Hỗ trợ doanh nghiệp: Thu hẹp khoảng cách từ chính sách tới thực thi

Toàn cảnh diễn đàn chính sách Hỗ trợ doanh nghiệp chịu ảnh hưởng của dịch COVID-19. Ảnh: Ngọc Quỳnh/BNEWS/TTXVN

Sáng 8/12 tại Hà Nội, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tổ chức Diễn đàn chính sách “Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa chịu ảnh hưởng do dịch COVID-19: Thu hẹp khoảng cách từ chính sách đến thực thi”. Sự kiện thu hút đông đảo đại diện các tổ chức quốc tế, một số bộ, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp.

Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI nhận định, đại dịch COVID-19 bùng phát trên quy mô toàn cầu từ cuối tháng 1/2020 đã tác động nghiêm trọng tới hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp Việt Nam. Tính đến cuối tháng 3/2020, đã có khoảng 65,5% doanh nghiệp buộc phải cắt giảm chi phí hoạt động thường xuyên; 35,3% doanh nghiệp phải cắt giảm lao động, 34% doanh nghiệp phải cắt giảm lương nhân công lao động và 34,5% doanh nghiệp phải cho doanh nghiệp nghỉ việc không lương.

Ông Lộc nhấn mạnh, theo ước tính nếu dịch COVID-19 kéo dài đến hết năm 2020, sẽ có khoảng 39,3% doanh nghiệp phá sản. Tính đến cuối tháng 10/2020, hơn 70 nghìn doanh nghiệp phải tạm dừng hoạt động và đóng cửa, chủ yếu là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh cá thể và ảnh hưởng tới hơn 31 triệu người lao động.

Theo ông Lộc, đây là lúc Chính phủ, các bộ, ngành địa phương và cả cộng đồng doanh nghiệp cần nhìn lại để thấy rõ hơn thực trạng tác động của đại dịch đối với nền kinh tế nói chung và đối với từng ngành, lĩnh vực sản xuất, kinh doanh nói riêng. Thu hẹp khoảng cách từ chính sách tới thực thi chính là cách để đưa ra những kiến nghị, giải pháp nhằm hoàn thiện hơn nữa thể chế pháp luật hiện hành; để có những chính sách hỗ trợ bám sát thực tiễn, đáp ứng đúng nguyện vọng và sự trông đợi của số đông doanh nghiệp. 

Đánh giá tổng quan các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp chịu tác động bởi dịch COVID-19, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban pháp chế (VCCI) nhận định, COVID-19 với những diễn biến khó lường đã và dang tác động mạnh mẽ, ảnh hưởng tới tốc độ tăng trưởng kinh tế, hoạt động thương mại đầu tư và tới tất cả các nhóm doanh nghiệp khiến cho doanh thu năm 2020 của khu vực doanh nghiệp dân doanh giảm 72% và của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài giảm 69% so với năm 2019…

Chỉ thị 11/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 4/3/2020 vế các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, bảo đảm an sinh xã hội ứng phó với dịch COVID-19 đã góp phần tạo thuận lợi về tiếp cận vốn, tín dụng, tài chính, thuế, thương mại, thanh toán điện tử…và giúp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Đồng thời, giúp rà soát, cắt giảm thủ tục hành chính, chi phí cho doanh nghiệp, tạo thuận lợi cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy xuất nhập khẩu, khẩn trương phục hồi và phát triển các ngành như du lịch, hàng không; đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân vốn đầu tư và cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; cũng như tập trung xử lý các vướng mắc về lao động…  

Cùng với đó, Nhà nước cũng đã có các gói hỗ trợ tiêu biểu như gói hỗ trợ tín dụng 250 tỷ đồng, gói hỗ trợ an sinh xã hội 62 nghìn tỷ đồng hay gói hỗ trợ doanh nghiệp trả lương cho người lao động 16 nghìn tỷ đồng…. Giá các loại hình dịch vụ cũng được điều chỉnh như giá điện, giá dịch vụ hàng không, chứng khoán… nhằm giảm chi phí đầu vào, giảm giá điện…nhằm hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Tiền thuê đất cũng được điều chỉnh giảm 15%. Cùng với việc cho phép gia hạn nộp tiền thuê đất, doanh nghiệp còn được giãn, hoãn nộp nhiều khoản thuế, phí, lệ phí, lãi suất cho vay, bảo hiểm xã hội…

Có thể thấy, với khoảng 95 văn bản hỗ trợ doanh nghiệp được ban hành từ cấp Trung ương tới các địa phương, các chính sách đã kịp thời đưa ra những giải pháp quan trọng và thiết thực giúp doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân vượt qua khó khăn của đại dịch COVID-19, ông Tuấn nhấn mạnh. Hiệu quả của chính sách đã phát huy được nhiều tác dụng nhất định, giúp doanh nghiệp có thêm nguồn lực về tài chính để vượt qua khó khăn.

