Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh: “Địa chỉ đỏ” về không gian sáng tạo đổi mới

Với mục tiêu hướng đến phát triển thành phố thành đô thị thông minh cũng như tạo môi trường tốt nhất cho hoạt động khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, Tp. Hồ Chí Minh đã xây dựng và triển khai nhiều chương trình, đề án khởi nghiệp sáng tạo quy mô nhất cả nước. Các chủ trương, chính sách đã giúp Tp. Hồ Chí Minh khẳng định vị thế và là trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của Việt Nam.

* Cộng đồng khởi nghiệp

Trong thời gian qua, Tp. Hồ Chí Minh đã đặc biệt quan tâm thúc đẩy việc xây dựng nền tảng phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và là địa phương có nhiều hoạt động triển khai hiệu quả Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025” của Thủ tướng Chính phủ. Đây cũng là địa phương luôn tiên phong với việc ban hành nhiều chính sách đột phá và các hoạt động đa dạng trong hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Một trong những “đột phá” trong triển khai chính sách được thành phố xây dựng là hình thành không gian hỗ trợ hoạt động khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo (Saigon Innovation Hub – Sihub) với diện tích 2.000 m2. Không gian này đủ điều kiện hỗ trợ thành lập và hoạt động cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, doanh nghiệp khoa học công nghệ, đánh dấu sự tham gia của Nhà nước trong hoạt động khởi nghiệp sáng tạo.

Theo ông Huỳnh Kim Tước, Giám đốc Điều hành Sihub, đây là sáng kiến triển khai mô hình Nhà nước hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đầu tiên của Việt Nam dưới hình thức kết nối và chia sẻ nguồn lực, kết nối cộng đồng, nhờ đó hệ sinh thái phát triển mạnh mẽ. Các sự kiện được tổ chức tại Sihub rất đa dạng, có sự liên kết, hợp tác với các tổ chức trong nước và quốc tế và các sự kiện này được diễn ra thường xuyên và liên tục.

Sự hỗ trợ một phần của thành phố thông qua Sihub đã giúp thu hút đông đảo các thành phần của hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo tham gia, đặc biệt, phần lớn các sự kiện tại Sihub đều do cộng đồng thực hiện. Thông qua đó, thành phố kịp thời nắm bắt được những nhu cầu của cộng đồng, kịp thời xây dựng và hoàn thiện các chính sách hỗ trợ để thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp phát triển.

Hiện Sihub đã kết nối trên 40 tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp. Mô hình đặt tại Sihub với 3 trụ cột là Studio Lab (hỗ trợ các dịch vụ quay clip giới thiệu sản phẩm/dịch vụ, chụp ảnh mẫu sản phẩm, quay các video bài giảng online…); Maker Space (khu vực chế tạo mẫu thử nghiệm); Open Lab (xưởng sản xuất thực nghiệm).

Từ các hoạt động đó, thành phố đã thiết lập nền tảng kết nối chia sẻ dữ liệu 134 phòng thí nghiệm, 626 chuyên gia, 275 tổ chức khoa học công nghệ... Qua đó đã giúp các thành phần của hệ sinh thái khởi nghiệp nói chung và doanh nghiệp nói riêng có những chuyển biến rõ rệt về nhận thức, vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Điều này thể hiện qua việc số lượng doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo chiếm tỷ lệ 36,4%.

* Dẫn đầu về khởi nghiệp

Năm 2016, nắm bắt xu thế hoạt động khởi nghiệp, UBND Tp. Hồ Chí Minh có Quyết định số 4181/QĐ-UBND về Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế giai đoạn 2016-2020 và Quyết định số 5342/QĐ-UBND về Quy chế phối hợp hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Theo ông Nguyễn Khắc Thanh, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ thành phố, từ chủ trương trên, Sở đã triển khai Chương trình hỗ trợ đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp thành phố (Speedup), đến nay đã tuyển chọn hỗ trợ cho 40 dự án với tổng kinh phí hỗ trợ của nhà nước là 25,3 tỷ đồng, kinh phí đối ứng từ các quỹ đầu tư là 10,3 tỷ đồng. Ngoài ra, Sở Khoa học và Công nghệ cũng đã hỗ trợ kinh phí tổ chức trên 60 sự kiện thúc đẩy hoạt động khởi nghiệp với tổng kinh phí thực hiện khoảng 62 tỷ đồng; trong đó, ngân sách nhà nước chiếm 30%.

