Kinh tế Mỹ tăng trưởng tích cực dưới áp lực giá cả

Tuy nhiên, bài toán lạm phát và áp lực chi phí sinh hoạt vẫn đang đè nặng lên tâm lý người tiêu dùng, đặt ra những thách thức không nhỏ cho chính quyền Tổng thống Donald Trump và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed).

Điểm sáng thương mại và GDP

Mở đầu cho chuỗi dữ liệu tích cực là báo cáo đầy bất ngờ về hoạt động thương mại. Theo Bộ Thương mại Mỹ, thâm hụt thương mại trong tháng 9/2025 bất ngờ giảm mạnh gần 11% so với tháng trước, xuống còn 52,8 tỷ USD. Đây là mức thấp nhất kể từ giữa năm 2020 và là một kết quả khả quan hơn nhiều so với dự báo của giới kinh tế, vốn dự báo thâm hụt ở mức 63,1 tỷ USD.

Động lực chính cho sự cải thiện này đến từ hoạt động xuất khẩu. Xuất khẩu của Mỹ đã tăng 3%, đạt mức cao thứ hai trong lịch sử, chủ yếu nhờ vàng phi tiền tệ và dược phẩm. Ở chiều ngược lại, nhập khẩu chỉ tăng nhẹ 0,6%. Giới chuyên gia nhận định xuất khẩu ròng sẽ đóng góp tích cực cho tăng trưởng quý III/2025, thể hiện qua việc mô hình dự báo GDPNow của Fed Atlanta đã tăng ước tính đóng góp của xuất khẩu ròng thêm 1 điểm phần trăm.

Bên cạnh đó, triển vọng tăng trưởng chung của nền kinh tế vẫn được duy trì ở mức khả quan. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent trong cuộc trả lời phỏng vấn mới đây đã bày tỏ sự lạc quan, cho biết mùa mua sắm dịp lễ hội cuối năm đến nay diễn ra rất sôi động. Ông dẫn chứng rằng kinh tế Mỹ đã có mức tăng GDP 4% trong một vài quý và dự báo vẫn có thể kết thúc năm với mức tăng trưởng GDP thực khoảng 3%. Cũng theo số liệu từ Cục Phân tích Kinh tế (BEA), GDP Mỹ trong quý II/2025 đã tăng trưởng trở lại với mức 3,8% sau khi sụt giảm ở quý I/2025. Dự báo mới nhất của Fed chi nhánh Atlanta cũng cho thấy GDP quý III có thể tăng 3,5% so với cùng kỳ năm 2024.

Nghịch lý vĩ mô tăng, "ví tiền" giảm

Mặc dù các con số vĩ mô khá đẹp, nhưng thực tế đời sống của người dân Mỹ đang kể một câu chuyện khác, xoay quanh cuộc tranh luận gay gắt về chi phí sinh hoạt. Dù Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) từ khi ông Trump nhậm chức Tổng thống Mỹ đến hết tháng 9/2025 chỉ tăng khoảng 1,6% (tương đương tốc độ 2,4%/năm), một con số khá khiêm tốn, nhưng giá cả đã không giảm như ông Trump đã hứa trong chiến dịch tranh cử.

Điều khiến cử tri bức xúc là một số mặt hàng trong giỏ CPI đã tăng vọt trong những tháng gần đây. Cụ thể, vào tháng 9/2025, giá thịt bò xay đắt hơn 14% so với khi ông Trump nhậm chức, giá điện tăng hơn 4% (khoảng 6% theo năm) và được dự báo sẽ còn tăng cao hơn, bảo hiểm nhà ở cũng đang tăng với tốc độ khoảng 10% mỗi năm. Kết quả là, người tiêu dùng vẫn đang phải vật lộn với "cú sốc giá cả" kéo dài gần 5 năm qua.

Thị trường nhà ở cũng đang rơi vào bế tắc. Chủ tịch Fed Jerome Powell đã thẳng thắn thừa nhận thị trường nhà ở là một phần của nền kinh tế tiếp tục gặp khó khăn. Vấn đề cốt lõi nằm ở tình trạng thiếu hụt nguồn cung triền miên mà việc tăng hay giảm lãi suất không thực sự có công cụ để giải quyết.

