Khơi thông dòng vốn, tăng nội lực cho doanh nghiệp

Sau một ngày làm việc nghiêm túc, khoa học, Diễn đàn kinh tế - xã hội Việt Nam năm 2023 đã tổ chức 3 phiên thảo luận với các chủ đề: Tăng cường nội lực, khơi thông nguồn lực, hỗ trợ doanh nghiệp vượt khó; Nâng cao năng suất lao động, bảo đảm an sinh xã hội trong bối cảnh mới; Tăng cường năng lực nội sinh, kiến tạo động lực cho tăng trưởng và phát triển bền vững.

Chia sẻ quan điểm bên lề Diễn đàn, các đại biểu đều khẳng định, doanh nghiệp Việt Nam chưa bao giờ khó khăn như hiện nay, đồng thời cho rằng, cần áp dụng đồng bộ các giải pháp, đặc biệt sớm ban hành chính sách nhằm khơi thông dòng vốn, tăng nội lực cho doanh nghiệp.

*Đầu tư cho nghiên cứu khoa học còn thấp

Các đại biểu nhận định, Việt Nam đã đạt được tăng trưởng kinh tế chưa từng có trong thập kỷ qua, tuy nhiên so với các nước ASEAN vẫn còn khoảng cách, thấp hơn một số quốc gia trong khu vực. Phân tích một trong những nguyên nhân dẫn đến kết quả này, ông Jonathan Pincus, Chuyên gia Kinh tế trưởng của Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam cho rằng, việc tăng năng suất lao động cần nhìn nhận trong quá trình dài hơi thay vì trong giai đoạn ngắn.

Theo ông Jonathan Pincus, chi phí cho việc nghiên cứu phát triển ở Việt Nam khá thấp, chỉ bằng 1/3 so với Trung Quốc và bằng một nửa Thái Lan, Malaysia là điều đáng lo ngại. Trong khi chi phí nghiên cứu một trong những thước đo quan trọng, đánh giá khả năng tăng năng suất bằng việc đổi mới công nghệ.

Chuyên gia của UNDP chỉ rõ 2 vấn đề trong đầu tư nghiên cứu phát triển của Việt Nam là tiêu quá ít và tiêu quá dàn trải. Hiện nay, Việt Nam đầu tư vào đổi mới sáng tạo, nghiên cứu phát triển là rất thấp nhất ở khu vực công, các viện nghiên cứu tư nhân chưa được khuyến khích phát triển. Điều này là do các doanh nghiệp tư nhân xuất khẩu chủ yếu là doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp đa quốc gia, còn doanh nghiệp trong nước chủ yếu nhỏ và vừa, khó có thể có đủ nguồn lực cho nghiên cứu phát triển.

Chuyên gia Kinh tế quốc tế Jonathan Pincus kiến nghị Chính phủ Việt Nam cần tạo những cú hích lớn trong áp dụng đổi mới sáng tạo quốc gia, đầu tư mạnh mẽ vào việc nghiên cứu cũng như phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho dài hạn.

Theo chuyên gia này, Việt Nam hiện là một trong những quốc gia dẫn đầu trên toàn thế giới về số lượng du học sinh tại Mỹ và châu Âu. Đây là nguồn lao động trình độ cao, giỏi công nghệ, hứa hẹn là những nhà khoa học hàng đầu và họ cần được thu hút vào các viện nghiên cứu, trường đại học trong nước để thực sự đóng góp cho sự phát triển…

* Tạo hành lang pháp lý thông thoáng

Các chuyên gia nhận định, trong giai đoạn hiện nay, doanh nghiệp đang phụ thuộc rất nhiều vào vấn đề thị trường, khả năng về tổng cầu, nguồn lực như nguồn vốn đầu tư. Do đó, cần hướng tới đa dạng hóa thị trường, khai thác nguồn lực bên trong, khai thác những thị trường mới và tăng thêm hỗ trợ để doanh nghiệp có đủ năng lực tiếp cận, đổi mới sản phẩm, tiêu chuẩn của mình để tiếp cận, đa dạng hóa thị trường.

