Lãi suất tăng mạnh, nhưng chính sách tiền tệ có thực sự thắt chặt?
Năm 2022 đã chứng kiến một khoảnh khắc đồng thuận hiếm có về kinh tế. Đó là việc ngân hàng trung ương của các nước giàu có, đặc biệt là Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed), sau khi "thả cửa" lạm phát đã phải sửa lỗi bằng cách tăng mạnh lãi suất một cách nhanh chóng.
Tuy nhiên, theo tạp chí The Economist (Anh), khi năm 2022 đi đến hồi kết, sự đồng thuận hiếm có này đã bị phá vỡ. Bất đồng mới nhất về chính sách tiền tệ lớn đến mức như thể các ngân hàng trung ương đang đối phó với các thực tế khác nhau.Trong khi một số chuyên gia kinh tế cảnh báo rằng lãi suất hiện đã tăng hơn mức cần thiết để kiềm chế sự gia tăng của giá cả, những người khác lại cho rằng chính sách tiền tệ vẫn chưa thực sự thắt chặt.Giống như nắm một cái vai bị trật khớp, việc phân loại vấn đề lạm phát được cho là đơn giản nhưng khó khăn. Mọi chuyên gia kinh tế đều biết câu châm ngôn, được mệnh danh là "nguyên tắc Taylor", đặt theo tên của Giáo sư John Taylor thuộc Đại học Stanford, rằng các ngân hàng trung ương phải tăng lãi suất nhiều hơn so với mức tăng của lạm phát.Bất chấp nguyên tắc này là nhằm làm cho chi phí đi vay được điều chỉnh theo lạm phát giảm xuống, việc thực hiện một biện pháp kích thích khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn. Để tuân theo nguyên tắc này, các nhà hoạch định chính sách phải tăng lãi suất thực mỗi khi giá tăng. Nếu họ làm vậy, sớm hay muộn nền kinh tế cũng sẽ chậm lại và trật tự sẽ được tái lặp. Nguyên tắc Taylor là cần thiết để ổn định lạm phát trong các mô hình kinh tế hiện đại. Đó cũng là lẽ thường.Tuy nhiên, ngày nay không có ngân hàng trung ương lớn nào tuân theo nguyên tắc này. Kể từ đầu năm ngoái, lạm phát đã tăng 5% ở Mỹ, 8% ở Anh và 10% ở Khu vực đồng euro (Eurozone). Các đợt tăng lãi suất của ngân hàng trung ương là nhanh so với tiêu chuẩn lịch sử. Tuy nhiên, những đợt tăng này không bắt kịp tốc độ tăng của giá cả. Và điều đó đã khiến một số nhà kinh tế rung chuông cảnh báo. Chuyên gia Jonathan Parker thuộc Viện Công nghệ Massachusetts tuyên bố rằng "Fed vẫn chưa đạp phanh" sau đợt tăng lãi suất thêm 0,75 điểm phần trăm gần đây nhất vào ngày 2/11.Vấn đề là mặc dù nguyên tắc Taylor có ý nghĩa về mặt lý thuyết, nhưng vẫn có sự bất đồng về cách áp dụng thực tế. Một thước đo thực sự của lãi suất thực là hướng tới tương lai. Những người đi vay mới và người cho vay cần biết mức lạm phát sẽ như thế nào trong tương lai, chứ không phải mức lạm phát trong quá khứ.Theo một cuộc khảo sát của Fed chi nhánh New York, người tiêu dùng kỳ vọng lạm phát ở mức 5,4% trong năm tới. Ông Parker lấy mức lãi suất mục tiêu của Fed là 3,75-4% trừ đi mức lạm phát này để ra lãi suất thực là âm khoảng -1,5%. Đó là mức lãi suất âm phổ biến trước đại dịch COVID-19 và "rất, rất không phù hợp", ông nói.Chuyên gia Greg Mankiw đến từ Đại học Harvard lo ngại rằng Fed có thể đang làm quá mọi thứ vì lãi suất thực tế kỳ hạn 5 năm được định giá trên thị trường tài chính đã tăng mạnh kể từ đầu năm ngoái, khoảng 3,4%. Phiên bản sách giáo khoa của quy tắc Taylor nói rằng lãi suất thực nên tăng bằng một nửa mức tăng của lạm phát. Nhìn trước 5 năm trên thị trường tài chính và lấy thước đo lạm phát cơ bản — ông Mankiw chỉ vào mức tăng lương hàng năm 3% — và lãi suất thực đã gần như bắt kịp với lạm phát. Nói cách khác, mức thắt chặt của Fed có vẻ như là quá nhiều chứ không phải là quá ít.Lập luận dựa trên cái mà các nhà kinh tế học gọi là "kỳ vọng hợp lý". Quan điểm của công chúng về những gì một ngân hàng trung ương có thể làm vào ngày mai trên lý thuyết cũng quan trọng như lãi suất ngắn hạn của ngày hôm nay. Kết quả là trong các mô hình kinh tế hiện đại, sẽ là không có vấn đề gì nhiều nếu tại một thời điểm nhất định các nhà hoạch định chính sách không tăng lãi suất cao hơn mức lạm phát, chuyên gia Michael Woodford thuộc Đại học Columbia lưu ý.