Lãi suất thế chấp đã giảm so với mức gần 8% của hơn hai năm trước, nhưng vẫn duy trì quanh mức 6,2% kể từ tháng 9/2025. Mức này vẫn cao hơn nhiều so với mức lãi suất siêu thấp trong khoảng 15 năm sau cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2009. Công ty bất động sản Redfin trong tuần này báo cáo cả người bán và người mua đều đang rút khỏi thị trường, trong khi hoạt động xây dựng mới cũng ảm đạm với giấy phép xây dựng trong tháng 8/2025 giảm 11% so với năm trước.

Theo báo cáo mới nhất, nhu cầu tìm kiếm nhân sự của doanh nghiệp tăng nhẹ trong tháng 10/2025 lên mức 7,67 triệu vị trí, nhưng hoạt động tuyển dụng thực tế lại sụt giảm. Đặc biệt, số lượng người tự nguyện nghỉ việc đã giảm mạnh xuống mức 2,941 triệu người, mức thấp nhất kể từ giai đoạn phục hồi sau đại dịch năm 2020. Điều này phản ánh tâm lý thận trọng bao trùm, tạo ra trạng thái "không tuyển, không đuổi" trên thị trường. Khu vực sản xuất đã mất khoảng 50.000 việc làm từ tháng 1-9/2025, trái ngược với cam kết phục hồi của chính quyền.

Áp lực đè nặng tâm lý cử tri

Từ những phân tích trên, có thể thấy nền kinh tế Mỹ đang đứng trước những mâu thuẫn cần giải quyết. Về chính sách tiền tệ, Fed đã quyết định hạ lãi suất 0,25 điểm phần trăm xuống 3,50%-3,75% vào ngày 10/12 nhằm hỗ trợ thị trường lao động. Tuy nhiên, Chủ tịch Fed Powell cho biết quá trình giảm lạm phát dịch vụ vẫn đang tiếp tục, nhưng lạm phát hàng hóa có thể sẽ chỉ "giảm vào nửa sau" năm 2026 do các công ty phải phân bổ chi phí thuế quan. Điều này đồng nghĩa với việc cuộc chiến chống lạm phát vẫn chưa kết thúc. Chỉ số Chi phí Lao động (ECI) quý III/2025 tăng 0,8%, thấp hơn dự báo, là một tín hiệu tích cực cho thấy tiền lương không tạo áp lực lạm phát, nhưng đồng thời cũng báo hiệu tăng trưởng tiền lương sẽ giảm thêm trong năm 2026, có thể ảnh hưởng đến sức mua.

Người tiêu dùng đóng góp gần 70% GDP Mỹ đang tỏ ra bi quan về triển vọng kinh tế. Khảo sát của Đại học Michigan cho thấy tâm lý người tiêu dùng đạt 53,3 điểm trong tháng 12/2025, thấp hơn 28% so với cùng thời điểm năm ngoái. Đáng ngại hơn, theo khảo sát của NBC News, khoảng 2/3 cử tri cho rằng chính quyền chưa giải quyết tốt các vấn đề về kinh tế và chi phí sinh hoạt. Khảo sát hộ gia đình mới nhất của Fed New York cũng cho thấy tỷ lệ người cảm thấy khá giả hơn so với một năm trước đang giảm xuống. Rõ ràng, người tiêu dùng, cũng là cử tri, ít quan tâm đến các phân tích vĩ mô của các nhà kinh tế, mà họ tập trung nhiều hơn vào giá sữa tại cửa hàng tạp hóa địa phương hay hóa đơn tiền điện.

Bước sang năm 2026, nền kinh tế Mỹ được dự báo sẽ tiếp tục vận hành trong bối cảnh đan xen giữa cơ hội và rủi ro. Lãi suất thế chấp có khả năng sẽ ít thay đổi trong thời gian tới khi Fed có thể tạm dừng việc cắt giảm lãi suất để chờ thêm tín hiệu. Do đó, trừ khi có suy thoái nghiêm trọng, các khoản thế chấp dưới 3% khó có khả năng xuất hiện trở lại, khiến khả năng chi trả nhà ở vẫn là vấn đề then chốt đối với những người lao động trẻ.

Bên cạnh đó, Fed kỳ vọng lạm phát sẽ hạ nhiệt trong năm 2026 nhưng giá hàng hóa nói chung hiện đang tăng sau khi áp thuế. Mặc dù Bộ trưởng Tài chính lạc quan về mức tăng trưởng 3%, nhưng sự chững lại của thị trường việc làm cùng với việc người dân lo ngại về tài chính có thể sẽ kìm hãm đà tăng trưởng tiêu dùng, động lực chính của nền kinh tế Mỹ.