Giá dầu giảm sẽ có tác động hai mặt đến nền kinh tế vì Việt Nam vừa xuất khẩu, vừa nhập khẩu dầu thô. Ảnh:TTXVN
Giá dầu thế giới liên tiếp giảm và theo đà, giá xăng trong nước cũng đã được điều chỉnh giảm 4 lần từ đầu năm đến nay với tổng mức giảm khoảng 2.600 đồng/lít. Theo các chuyên gia, ngành chức năng cũng như doanh nghiệp, bên cạnh yếu tố tích cực từ giá xăng dầu giảm nền kinh tế Việt Nam cũng gặp những bất lợi.
Tận dụng cơ hội từ giá xăng dầu giảm
TS Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh tế cho biết, giá dầu giảm sẽ có tác động hai mặt đến nền kinh tế vì nước ta vừa xuất khẩu, vừa nhập khẩu dầu thô. Khi xuất khẩu sẽ làm giảm nguồn thu ngân sách nhưng đối với nhập khẩu thì lợi lớn.
Đó là tiết kiệm được tiền nhập khẩu (năm 2015 nước ta tiết kiệm được hơn 2 tỷ USD). Thứ hai, khi giá dầu giảm sẽ giúp giảm chi phí đầu vào, từ đó làm giảm áp lực cho các hoạt động kinh doanh và tiêu dùng khác.
Ngoài ra, sự sụt giảm của giá dầu thô cũng mang đến những lợi ích trước mắt cho người dân và doanh nghiệp. Khi giá xăng dầu bán lẻ liên tục hạ giúp chi phí đầu vào của các ngành sản xuất - kinh doanh giảm, doanh nghiệp được kích thích hoạt động tốt hơn, kéo theo tăng trưởng kinh tế và tăng thu cho ngân sách.
Hiện nay, nguồn hụt thu Ngân sách nhà nước đã và đang được bù đắp bằng nguồn thu bổ sung từ tăng thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu; tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu, bia, thuốc lá…; tăng tỷ giá và phát hành trái phiếu Chính phủ cũng như tăng khai thác, xuất khẩu dầu thô từ những mỏ có giá thành thấp trong khi giảm khai thác ở những mỏ có giá thành cao… Tuy nhiên, thực tế đòi hỏi cần thêm nhiều bứt phá trong gia tăng sự minh bạch, công bằng, cải thiện điều kiện cạnh tranh, nâng cao năng lực quản lý và trách nhiệm xã hội, bảo đảm hài hòa lợi ích liên quan đến kinh doanh và quản lý kinh doanh xăng dầu ở Việt Nam.
Để đảm bảo nguồn thu ngân sách khi khu vực kinh tế được cải thiện, TS Nguyễn Minh Phong cho rằng cần cải cách toàn diện hệ thống thuế quốc gia từ Trung ương xuống địa phương nhằm tránh thất thu thuế, đảm bảo nguồn thu hoặc bù đắp phần suy giảm do tác động giảm giá dầu thế giới tới Ngân sách Nhà nước.
Về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Tài chính Huỳnh Quang Hải cho hay, từ kinh nghiệm điều hành ngân sách trong năm 2015, Bộ Tài chính đã chủ động xây dựng phương án để điều hành thu ngân sách trong điều kiện giá dầu giảm ngay từ thời điểm cuối năm qua. Trong dự toán năm nay, giá dầu thô Quốc hội thông qua là 60 USD/thùng nhưng Bộ Tài chính trước đó đã dự kiến kịch bản giá dầu xuống tới mức 30 USD/thùng tuy nhiên cơ quan chức năng đang dự kiến có thể giá dầu ở kịch bản 25 USD/thùng.
“Trên góc độ lợi ích của nền kinh tế, chúng ta cũng sẽ cân nhắc giữa mặt được và không được, giữa xuất khẩu dầu mỏ bị giảm sút, nhưng ngược lại thì chúng ta cũng được hưởng lợi từ việc nhập khẩu giá dầu, sẽ tác động tích cực đầu vào của nền kinh tế.