Chỉ sự kỳ vọng về một sự coi thường có tính hệ thống đối với nguyên tắc Taylor "một cách vô thời hạn trong tương lai" mới gây ra tình trạng hỗn loạn tiền tệ. Và các nhà hoạch định chính sách của Fed không thể hiện sự coi thường này. Fed chưa hoàn tất việc tăng lãi suất bởi thị trường kỳ vọng lãi suất sẽ tăng lên mức trên 5% trong năm tới. Mức đó có thể đủ để thỏa mãn nguyên tắc Taylor.Niềm tin rằng các kỳ vọng là hợp lý thường gắn liền với quan điểm bảo thủ, diều hâu về thế giới. Ngày nay, những lập luận này giúp những nhân vật có quan điểm bồ câu lập luận rằng các ngân hàng trung ương nên bình tĩnh lại. Fed tự hào rằng họ đã biến lãi suất thực được định giá dương trên các thị trường tài chính trong hầu hết các viễn cảnh.Trường hợp xấu nhất của việc đường cong lợi suất trượt khỏi sự kiểm soát của ngân hàng trung ương là ở Anh - nhưng trớ trêu thay, vấn đề là thị trường dường như đã dự báo nhiều đợt tăng lãi suất hơn so với mong muốn của Ngân hàng trung ương Anh (BoE). Tại cuộc họp gần đây nhất, BoE dự báo đường đi của lãi suất theo kỳ vọng của thị trường dự kiến sẽ dẫn đến suy thoái sâu và đưa lạm phát xuống dưới mức mục tiêu. Điều này giống như việc BoE đã chống lạm phát quá mức.Ngay cả khi nguyên tắc Taylor được đáp ứng trên cơ sở hướng tới tương lai, đó vẫn chưa phải là sự kết thúc của câu chuyện. Nguyên tắc này chỉ quy định mức thắt chặt tối thiểu cần thiết để dập tắt lạm phát. Nếu các ngân hàng trung ương chỉ vượt qua mức sàn này một chút thì có thể sẽ mất một thời gian dài để lạm phát quay trở về mức mục tiêu. Một vấn đề khác là lãi suất được cho là sẽ vẫn tăng cao hơn khi nền kinh tế đang phát triển quá nóng. Nước Mỹ, nơi gần như có hai cơ hội việc làm cho mỗi lao động thất nghiệp, rõ ràng là có vấn đề này.Tuy nhiên, có lẽ lập luận tốt nhất cho việc tăng lãi suất nhiều hơn là thành tích yếu kém của cả các mô hình kinh tế và thị trường tài chính trong việc dự báo lạm phát. Trong năm qua, cả hai đã liên tục đánh giá thấp sự gia tăng của lạm phát. Trong một môi trường không chắc chắn, người ta nên quan tâm nhiều hơn đến dữ liệu và ít quan tâm hơn đến các dự báo - quan điểm mà các ngân hàng trung ương đã bắt đầu nhấn mạnh.Việc tuân theo nguyên tắc Taylor đối với lạm phát thực tế có thể khiến các nhà hoạch định chính sách phản ứng chậm trước sự thay đổi của các luồng gió kinh tế. Nhưng đó là một cái giá đáng phải trả để đảm bảo đưa lạm phát vào vòng kiểm soát./.Tin liên quan
-
Ngân hàng
Quan chức Fed để ngỏ khả năng hạ mức tăng lãi suất trong tháng 12
12:38' - 17/11/2022
Các chỉ dấu gần đây cho thấy sức ép lạm phát và tăng trưởng của nền kinh tế đầu tàu thế giới chậm lại có thể cho phép Ngân hàng Dự trữ liên bang Mỹ (FED) hạ thấp đà tăng lãi suất.
-
Tài chính & Ngân hàng
Fed sẽ giám sát chặt chẽ hơn đối với tiền điện tử
15:09' - 15/11/2022
Tuyên bố trên được ông Michael Barr - một quan chức quản lý hàng đầu của Fed - đưa ra trong một văn bản chuẩn bị cho việc điều trần tại Ủy ban Ngân hàng Thượng viện ngày 15/11.