Tuy nhiên, phản ánh từ nhiều doanh nghiệp ở các khu vực kinh tế cho thấy còn nhiều ý kiến phàn nàn, đánh giá thấp về mức độ thuận lợi khi tiếp cận thông tin về chính sách hỗ trợ, mức độ hữu ích của chính sách hỗ trợ theo từ ngành, lĩnh vực kinh tế…. Nguyên nhân có thể do doanh nghiệp chưa biết đến thông tin về chính sách hỗ trợ. Hoặc cũng có thể do chính sách hỗ trợ ban hành với nhiều yêu cầu, thủ tục; trong đó, có không ít điều kiện, yêu cầu còn máy móc, cản trở việc tiếp cận của doanh nghiệp.

Trước những vấn đề nêu ra, ông Đậu Anh Tuấn khuyến nghị, các cơ quan ban, ngành và địa phương cần nắm bắt kịp thời các bất cập, vướng mắc trong việc triển khai các gói hỗ trợ để điều chỉnh cho phù hợp. Cần tiếp tục thiết kế các hình thức hỗ trợ phù hợp với các doanh nghiệp ở từng ngành, lĩnh vực và trong từng giai đoạn. Ưu tiên các doanh nghiệp có quy mô nhỏ, vừa; bởi khả năng chống chịu kém của loại hình doanh nghiệp này.

"Cần tránh hiện trượng trục lợi từ chính sách hỗ trợ bởi tác động của dịch bệnh tới các ngành kinh tế có sự khác biệt rất lớn nên một số ngành chịu ảnh hưởng nặng nề như hàng không, du lịch…song cũng lại có 1 số ngành có cơ hội phát triển tốt như công nghệ thông tin, thương mại điện tử, bưu chính, chuyển phát…. ", ông Tuấn nói.

Nhà nước cần kéo dài thời gian của các gói hỗ trợ để doanh nghiệp đủ thời gian hoãn các khoản được hoãn; giãn trong thời gian qua để kịp thời phục hồi sản xuất kinh doanh. Các chính sách hỗ trợ cần rõ ràng, minh bạch để bảo đảm doanh nghiệp, hộ kinh doanh và người lao động tiếp cận, hiểu rõ phạm vi, đối tượng, điều kiện, trình tự, thủ tục để các đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ đúng người, kịp thời.

Cũng cần nới lỏng một số điều kiện nhằm mở rộng đối tượng thụ hưởng và giảm thiểu thủ tục, quy trình tiếp cận các gói hỗ trợ, đặc biệt là thủ tục chứng minh về tài chính….

Ông Tuấn lưu ý, cần rà soát, đánh giá lại một cách độc lập và hiệu quả thực sự của các chính sách hỗ trợ; đồng thời đẩy mạnh việc tham vấn, lấy ý kiến của đối tượng tác động, các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan để đảm bảo tính khả thi của chính sách khi được ban hành

Theo Tiến sĩ Lương Minh Huân, Viện trưởng, Viện Phát triển Doanh nghiệp, trong năm 2020, doanh nghiệp đã phải chịu tác động nặng nề từ đại dịch COVID-19, nhất là các doanh nghiệp thuộc khu vực tư nhân trong nước.

Doanh nghiệp mong muốn tăng quy mô và cách thức của các gói hỗ trợ tài khóa, tiền tệ, lao động nhưng phải thực hiện hiệu quả, minh bạch với sự giám sát của cộng đồng doanh nghiệp, các hiệp hội doanh nghiệp…  Những chính sách do Nhà nước ban hành nhằm hỗ trợ doanh nghiệp cũng chính là hỗ trợ người lao động giải quyết công ăn việc làm.

Do đó, cần nỗ lực nhiều hơn để đẩy mạnh cải cách thể chế kinh tế, đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong kinh doanh. Bởi đây là những nền tảng quan trọng nhất để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn của đại dịch. Cũng cần phải nhìn nhận khách quan để đánh giá rằng, COVID-19 là một cú huých để các doanh nghiệp trong nước nhận ra tính ưu việc của kinh tế số và yêu cầu chuyển đổi số cấp bách của doanh nghiệp./.