Tổng Giám đốc Điều hành Tập đoàn Liên Thái Bình Dương Lê Hồng Thủy Tiên cho biết, trong hai năm 2021-2022, doanh nghiệp Việt Nam rơi vào khó khăn như đứt gãy chuỗi cung ứng, giãn cách xã hội lạm phát tăng cao, giá xăng dầu tăng, cước vận tải tăng… Đến năm 2023, tăng trưởng thương mại toàn cầu giảm, doanh nghiệp lại rơi vào thế bị động khi bị hủy đơn hàng hàng loạt, doanh số sụt giảm… Do đó, các doanh nghiệp cần cơ chế, chính sách đột phá nhằm tăng cường nội lực và vượt khó.

Theo bà Lê Hồng Thủy Tiên, hiện vẫn nhiều doanh nghiệp khó tiếp cận vốn. Lãi suất dù đã giảm 4 lần nhưng vẫn cao, nên rất cần hỗ trợ lãi vay cụ thể cho từng nhóm doanh nghiệp. Đồng thời, cần có cơ quan độc lập đánh giá các hỗ trợ doanh nghiệp để điều chỉnh hỗ trợ một cách hiệu quả hơn. Bà Lê Hồng Thủy Tiên cũng đề xuất dỡ bỏ những rào cản đối với doanh nghiệp, rà soát những quy định thiếu thực tế, không đặt ra những quy định cao hơn khu vực hoặc thế giới hoặc cao hơn mức cần thiết để tránh lãng phí nguồn lực doanh nghiệp.

Về cơ chế, chính sách phát triển du lịch, lãnh đạo Tập đoàn Liên Thái Bình Dương đề xuất xem xét ban hành các chính sách đặc biệt nhằm kích cầu du lịch như chính sách thương mại trong khu phi thuế quan, xây dựng, thiết lập các trung tâm bán hàng giảm giá trong khu phi thuế quan và cửa hàng miễn thuế dưới phố.

Về chính sách cho trung tâm tài chính, bà Lê Hồng Thủy Tiên nêu rõ: Có nhiều lợi ích nếu thành lập trung tâm tài chính ở Việt Nam như thu hút vốn, thúc đẩy phát triển các ngành liên quan. Bà Tiên đề xuất các cơ quan chức năng sớm ban hành chính sách để Thành phố Hồ Chí Minh triển khai trung tâm tài chính, vừa khơi thông dòng vốn, tăng nội lực cho doanh nghiệp

Trước ý kiến tại Diễn đàn cho rằng doanh nghiệp Việt giỏi chống chịu, "sống dai" nhưng... "chậm lớn, khó trưởng thành", theo Tổng Giám đốc điều hành Tập đoàn Liên Thái Bình Dương (IPP), ngoài những doanh nghiệp dùng "thuốc tăng trọng lớn nhanh", hay các doanh nghiệp chết yểu, vẫn còn nhiều doanh nghiệp chân chính, đầu tư tìm tòi, học hỏi để "lớn" và "trưởng thành" một cách vững chắc. Tuy nhiên, còn vướng cơ chế, thiếu chính sách mang tính chiến lược bền vững.

Cho rằng, doanh nghiệp Việt Nam dù đối mặt với nhiều thách thức nhưng vẫn sáng tạo để phát triển và có niềm tin vào Đảng, Quốc hội, Chính phủ, đại diện lãnh đạo Tập đoàn Liên Thái Bình Dương bày tỏ mong muốn các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ cùng các chuyên gia, các doanh nghiệp có sự hợp tác chặt chẽ để tạo hành lang pháp lý hợp lý, thông thoáng, tránh "đổ thừa" do cơ chế, để doanh nghiệp có thể thực hiện được những gì luật cho phép, thúc đẩy phát triển, đổi mới.

Nhiều ý kiến chỉ rõ, kết quả điều tra cộng đồng doanh nghiệp đã cho thấy, một điểm cản trở họ tiếp cận các gói hỗ trợ, gói tín dụng là thủ tục hành chính, quy trình tiếp cận các gói hỗ trợ, chính sách hỗ trợ. Để các chính sách đến được doanh nghiệp, nhiều đại biểu cho rằng, quan trọng là phải cải cách, minh bạch về đối tượng, cũng như đơn giản hóa thủ tục, quy trình tiếp cận các gói hỗ trợ…/.