Nhiều dự án khởi nghiệp được hỗ trợ thông qua các chương trình đã gọi vốn thành công từ các quỹ đầu tư hoặc nhà đầu tư thiên thần với định giá tăng từ 1,5 đến 1,8 lần so với định giá trước khi nhận được hỗ trợ. Nổi bật là Dự án Teamup được một quỹ đầu tư mua lại với định giá là 15 tỷ đồng; dự án SchoolBus đã gọi vốn thành công cho giai đoạn tiếp theo là 1,8 tỷ đồng; dự án 689 Cloud đã gọi vốn thành công từ các nhà đầu tư thiên thần cho giai đoạn tiếp theo với số vốn 100.000 USD…

Vốn đầu tư mạo hiểm đổ vào các startup Việt giai đoạn 2015 – 2018 tăng từ 140 triệu USD lên gần 900 triệu USD. Nhờ đó, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của Việt Nam được đánh giá là có tốc độ tăng trưởng hàng đầu, quy mô thì từ vị trí thứ 6 (năm 2015) đã vươn lên vị trí thứ 3 (năm 2019) trong khu vực.

Sự “bùng nổ” về phong trào khởi nghiệp tại Tp. Hồ Chí Minh giúp số lượng startup của Việt Nam tăng từ 400 startup năm 2012 lên gần 1.800 startup vào năm 2015, đạt 3.000 startup năm 2017 và năm 2019 ước đạt 3.800 startup; trong đó, gần 50% là số lượng startup tại Tp. Hồ Chí Minh.

Không chỉ mô hình Sihub, thành phố đã đầu tư và khai thác hiệu quả các trung tâm ươm tạo doanh nghiệp công nghệ tại các trường đại học, Khu Công nghệ cao, Khu Nông nghiệp công nghệ cao, Công viên Phần mềm Quang Trung, góp phần xây dựng nên một hệ sinh thái khởi nghiệp bền vững. Trong số này, nổi bật là Vườn ươm Doanh nghiệp công nghệ cao, mỗi năm tiếp cận với hơn 90 dự án khởi nghiệp và đưa vào ươm tạo mới khoảng 10 dự án; đã hỗ trợ cho hơn 29/63 dự án thương mại hóa sản phẩm thành công. Tổng doanh thu của các dự án đang ươm tạo năm 2017 đạt trên 5 tỷ đồng và năm 2018 đạt trên 9 tỷ đồng.

Từ vị thế dẫn đầu trong hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, thành phố thúc đẩy hình thành các hệ sinh thái tại các tỉnh, thành trong khu vực cũng như liên kết vùng. Thành phố đã hỗ trợ huấn luyện, tư vấn cho các tỉnh như: Bến Tre, Cần Thơ, Sóc Trăng, Vĩnh Long, Phú Yên, Bình Định, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, Long An... hình thành các không gian, trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo; hỗ trợ hình thành mạng lưới kết nối với gần 30 tỉnh thành trên cả nước trong việc hỗ trợ phát triển hệ sinh thái.

Hiện trên 97% doanh nghiệp trên địa bàn thành phố là doanh nghiệp vừa và nhỏ, siêu nhỏ nên nguồn lực còn yếu, việc đầu tư cho ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo rất hạn chế.

Bên cạnh đó, các trường đại học đầu tư phần lớn nguồn lực cho hoạt động đào tạo, cơ sở vật chất phòng thí nghiệm cũng hạn chế; hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ chưa gắn với thị trường. Thực tế này đòi hỏi thành phố phải đẩy mạnh hơn hoạt động đổi mới sáng tạo, hình thành nên hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Ông Nguyễn Khắc Thanh cho biết, hiện Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố đang hoàn thiện Đề án Hỗ trợ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo thành phố giai đoạn 2021 – 2025 với mục tiêu xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng của thành phố phát triển ngang tầm khu vực. Đây là nền tảng vững chắc hỗ trợ hoạt động đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất chất lượng, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, phát triển sản phẩm chủ lực của thành phố, góp phần nâng cao tỉ trọng đóng góp của yếu tố năng suất tổng hợp (TFP) vào GRDP hàng năm từ 40% trở lên.

Theo đó, thành phố sẽ đề ra các giải pháp trọng tâm như phát triển hạ tầng, dịch vụ hỗ trợ hệ sinh thái; nâng cao năng lực cho các thành phần hệ sinh thái và hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của các lĩnh vực, sản phẩm trọng điểm; hỗ trợ doanh nghiệp phát triển sản phẩm và thị trường; thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo trong khu vực công…

Đây là hệ thống các nhiệm vụ hỗ trợ sự gắn kết bền vững và hợp tác cùng phát triển giữa doanh nghiệp, trường – viện, nhà nước, tổ chức hỗ trợ, tổ chức tài chính, doanh nghiệp lớn, có năng lực dẫn dắt thị trường và cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo. Những nỗ lực và chủ trương, chính sách này nhằm tạo động lực cho thành phố tiếp tục phát triển nhanh, bền vững.

Còn tiếp: Phát huy hiệu quả các nguồn lực xã hội