Thu từ dầu thô những năm cao chiếm khoảng 15-18% so với tổng thu ngân sách Nhà nước nhưng trong điều kiện hiện tại, tỷ trọng này chiếm khoảng dưới 10% tổng thu ngân sách và dự kiến những năm tới có thể là 5-6% tổng thu.
Bộ Tài chính đã có nhiều biện pháp để tăng thu, tiết kiệm chi mà không kiến nghị tăng bội chi ngân sách. Nhưng trên hết thì phải quán triệt tiết kiệm chi hết sức tiết kiệm với tất cả các bộ ngành địa phương. ” - Thứ trưởng Huỳnh Quang Hải nhấn mạnh.
Không nhiều doanh nghiệp thực hiện nguyên tắc điều tiết giá cả theo cơ chế thị trường. Ảnh:TTXVN
Giá hàng hóa khó điều chỉnh theo giá xăng
Theo ông Cao Sỹ Kiêm, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, đối với các doanh nghiệp, việc giảm giá xăng dầu sẽ tạo điều kiện thuận lợi, để họ tính toán và cơ cấu lại chi phí đầu vào trong sản xuất, từ đó có thể hạ giá thành sản phẩm và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.
Đặc biệt, là đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, vốn còn nhiều hạn chế về tiềm lực tài chính, quy mô hoạt động… sẽ có thêm nguồn để đầu tư trang thiết bị kỹ thuật, nâng cao trình độ sản xuất, tăng khả năng chiếm lĩnh thị trường trong bối cảnh hội nhập như hiện nay.
Giá xăng dầu giảm mạnh sẽ giúp người tiêu dùng được hưởng lợi từ việc giảm giá cả hàng hóa, giảm giá cước các loại hình dịch vụ… Bên cạnh đó, người tiêu dùng thêm nhiều cơ hội lựa chọn giữa các doanh nghiệp sản xuất, các nhà cung cấp dịch vụ có giá thành cạnh tranh hơn.
Mặc dù vậy, vẫn có một thực tế là không nhiều doanh nghiệp thực hiện nguyên tắc điều tiết giá cả theo cơ chế thị trường và quy định của các cơ quan quản lý Nhà nước. Thực trạng này cần sự can thiệp của các đơn vị giám sát, cũng như rất cần các chế tài nghiêm khắc để xử lý những doanh nghiệp chây ỳ, cố tình không giảm giá hàng hóa, dịch vụ, không vì lợi ích của người dân.
Ông Nguyễn Kim Đoán, Phó Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Đồng Nai cho biết, mặc dù giá xăng đã giảm xuống khá sâu, tuy nhiên giá cước phí vận chuyển cám sẽ giảm theo, nhưng ở mức nhẹ.
Do đó, đối với ngành chăn nuôi, giá xăng giảm vẫn không có tác động mạnh đến việc điều chỉnh giá đối với sản phẩm chăn nuôi. Hiện giá các sản phẩm chăn nuôi như gà và lợn vẫn ổn định, chưa có biến động sau khi giá xăng được điều chỉnh giảm.
Còn ông Nguyễn Văn Soi, Giám đốc Công ty sản xuất thương mại An Chiến Thắng, Tp. Biên Hòa, Đồng Nai bày tỏ, mặc dù giá xăng đã giảm mạnh so với nhiều năm trở lại đây nhưng giá đầu vào đối với hoạt động sản xuất kinh doanh vẫn ổn định. Do đó, khó có khả năng giá thành sản phẩm sẽ điều chỉnh theo giá xăng.
Tuy nhiên, theo ông Soi, sẽ khó có khả năng giá các mặt hàng được điều chỉnh theo giá xăng, vì trên thực tế, ngành vận tải là ngành có tác động trực tiếp nhất từ giá xăng dầu nhưng trong thời gian qua đã có nhiều lần điều chỉnh giảm gía xăng nhưng giá cước vận tải vẫn giữ nguyên./.