Kiểm soát tốt đàn chó mèo để phòng chống hiệu quả bệnh dại trên người

Nhằm tăng cường phối hợp liên ngành y tế và thú y trong việc kiểm soát bệnh dại trên cả nước, ngày 12/11 Cục Chăn nuôi và Thú y (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp với Cục Phòng bệnh thuộc Bộ Y tế tổ chức hội nghị "Tăng cường vai trò các bên liên quan trong thực hiện các giải  pháp của Chương trình Quốc gia phòng chống bệnh dại giai đoạn 2022-2030".

Tại hội nghị, ông Phạm Thành Long, đại diện Cục Chăn nuôi và Thú y cho biết, tại Việt Nam, trung bình mỗi năm có 75 người chết do bệnh dại, khoảng 400.000 người phải điều trị dự phòng bằng vaccine và huyết thanh kháng dại. Chi phí vaccine ước tính hơn 300 tỷ đồng, chưa kể tổn thất về sức khỏe, tinh thần. Theo Bộ Y tế, năm 2024, cả nước có 89 người chết do bệnh dại (tăng 7 người so với năm 2023; tăng 17 người so với năm 2022).

Tất cả người chết do bệnh dại năm 2024 đều không tiêm vaccine phòng dại hoặc huyết thanh kháng dại. Nguồn chính gây bệnh dạilà do chó và mèo, chiếm 98% tổng số người tiêm chủng và chiếm 100% đối với các trường hợp chết do bệnh dại. Riêng 9 tháng năm 2025, cả nước ghi nhận 58 người tỷ vong tại 18 tỉnh, thành phố.

Nguyên nhân chính là người dân chủ quan không tiêm vaccine phòng dại vì cho rằng chó nhà cắn khi chó còn khỏe mạnh, vì vậy không đi tiêm phòng (chiếm 63% số lý do). Người dân ít hiểu biết về bệnh dại, khi bị chó, mèo cắn, cào không đến cơ sở y tế, chỉ dùng thuốc đông y; trẻ nhỏ không nói cho bố mẹ...

Nếu không áp dụng biện pháp phòng ngừa như rửa vết thương và tiêm vaccine hoặc huyết thanh kháng dại, triệu chứng bệnh dại sẽ xuất hiện sau thời gian ủ bệnh.

Ông Phạm Thành Long cho biết thêm, hiện tổng đàn chó cả nước giao động trên 7 triệu con, được nuôi tại trên 3 triệu hộ gia đình. Cục Chăn nuôi và Thú y đã xây dựng được phần mềm quản lý thông tin về đàn chó và phòng, chống bệnh dại, đã được tích hợp vào Hệ thống báo cáo dịch bệnh trực tuyến (VAHIS: https://vahis.vn/home/login.aspx). Đồng thời, xây dựng được bản đồ phân bố đàn chó trên phạm vi cả nước và bản đồ dịch tễ bệnh Dại.

Đối với công tác tiêm phòng, tnăm 2024 đến 2025, tỷ lệ đàn chó, mèo được tiêm phòng vaccine dại trên phạm vi cả nước đạt hơn 56% (cao hơn gần 17% so với trung bình của giai đoạn 2022 - 2023).

 

Ông Phạm Thành Long đề xuất, kiến nghị với các Bộ, ngành và các địa phương thống kê và báo cáo chính xác, bảo đảm quản lý được trên 80% trong giai đoạn 2026 - 2030; tổ chức thực hiện tiêm phòng vaccine dại cho đàn chó, mèo, bảo đảm đạt tỷ lệ tiêm phòng trên 80% trong giai đoạn 2026 - 2030.

 

Ông Võ Hải Sơn - Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế khẳng định: Từ năm 2021, Chính phủ đã phê duyệt Chương trình Quốc gia phòng, chống bệnh dại giai đoạn 2022-2030 với mục tiêu kiểm soát hiệu quả bệnh dại ở đàn chó mèo và phấn đấu không còn người tử vong do bệnh này vào năm 2030.

Để đạt được mục tiêu trên, Bộ Y tế đang phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường đẩy mạnh triển khai các giải pháp, trong đó có Chỉ thị số 11/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường các biện pháp cấp bách phòng, chống bệnh dại.

Bộ Y tế đồng thời khuyến cáo người dân cần nhận thức rõ mức độ nguy hiểm của bệnh dại, đây là bệnh truyền nhiễm đặc biệt nghiêm trọng, khi đã lên cơn thì 100% tử vong. Biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất là tránh bị động vật cắn, đặc biệt là chó mèo không rõ nguồn gốc.

Bà Jennifer Horton, đại diện Tổ chức WHO cho hay: Khi triệu chứng bệnh dại xuất hiện, tỷ lệ làm chết người lên tới 100%, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu điều trị dự phòng kịp thời bằng vaccine phòng dại sau phơi nhiễm.

Do vậy, Tổ chức Y tế thế giới đã trao tặng 9.000 liều vaccine phòng dại cho 2 tỉnh có nguy cơ cao là Phú Thọ và Tuyên Quang nhằm bảo vệ nhóm người dễ bị tổn thương, nhất là nhóm đồng bào dân tộc thiểu số và trẻ em.

Tại hội nghị, đại diện WHO kêu gọi các cơ quan liên quan, các địa phương của Việt Nam và các quốc gia trên thế giới cùng vào cuộc mạnh mẽ hơn để ngăn chặn bệnh dại lây lan trên người nhằm phấn đấu không còn người tử vong do bệnh này vào năm 2030.

Là một trong số các địa phương có số ca tỷ vong cao vì bệnh dại, BS. Hoàng Hải Phúc - Giám đốc CDC Đắk Lắk kiến nghị Cục Chăn nuôi và Thú y, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần có biện pháp kiểm soát chặt chẽ đàn chó mèo và thống kê chính xác số lượng vật nuôi để có giải pháp tiêm phòng và không chế dịch bệnh đạt hiệu quả cao hơn.