Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIV: Chặn đường “lậu” vào Việt Nam

Áp lực cạnh tranh đối với ngành đường
Đặt vấn đề hạn ngạch thuế quan nhập khẩu mặt hàng đường sẽ được xóa bỏ kể từ ngày 1/1/2020, đại biểu Huỳnh Thanh Phương (Tây Ninh) lo ngại về nguy cơ đường của các nước ASEAN sẽ tràn ngập, chiếm lĩnh thị trường đường Việt Nam, cộng với các hành vi gian lận thương mại, buôn lậu xuyên biên giới, nhập khẩu đường thô, đường lỏng thiếu kiểm soát.. trong khi các hạn chế yếu kém của ngành mía đường trong nước chưa được tháo gỡ một cách thấu đáo.
Trước tình trạng đó, đại biểu chất vấn: Bộ Công Thương làm gì để ổn định thị trường đường cũng như bảo vệ và nâng cao khả năng cạnh tranh của ngành kinh tế nông nghiệp nói chung, bảo vệ người nông dân trồng mía và doanh nghiệp mía đường trong nước nói riêng?

 Đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh Huỳnh Thanh Phương chất vấn Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh. Ảnh: Doãn Tấn - TTXVN

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, liên tục trong 2 năm 2018 – 2019, các nước đều phản ứng chính thức về việc Việt Nam lùi thời hạn mở cửa thị trường đường này theo ý kiến của Hiệp hội mía đường của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Các nước phản ứng rất mạnh mẽ và thậm chí có nguy cơ họ sẽ tiếp tục phản ứng dưới hình thức trừng phạt hoặc là họ rút lại những cam kết của mở cửa thị trường các lĩnh vực khác của họ đối với chúng ta. Thế nhưng đến nay, các nước ASEAN cơ bản đã đồng thuận chấp nhận cho Việt Nam mở cửa vào ngày 1 tháng 1 năm 2020.
Việt Nam là quốc gia cuối cùng trong ASEAN mở cửa thị trường cho các nước tham gia trong nội khối. Vậy nếu Việt Nam tiếp tục lùi thời hạn này nữa và không thực hiện mở cửa thì sẽ gây ra những ảnh hưởng xấu đến tiến trình hội nhập và nhất là việc thực thi các hiệp định khác.

Trong bối cảnh đó, năng lực cạnh tranh của ngành đường thực tế hiện nay đang rất hạn chế do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan. Nếu không vượt qua, không khắc phục được những nguyên nhân đó, năng lực cạnh tranh kém của ngành đường sẽ tiếp tục kéo dài và gây ra những hậu quả cho không chỉ ngành mía đường mà cả người nông dân trồng mía và chuỗi sản phẩm.
“Ngoài năng lực cạnh tranh và lợi thế hơn hẳn từ Thái Lan, Brazil, Trung Quốc, Australia, Ấn Độ, vấn đề đường nhập lậu đang trở thành một nguy cơ lớn với quy mô nhập lậu rất lớn và đang được tổ chức ngày càng tinh vi, phức tạp”, Bộ trưởng Bộ Công Thương nhìn nhận.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh tiếp tục trả lời chất vấn. Ảnh: Doãn Tấn - TTXVN

Cho biết Bộ Công Thương đang có những dự án và kế hoạch triển khai cụ thể để phối hợp cùng với ngành mía đường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhằm bảo vệ thị trường mía đường trong nước, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nêu rõ: Trong hội nhập thì còn có cơ chế, công cụ pháp lý để đảm bảo bảo vệ được kế hoạch sản xuất trong nước là cơ chế về phòng vệ thương mại. Nếu sau khi mở cửa thị trường, đường nhập khẩu nhập vào Việt Nam mà gây ra đe dọa nghiêm trọng đến ngành sản xuất trong nước và lợi ích của người dân trong nước, có quyền áp dụng cơ chế này để bảo vệ các ngành sản xuất trong nước.
“Chúng tôi cam kết với Quốc hội sẽ phối hợp chặt chẽ với Hiệp hội mía đường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để có những giải pháp cụ thể và kịp thời. Trong đó có cả đấu tranh chống buôn lậu, ngăn chặn nhập khẩu đường gian lận vào Việt Nam cũng như bảo vệ bằng các biện pháp pháp lý cho ngành sản xuất nước”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cam kết.
Tổ chức lại sản xuất cho rau, quả, trái cây

