Hợp lực công – tư thúc đẩy Fintech và tài sản số tại Việt Nam

Chiều 30/9, tại TP. Hồ Chí Minh, Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế tư nhân thuộc Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Chính phủ (gọi tắt là Ban IV) tổ chức phiên họp chuyên đề về phát triển công nghệ tài chính và tài sản số bằng "Mô hình công – tư đồng kiến quốc".

Nội dung này do Ủy ban I thuộc mô hình liên kết Toàn cảnh Kinh tế tư nhân Việt Nam (ViPEL) của Ban IV xây dựng, nhằm liên kết các doanh nhân, doanh nghiệp và thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ mới nổi, đặc biệt là công nghệ tài chính và tài sản số.

Mục tiêu chính của mô hình là tạo ra cơ chế hợp tác công tư mới để giải quyết các bài toán lớn của quốc gia, hiện thực hóa các Nghị quyết quan trọng của Đảng và Chính phủ; đồng thời tạo ra các chương trình hành động và dự án cụ thể, thay vì chỉ dừng lại ở kiến nghị chính sách.

Ông Don Lam, Phó Trưởng Ban IV cho rằng, công nghệ tài chính không chỉ là mối quan tâm riêng của ai, mà là một lĩnh vực rất quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tư nhân. Nhờ vào ứng dụng công nghệ, doanh nghiệp có thể giảm đáng kể chi phí, nâng cao hiệu quả và kết nối sâu hơn với thị trường quốc tế. Đây chính là chìa khóa tạo ra những bước đột phá mạnh mẽ cho nền kinh tế, đặc biệt là khu vực kinh tế tư nhân, vốn đang ngày càng trở thành động lực quan trọng của tăng trưởng đất nước.

"Sau hơn 20 năm hoạt động trong lĩnh vực đầu tư tài chính tại Việt Nam, đặc biệt là trong công tác thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài, tôi tin rằng đã đến lúc chúng ta cần tập trung phát huy sức mạnh nội lực. Trọng tâm của nội lực đó chính là quá trình số hóa toàn diện, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính – nơi công nghệ đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tăng trưởng bền vững", ông Don Lam đồng thời là Tổng Giám đốc VinaCapital nói.

Khẳng định sức mạnh nội lực của doanh nghiệp tư nhân trong nước, bà Nguyễn Thị Phương Thảo, Chủ tịch Tập đoàn Sovico đã chia sẻ lại câu chuyện phối hợp cùng Tập đoàn FPT thực hiện chiến dịch 100 ngày "giải cứu" hệ thống sàn giao dịch chứng khoán HOSE do hệ thống bị nghẽn mạch vào năm 2020.

Dù vướng nhiều rào cản, khó khăn chưa từng có, song dự án "giải cứu" HOSE được triển khai thành công, hoàn toàn bằng nguồn lực tài chính và kỹ thuật của khu vực tư nhân.

Theo bà Thảo, việc thực hiện dự án thành công trong một thời gian ngắn, với chi phí thấp là minh chứng rõ nét khẳng định năng lực thực tiễn, năng lực sáng tạo và hành động của khu vực tư nhân. Điều này cũng cho thấy doanh nghiệp Việt Nam không hề thua kém thế giới, ngược lại có thể tiên phong trong một số lĩnh vực.

"Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị xác định khu vực kinh tế tư nhân là một trong những động lực quan trọng của tăng trưởng kinh tế đã mở ra một giai đoạn mới, với nhiều kỳ vọng và cơ hội. Khi cơ chế đã thông thoáng hơn và tiếng nói từ khu vực tư nhân được lắng nghe nhiều hơn, đây chính là thời điểm thích hợp để cộng đồng doanh nghiệp chủ động, tiên phong và mạnh dạn triển khai các dự án từng bị trì hoãn vì rào cản chính sách", bà Nguyễn Thị Phương Thảo chia sẻ.

Câu chuyện "giải cứu" HOSE cũng cho thấy, khối tư nhân hoàn toàn có khả năng giải quyết những vấn đề trọng yếu quốc gia, nhất là trong lĩnh vực công nghệ, tài chính và tài sản số. Điều quan trọng là Nhà nước cần có cơ chế linh hoạt, sẵn sàng tiếp nhận, đồng hành và tạo điều kiện để tư nhân cùng tham gia kiến tạo. Đây cũng chính là tinh thần của mô hình công – tư cùng kiến tạo quốc gia mà mô hình ViPEL đang theo đuổi.

Dưới góc nhìn của một chuyên gia chuyên hỗ trợ các startup trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, bà Trương Lý Hoàng Phi, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ TP. Hồ Chí Minh đề xuất cần có quỹ đối ứng công – tư để đầu tư vào các ngành công nghệ mới nổi, giúp giảm rủi ro và tạo động lực cho doanh nghiệp tư nhân.

Cụ thể, nếu doanh nghiệp tư nhân đầu tư một tỷ lệ nhất định trong lĩnh vực này, ví dụ như tối thiểu 30% hoặc 50%, thì Nhà nước có thể đối ứng phần còn lại, với mức linh hoạt như theo tỷ lệ 50-50, 55-45 hoặc 70-30...

"Tỷ lệ đối ứng nào cũng được, nhưng điều quan trọng là Nhà nước phải cùng tham gia, để tạo động lực cho khu vực tư nhân đầu tư vào các ngành công nghệ mới nổi. Đặc biệt, vì đây là những lĩnh vực có mức độ rủi ro rất cao, nên việc đầu tư vào đó cần mang tính dẫn dắt, thay vì chỉ đơn thuần là hỗ trợ", bà Trương Lý Hoàng Phi cho biết.

Để thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đồng kiến tạo, bà Phi cũng đề xuất các dự án khởi nghiệp được dẫn dắt và đồng hành bởi các Tập đoàn đủ tầm, có thể là trong nước hoặc quốc tế thì nên được hưởng các cơ chế ưu đãi trong việc tiếp cận vốn từ quỹ này.

Theo Đại diện Hội Doanh nhân trẻ TP. Hồ Chí Minh, hiện có rất nhiều tập đoàn công nghệ lớn đang đầu tư vào thị trường Việt Nam. Họ liên tục thẩm định các startup về DeepTech, bán dẫn, AI... Trong quá trình này, một số doanh nghiệp khởi nghiệp đã vượt qua các vòng đánh giá khắt khe để trở thành đối tác chính thức của các tập đoàn trong nước và quốc tế.

Tuy nhiên, một vấn đề đặt ra là các startup sau khi được xác lập vai trò đối tác chiến lược sẽ nhận được những hỗ trợ gì từ phía nhà nước? Và liệu có đủ động lực để họ tiếp tục đồng hành lâu dài trong hệ sinh thái đổi mới cùng các doanh nghiệp dẫn dắt?

Từ thực tiễn đó, đối với các dự án khởi nghiệp được đầu tư hoặc đồng hành bởi các tập đoàn lớn, nên được xem xét áp dụng các chính sách ưu đãi, đặc biệt là trong việc tiếp cận nguồn vốn từ các quỹ đối tác công – tư, như một hình thức hỗ trợ gián tiếp nhưng thiết thực từ phía Nhà nước. Cách làm này vừa hỗ trợ startup, vừa tạo điều kiện để các tập đoàn mở rộng lĩnh vực kinh doanh và dẫn dắt hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thông qua mô hình đồng kiến tạo (co-innovation), nơi các startup và tập đoàn cùng phát triển, cùng chia sẻ giá trị và tạo ra các cơ hội kinh tế mới cho đất nước.