Giảm tỷ lệ chi từ tiền túi người sử dụng dịch vụ y tế

Cán bộ Bảo hiểm Xã hội giám sát chi phí khám chữa bệnh tại bệnh viện đa khoa Thái Nguyên. Ảnh: Dương Ngọc - TTXVN

Ngày 6/4 tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp với Bảo hiểm Xã hội Việt Nam và Hội Khoa học Kinh tế Y tế Việt Nam tổ chức Hội thảo các cơ chế tài chính để tăng cường tiếp cận giải pháp công nghệ mới trong chăm sóc sức khỏe.
Hội thảo được tổ chức nhằm mục tiêu xây dựng một cơ chế tài chính phù hợp và hiệu quả, nhằm hỗ trợ tốt nhất cho người bệnh tiếp cận với các liệu pháp điều trị tiên tiến.
* Xây dựng cơ chế tài chính phù hợp và hiệu quả
Phát biểu khai mạc Hội thảo, Giáo sư, Tiến sĩ Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, nhấn mạnh, cùng với mức tăng trưởng kinh tế cao trong ba thập kỷ qua, hệ thống y tế của Việt Nam liên tục phát triển, đạt những thành tựu rất quan trọng, đáp ứng với những thách thức mới về nhu cầu chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe của nhân dân.
“Các chỉ số sức khỏe, chỉ số chất lượng y tế công cộng đã thể hiện rõ kết quả của sự phát triển này như tuổi thọ trung bình ngày càng cao và cao hơn đáng kể so với các nước có cùng điều kiện về kinh tế- xã hội, tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh giảm, việc tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng ngày cảng được cải thiện, tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế đã đạt trên 90% dân số vào năm 2020”, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết.
Chính phủ, Bộ Y tế đã và đang có nhiều giải pháp đồng bộ để nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, đổi mới cơ chế tài chính y tế, thực hiện mục tiêu bảo hiểm y tế toàn dân, khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân vào hệ thống y tế nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân đối với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, đặc biệt các dịch vụ chăm sóc sức khỏe có ứng dụng các dịch vụ kỹ thuật cao, thuốc đặc hiệu thế hệ mới.
Một trong những thách thức hiện nay là tỷ lệ chi từ tiền túi của người sử dụng dịch vụ y tế còn cao. Theo báo cáo, tỷ lệ chi từ tiền túi chiếm khoảng 43% trong tổng chi tiêu y tế trong năm 2017.

Điều này có liên quan đến một thực tế là quỹ bảo hiểm y tế chưa đảm bảo bao phủ toàn bộ nhu cầu và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và mức độ bao phủ về tài chính còn hạn chế.
“Trong bối cảnh gia tăng nhu cầu chăm sóc sức khỏe, nhu cầu khám chữa bệnh chất lượng cao, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ trong lĩnh vực y - dược, việc xây dựng và vận hành cơ chế tài chính y tế nhằm đảm bảo người bệnh được tiếp cận các dịch vụ y tế hiệu quả đặc biệt là các giải pháp công nghệ tiên tiến có chi phí cao về thuốc, dịch vụ, vật tư y tế đang dần trở thành mối quan tâm lớn.

Vì vậy, vấn đề đặt ra là làm thế nào để xây dựng một cơ chế tài chính phù hợp và hiệu quả, nhằm hỗ trợ tốt nhất cho người bệnh, giúp họ có thể tiếp cận với các liệu pháp điều trị tiên tiến”, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nêu rõ.
*Điều chỉnh mức đóng bảo hiểm y tế phù hợp
Tiến sĩ Lê Văn Khảm, Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm Y tế (Bộ Y tế), cho biết: Hiện tại, mỗi người Việt Nam khám bệnh trung bình 2,1 lần/năm với số tiền bình quân là 129 USD/người (tương đương khoảng gần 3 triệu đồng/người), trong đó có tới 37% là tiền thuốc (tương đương khoảng 1,1 triệu đồng).