-
Tài chính & Ngân hàng
Fed sắp giảm tốc độ tăng lãi suất
14:51' - 15/11/2022
Ngày 14/11, Phó Chủ tịch Ngân hàng Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Lael Brainard cho biết có thể sẽ sớm đến thời điểm thích hợp để Fed giảm tốc độ tăng lãi suất.
-
Ngân hàng
Chuyên gia kinh tế Mỹ thúc giục các ngân hàng ngừng tăng lãi suất
08:18' - 10/11/2022
Ông Robert Barro, Giáo sư kinh tế tại Đại học Harvard cho rằng Hàn Quốc và các nền kinh tế lớn khác nên ngừng chính sách tăng lãi suất để chống lạm phát.
-
Ngân hàng
ECB có thể sẽ tiếp tục tăng lãi suất tới giữa năm 2023
21:08' - 08/11/2022
ECB đã và đang tăng lãi suất với tốc độ kỷ lục, đồng thời vẫn hướng tới nhiều đợt tăng lãi suất tiếp theo để đưa lạm phát đang ở mức hai con số của Eurozone trở lại mức mục tiêu 2%.
Tin cùng chuyên mục
-
Phân tích - Dự báo
Tuần lễ đỏ lửa của thuế quan: Chính sách thương mại Mỹ bước vào giai đoạn quyết liệt
16:10'
Tuần này, Tổng thống Mỹ đã đẩy mạnh các phát ngôn về thương mại, gửi đi hơn 20 lá thư tới chính phủ các nước, trong đó đề xuất các mức thuế quan mới nếu các thỏa thuận không được đạt trước ngày 1/8.
-
Phân tích - Dự báo
Thời điểm bản lề đối với nền kinh tế Indonesia
06:30'
Indonesia bị ảnh hưởng tiêu cực bởi các động lực bên ngoài, bao gồm cuộc chiến thuế quan đang diễn ra, đặc biệt là giữa các cường quốc, tác động nghiêm trọng đến nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu.
-
Phân tích - Dự báo
Hàn Quốc đã sẵn sàng cho cuộc chơi công nghệ lớn?
05:30'
Vài tuần sau khi chính phủ mới của Hàn Quốc nhậm chức, thị trường đã định giá sẵn những kỳ vọng lạc quan nhất dành cho ngành công nghệ Hàn Quốc thông qua việc chỉ số KOSPI liên tục tăng nóng.
-
Phân tích - Dự báo
Nhu cầu dầu mỏ toàn cầu dự báo tiếp tục tăng mạnh
16:07' - 11/07/2025
Theo báo cáo Triển vọng Dầu mỏ Thế giới năm 2025 do OPEC công bố ngày 11/7, nhu cầu dầu mỏ toàn cầu dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ, đạt mức gần 123 triệu thùng/ngày vào năm 2050.
-
Phân tích - Dự báo
Bài học từ "thập kỷ mất mát": Trung Quốc có đi vào vết xe đổ của Nhật Bản?
06:30' - 11/07/2025
Trong bối cảnh Trung Quốc đang đứng trước những thách thức mang tính cấu trúc, bài học từ Nhật Bản về các điểm bất hợp lý trong chính sách cần được nhìn nhận một cách nghiêm túc.
-
Phân tích - Dự báo
Xu hướng chuyển đổi tất yếu của ngành vận tải biển
05:30' - 11/07/2025
Vận tải biển, chiếm hơn 80% giá trị thương mại toàn cầu và đóng góp hơn 900 tỷ USD/năm vào nền kinh tế đại dương, sắp bước vào giai đoạn chuyển đổi toàn diện, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0.
-
Phân tích - Dự báo
Châu Á - lời giải cho bài toán khí đốt của Canada
06:30' - 10/07/2025
Canada mới đây đã xuất khẩu một lô hàng khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) sang châu Á, báo hiệu sự khởi đầu tươi sáng trên bước đường vươn xa ra thị trường LNG toàn cầu của cường quốc Bắc Mỹ này.
-
Phân tích - Dự báo
Chương trình "Mua trước, Trả sau": Cạm bẫy nợ nần tại Malaysia?
05:30' - 10/07/2025
Các chương trình "Mua trước, Trả sau" đang phát triển nhanh chóng tại Malaysia đã làm dấy lên mối lo ngại về khả năng bảo vệ người tiêu dùng và tình trạng vay mượn quá mức.
-
Phân tích - Dự báo
Khi dầu mỏ trở thành rủi ro chiến lược
06:30' - 09/07/2025
Nếu cuộc khủng hoảng tại Trung Đông kéo dài hoặc một cuộc khủng hoảng khác bùng lên, đây có thể là một bước ngoặt mới định hình thị trường dầu mỏ toàn cầu.