vực để đưa vào hệ thống phân phối trong nước, bảo đảm an toàn thực phẩm.

Ông Nguyễn Quốc Trung – TGĐ Công ty cổ phần Masan MEATLife chia sẻ, để kiểm soát được chất lượng an toàn của thực phẩm, không chỉ làm ở phần ngọn mà doanh nghiệp phải làm từ gốc. Đây là mắt xích của chuỗi giá trị từ trang trại đến bàn ăn.

Tại hệ thống trang trại của Masan MEATLife có cả trang trại lợn và trang trại gà.  Đặc biệt, cả hai hệ thống trang trại đều đạt được chuẩn GlobalGAP.  

Với lợn thịt MeatDeli, con giống được nhập từ Canada và tháng 10 vừa qua công ty đã nhập thêm một lô mới về để tái đàn.

Bên cạnh đó, thức ăn sử dụng cũng từ nguồn thức ăn từ nhà máy đạt chuẩn GlobalGAP. Trang trại của Masan MEATLife ở Nghệ An với 12.000 nái, một năm có thể sản xuất ra 250 nghìn con lợn thịt đạt chuẩn.

Vừa rồi, trang trại của Masan MEATLife ở Nghệ An được chọn là nguyên mẫu đầu tiên của chương trình chăn nuôi an toàn sinh học và khống chế dịch bệnh của IFC, chuẩn châu Âu cho Việt Nam. Đây là trang trại nguyên mẫu đầu tiên, trang trại nguyên mẫu đầu tiên có chứng chỉ sạch bệnh.

Đặc biệt là các bệnh mà phổ biến và nguy hiểm nhất gồm bệnh dịch tả cổ điển, dịch tả châu Phi, bệnh tai xanh và lở mồm long móng.

Hiện nay, công ty đang triển khai chương trình chăn nuôi an toàn theo nguyên mẫu đầu tiên này và khi đạt được chứng chỉ, dự kiến vào tháng 6/2023. Ngoài chứng chỉ GlobalGAP đã có, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ căn cứ vào kết quả của nguyên mẫu này để đàm phán với những đối tác thương mại để đảm bảo nguồn thịt heo xuất ra thị trường thế giới là có đủ tiêu chuẩn.

Ngoài ra, tại tổ hợp Masan MEATLife Hà Nam, nhà máy giết mổ của công ty cũng đạt tiêu chuẩn BRC - tiêu chuẩn an toàn thực phẩm hàng đầu, được công nhận tại các thị trường khắt khe nhất thế giới, tiêu chuẩn vàng về phân phối an toàn thực phẩm.

Hơn nữa, công ty còn áp dụng quy trình 3 tuyến kiểm duyệt, lợn khỏe ở trại về tới nhà máy được kiểm dịch bởi thú y phải khỏe mới được vào nhà máy. Sau khi giết mổ xong, từng con một sẽ được lấy hạt để kiểm tra mức độ an toàn về thực phẩm trước khi đến người tiêu dùng.

Theo ông Nguyễn Quốc Trung, việc phát triển hệ thống phân phối vô cùng quan trọng, chuỗi phát triển ngoài việc đầu tư của doanh nghiệp ra, quan trọng nhất là nhận thức của người tiêu dùng.  

Hiện nay, công ty mới chỉ có hơn bốn nghìn điểm bán hàng và chiến lược của Masan MEATLife là sẽ phủ khắp 64 tỉnh, thành với mục tiêu đến năm 2026 sẽ có hơn mười nghìn điểm bán hàng. Điều này có nghĩa rằng mỗi một xã, thị trấn sẽ có một điểm bán của WinMart+ và MeatDeli sẽ song hành với sự phát triển, tiếp cận với người tiêu dùng.

Bà Lê Thị Nga – Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Ong Tam Đảo (Honeco) tỉnh Vĩnh Phúc cho hay, nghề nuôi ong là nghề du mục, gần như di chuyển quanh năm, mỗi một nơi có thể chỉ nán lại khoảng từ một tháng đến một tháng rưỡi cho một nguồn hoa.

Honeco đã tập trung cho xây dựng quy trình, thường xuyên tập huấn cho các trang trại liên kết theo quy trình nhất định của nhà máy đưa ra, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và đặc biệt là nuôi ong đúng quy trình. 

Đầu tiên, thời gian khai thác phải đủ chín và nuôi ong theo phương pháp sinh học, không sử dụng đến kháng sinh trong quá trình chăn nuôi, không sử dụng đường sắt ca rô cho ong ăn trong quá trình khai thác. Đó là điều mà Honeco kiểm soát rất là chặt chẽ, đồng thời, trong các nhóm trang trại.

Ngoài ra, Honeco sẽ lựa chọn những trang trại nào có kinh nghiệm và có uy tín nhất để kiểm soát một nhóm trang trại. Quá trình cán bộ kỹ thuật của Honeco không đến được, chính những người đó là những người kiểm soát cho những trang trại xung quanh.

Theo đó, họ sẽ kiểm soát việc không được sử dụng kháng sinh trong quá trình chữa bệnh cho ong, hoặc là không được cho ăn khi nguồn hoa ngoài thiên nhiên hạn chế.

Mặt khác, Honeco luôn phải nâng cao quy trình để kiểm soát nguyên liệu đầu vào, 100% nguyên liệu đầu vào nhà máy đều được công ty lấy mẫu và kiểm tra.

Hiện nay, Honeco đang xây dựng phòng thí nghiệm đạt chuẩn để kiểm soát nguyên liệu đầu vào, đồng thời kiểm soát chất lượng sản phẩm trong quá trình chế biến, sản phẩm đến tay người tiêu dùng phải đảm bảo về tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Đó là điều mà Honeco đang xây dựng, cũng như quy trình đó đều được thể hiện và thấm nhuần với tất cả các trang trại, từ đó chăn nuôi theo đúng quy trình.

Để xây dựng mạng lưới và chuỗi kinh doanh thực phẩm an toàn, theo bà Lê Việt phải có sự vào cuộc đều tay từ các bộ, ngành và cơ quan chức năng. Đặc biệt, phải lưu ý đến 3 yếu tố về hạ tầng thương mại của cơ sở kinh doanh; chất lượng thực phẩm được đưa vào để kinh doanh và yếu tố con người, bao gồm có người kinh doanh và người tiêu dùng tham gia vào việc mua bán thực phẩm.

Qua theo dõi 12 năm qua, có thể khẳng định các đơn vị làm tốt việc bảo đảm an toàn thực phẩm trong chuỗi sản xuất kinh doanh đều phát triển theo hướng bền vững, đồng thời đóng góp được trách nhiệm với cộng đồng.

Tuy nhiên, để nhân rộng mô hình này, bà Lê Việt Nga cho rằng doanh nghiệp cần chủ động hơn trong việc kết nối với cơ quan quản lý nhà nước, hiến kế điều kiện kinh doanh phù hợp, xây dựng tốt nhất mạng lưới kinh doanh thực phẩm an toàn, đóng góp vào phát triển kinh tế. Qua đó, cũng để các bộ, ngành, ban hành cơ chế chính sách phù hợp, cập nhật nhất đối với từng giai đoạn phát triển.

Ngoài ra, người tiêu dùng cần phát huy quyền của người tiêu dùng, cùng nhau đồng hành với doanh nghiệp, góp ý để cung ứng thực phẩm an toàn theo cách thuận tiện và giá cả hợp lý nhất./.