Với mức chi tiêu này, Việt Nam đứng trên Lào, Campuchia, Myanmar nhưng đứng dưới hàng loạt quốc gia trong khu vực như Indonesia, Philippines, Thái Lan, Malaysia. Trong đó người dân Thái Lan chi khoảng 6 triệu đồng/người/năm, mức chi tại Malaysia là 12 triệu đồng/người/năm.
Để tăng cường các giải pháp tài chính cho chăm sóc sức khỏe, bên cạnh nguồn ngân sách nhà nước, nguồn bảo hiểm y tế thì các nguồn tài chính khác dựa trên nguyên lý bảo hiểm là một nguồn kinh phí quan trọng, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người dân về các gói quyền lợi bảo hiểm trong chăm sóc sức khỏe, góp phần vào bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân.
Nghị quyết số 20-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương ương Đảng Khóa XII về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới đã đặt ra một trong nhiệm vụ trọng tâm là “đổi mới mạnh mẽ tài chính y tế”, bao gồm: tập trung triển khai các giải pháp để thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân; điều chỉnh mức đóng bảo hiểm y tế phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế và chất lượng dịch vụ; đa dạng các gói bảo hiểm y tế; bảo hiểm y tế xã hội với bảo hiểm y tế thương mại.
Hiện nay, hầu hết bệnh viện áp dụng phương thức chi trả theo phí dịch vụ, nghĩa là bệnh nhân dùng dịch vụ nào thì trả tiền cho dịch vụ đó. Phương thức này tiềm ẩn nguy cơ gia tăng chi phí, dẫn đến đơn vị cung cấp dịch vụ sẽ cố gắng để cung cấp dịch vụ nhiều hơn.
Theo Tiến sĩ Lê Văn Khảm, để giảm chi tiền từ túi người dân thì phải tăng mức đóng để mở rộng hơn nữa phạm vi chi trả, tăng quyền lợi khi khám chữa bệnh. Tăng mức đóng có thể từ nguồn nhà nước hỗ trợ, nguồn thu nhập doanh nghiệp và từ tiền lương của người dân. Tuy nhiên, tăng lên bao nhiêu phần trăm lương cơ sở, tăng đối tượng nào trước… cần có nghiên cứu, tính toán thận trọng theo lộ trình (mức đóng bảo hiểm y tế hiện tại là 4,5% lương cơ sở).
Đặc biệt, khi tăng mức đóng phải kiểm soát chi tiêu hiệu quả tại các bệnh viện. Do đó, dự kiến từ tháng 7 tới, Bộ Y tế sẽ bắt đầu áp dụng phương thức chi trả theo chẩn đoán với bệnh nhân nội trú, xác định trước số tiền cho mỗi chẩn đoán bệnh. Khi đó cả bác sĩ và bệnh nhân đều là đối tượng được chỉ định như thế nào, sử dụng dịch vụ nào để hợp lý nhất, tiết kiệm chi tiêu.
Vụ trưởng Lê Văn Khảm chia sẻ, mô hình này đã được Bộ Y tế thí điểm tại Quảng Ninh, Yên Bái, Cần Thơ… trong thời gian vừa qua cho hiệu quả rất tốt. “Chúng tôi đã ấp ủ phương thức chi trả mới hơn 10 năm qua. Điều quan trọng nhất là vấn đề kỹ thuật, phải tính toán giá sát thực tế với hơn 10.000 dịch vụ, không được cao quá gây lãng phí nhưng không được thấp quá để bệnh viện đảm bảo đủ điều kiện để hoạt động”.
Trong bối cảnh gia tăng nhu cầu chăm sóc sức khỏe, nhu cầu khám chữa bệnh chất lượng cao, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ trong lĩnh vực y - dược, việc xây dựng và vận hành cơ chế tài chính y tế nhằm đảm bảo người bệnh được tiếp cận các dịch vụ y tế hiệu quả đặc biệt là các giải pháp công nghệ tiên tiến có chi phí cao về thuốc, dịch vụ, vật tư y tế đang dần trở thành mối quan tâm lớn.
Tiến sĩ Lê Văn Khảm cho biết thêm, Bộ Y tế cùng Bảo hiểm Xã hội Việt Nam và các đơn vị liên quan đang xây dựng dự thảo Luật Bảo hiểm Y tế sửa đổi, trong đó đề xuất quỹ bảo hiểm y tế chi trả cho một số chương trình khám sàng lọc các bệnh không lây nhiễm đang ngày càng gia tăng như bệnh tiểu đường, một số dạng ung thư như ung thư vú, ung thư cổ tử cung và một số ung thư nếu phát hiện sớm, can thiệp sớm sẽ mang lại hiệu quả điều trị cao.
Dự kiến, ngay trong năm 2021 Chính phủ sẽ trình dự thảo Luật Bảo hiểm Y tế sửa đổi để Quốc hội xem xét, cho ý kiến.
Tại Hội thảo, các đại biểu đã chia sẻ về mô hình về hợp tác giữa bảo hiểm y tế xã hội với bảo hiểm y tế thương mại và các gói quyền lợi bảo hiểm y tế bổ sung; kinh nghiệm về các cơ chế tài chính và đổi mới phương thức chi trả bảo hiểm y tế của các quốc gia trên thế giới, đồng thời đề xuất các lựa chọn chính sách bảo hiểm y tế và cơ chế tài chính bảo đảm tiếp cận các giải pháp công nghệ mới./.