Đại biểu Quốc hội tỉnh Long An Phan Thị Mỹ Dung chất vấn Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh. Ảnh: Doãn Tấn - TTXVN

Trước lo lắng của đại biểu Phan Thị Mỹ Dung (Long An) về thực tế các sản phẩm nông sản xuất khẩu phụ thuộc nhiều vào thị trường Trung Quốc, dẫn đến tình trạng ùn ứ nông sản tại các cửa khẩu biên giới diễn ra lặp đi lặp từ năm này đến năm khác, đặc biệt là vào những thời điểm cao điểm chính vụ thu hoạch, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho hay: Thời gian qua, rau quả trái cây là một trong những mặt hàng xuất khẩu có thế mạnh và trên thực tế đã phát triển mạnh không chỉ tại thị trường Trung Quốc mà còn ở một số thị trường quan trọng khác như Liên minh châu Âu, Hoa Kỳ, Nhật Bản, New Zealand và nhiều quốc gia khác. Tuy nhiên, có vấn đề là rau, quả, trái cây phần lớn xuất khẩu thô, chưa qua chế biến. “Như vậy còn vướng rất nhiều điều kiện để đảm bảo xuất khẩu chính ngạch, đảm bảo sự ổn định thị trường”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói.
Theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, với Trung Quốc từ rất lâu, Việt Nam mới chỉ có 9 mặt hàng rau, quả, trái cây chính thức được cấp phép xuất khẩu trực tiếp. Ngoài ra, hàng loạt các rau, quả, trái cây tiềm năng khác vẫn đang chờ đợi và chưa hoàn tất được khâu mở cửa thị trường. Để hoàn tất các khâu mở cửa thị trường này đòi hỏi phải vượt qua những hàng rào kỹ thuật về an toàn thực phẩm cũng như các điều khoản khác, nếu không sẽ không có cơ hội tiếp cận thị trường Trung Quốc và hàng loạt các thị trường khác trên thế giới.
“Trung Quốc hiện cũng áp dụng chung những quy định chung của thương mại quốc tế và theo tập quán quốc tế. Vì vậy, chúng tôi cho rằng việc tổ chức lại sản xuất cho rau, quả, trái cây nói riêng và nông nghiệp nói chung là rất quan trọng để đảm bảo năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.
Chỉ rõ dù đã có xuất khẩu chính ngạch nhưng khâu tổ chức sản xuất để thực hiện các hoạt động thâm nhập thị trường vẫn là thủ công và làm đơn giản mà tự chủ yếu, tự phát và thông qua các thương lái người Việt và Trung Quốc, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết: Những yêu cầu cao, yêu cầu mới của phía Trung Quốc liên quan đến truy xuất nguồn gốc liên quan đến đóng gói bao bì lại không đảm bảo nên dẫn đến tình trạng thông quan tại cửa khẩu luôn bị vướng vào những chi tiết kỹ thuật này và dẫn đến kéo dài thời gian. Bộ Công Thương đã chủ động phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tỉnh Lạng Sơn để tổ chức điều phối, nagy cả trong thời điểm của  phiên làm việc với Trung Quốc để nâng cao năng lực thông quan tại địa bàn.
Về cơ bản chúng tôi cho rằng các cơ quan, các địa phương trong tổ chức sản xuất cần phải tiếp cận với thị trường theo đúng yêu cầu chung, tập quán quốc tế. Cách tiếp cận thị trường và tổ chức trong xuất khẩu sang thị trường cũng có sự tổ chức tốt hơn. Rất mong các địa phương cần chủ động trong tổ chức sản xuất cũng như gắn với việc đảm bảo những yêu cầu về truy xuất nguồn gốc, đóng gói bao bì và cả những yêu cầu khác liên quan đến giao thương hàng hoá với thị trường Trung Quốc để đảm bảo giải pháp phát triển bền vững - Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.
“Một số dự án lớn về phát triển logistics tại vùng biên giới cũng như các hệ thống hạ tầng hỗ trợ cho thương mại giao thương với Trung Quốc cũng đang được Bộ Công Thương triển khai khai theo chỉ đạo của Chính phủ”, Bộ Trưởng Trần Tuấn Anh cho biết./.
>>> Phú Yên siết chặt quản lý kinh doanh mặt hàng đường dịp cuối năm